Ağalık sistemi
Ağalık sistemi, Osmanlı'dan bu yana değişerek süregelmiş feodal bir sistemdir. Yöneticisine "Ağa" veya "Bey" denir.[1]
Osmanlı'da Ağa ve Ağalık
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağa sözcüğü başlangıçta askeri ve idari makam adlarıyla birleştirilerek yeniçeri ve sipahilerdeki belli rütbeleri (örn: Kapıkulu Ağası, Yeniçeri Ağası, Çarşı Ağası vb.), padişah ailesine mensup kimi kişileri ve padişahın haremini denetleyen görevlileri (örn: Harem Ağası, Kızlar Ağası, vb.) belirtmek için kullanılırdı. Sonra daha alt rütbelerdeki subaylara ve saygı belirtisi olarak aile reislerine, köy yöneticilerine, büyük toprak sahiplerine verilen bir ad olmuştur.
Türkiye'de Ağa ve Ağalık
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye döneminde Soyadı Kanunu'nun çıkmasının ardından bu unvanın herhangi bir resmiyeti kalmamıştır.
Genel Olarak Ağalık ve Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Çağ'dan kalma feodal sistemin, Türkiye'de de sık karşılaşılan bir uzantısıdır ‘Ağa'lık. Toprak sahibi olmakla üzerinde yaşayan insan toplulukları üzerinde de hak sahibi olmayı, içerisinde yaşanan ülke demokratik bir yapıyla yönetilse bile sahip olunan toprak parçası üzerinde kurulan monarşik bir düzeni ifade eder. 21. yüzyılla birlikte ağalık sistemi yaygınlığını yitirse de varlığını halen sürdürmektedir.
Anlaşılacağı üzere geçmişte bölgede yaşanan ‘Ağa'lık sistemi esasen kaynağında despot bir yaklaşımın gizlendiği halk üzerindeki monarşik ve baskıcı yapılanmadan başka bir şey değildir. Halklar arasında kaba kuvvetle kendiliğinden gelişen Ağalık sistemi daha sonraları devlet'in eliyle oralardaki idari yapılanmayı sözü geçer şahsiyetler olarak tabir edilen, esasen despot yaklaşımlarla fakir ve muhtaç halk üzerinde baskı kurmak suretiyle egemenliğini inşa edenleri işbaşına getirmesinden ibarettir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dyneley Prince, John (1931). Surviving Turkish Elements In Serbo-Croatian. American Oriental Society.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2017.