Ağal

Ağal - Yakut ve Altay mitolojisinde "Ruh çağırma".

Tanım

Özellikle ataların ruhlarının yardım etmesi için bazı ritüellerle çağrılmasıdır. Yaygın olarak kullanılan iki anlamı vardır.

1. Bir saygı sözcüğüdür.
2. Ayrıca ruh çağırma anlamına da gelir. Yakut geleneğinde yaygın bir uygulama olarak görülür. Öteki alemle bağlantı kurma anlayışı, insanoğlunun daima ilgisini çekmiştir, çünkü bilinmezlik daima merak uyandırır. Bunun yanı sıra modern toplumlarda, hatta kendilerini elit olarak gören sınıflarda dahi ruh çağırma uygulamalarının zaman zaman moda olması dikkat çekicidir. Fakat ilkel topluluklarda dini bir ayin olarak görülen Ağal ile bu tip modaların birbirinden farklı yönleri olduğu kesindir.

Pekarski'nin Yakut dilinde "ruhlan çağırmak" anlamında kaydettiği "Agal" sözcüğü "Dede Korkut Kitabında bazı araştırmacılar tarafından "gözyaşı dökmek" anlamında olan "Ağlamak" fiiliyle bağlantılı gösterilmiştir. Aslında ise buradaki "Ağlamak" fiili, "dua etmek, çağırmak" anlamındadır ve "Ağal" ile aynı kökten türemiştir.

Dede Korkut Kitabında şöyle Kazan Han şöyle seslenir:

Han Kazan aydır; "Oğul, oğul, ay oğul! Sen gideli ağlamağım gökteyken, yere indi"... Ağ alnını yere koydu. Namaz kıldı. Ağladı, Kadir Tanrı'dan hacet diledi."

Ruh Çağırma

Ruh Çağırma – herhangi özel bir törenle ve bazen de çeşitli araçlar kullanılarak doğaüstü varlıkları dâvet etmektir. Târih boyunca insanoğlu, savaşlarda ve giriştiği toplumsal mücâdelelerde kazanan taraf olmak, düşmanlarını cezalandırmak, en çok da geleceği hakkında bilgi sahibi olmak, ölmüş yakınlarını yeniden görmek gibi gerekçelerle doğaüstü varlıkları çağırmaya teşebbüs etmiştir.

Etimoloji

(Ağ/Ak) kökünden türemiştir. Ağmak, akmak, beyazlamak, ışımak, yükselmek, yukarı çıkmak veya aşağı inmek gibi anlamlar taşır. Ağalbay sözcüğü, saygıdeğer demektir.