Havadan havaya füze

F-14 Tomcat'ten atılan uzun menzilli AIM-54 Phoenix füzeleri

Havadan havaya füze (air-to-air missile; AAM), uçak ve helikopterlerin diğer hava araçlarını bertaraf etmekte kullandığı silahlardır. Bu silahlar, ısıya veya hedefe gönderilip yansıyan radar ve lazer sinyallerine veya hedeften çıkan radar sinyallerine güdümlüdürler.

Tarihsel gelişime

II. Dünya Savaşı sırasında Alman mühendisler tarafından başlatılmıştır. Büyük müttefik bombardıman uçağı formasyonlarını yok etmek için geliştirilen Ruhrstal X-4 füzesi, savaşın sonlarına doğru ortaya çıkmıştır. Ruhrstal X-4, tel güdümlü bir füzeydi ve atan uçağın pilotu tarafından yönlendiriliyordu. Almanların bu ilk çalışmaları, savaşın sonunda birçok projeyle beraber ABD ve Rusya tarafından ele geçirilmiştir. Havadan-havaya füze çalışmalarına ilk olarak mevcut teorilerle başlayan mühendisler o zamanların gözdesi olan radarı kullanarak bir füze geliştirmek için uğraşıyorlardı. Fakat radarların hacim olarak büyüklükleri bazı zorluklar çıkarıyordu. İşte tam bu sırada sahneye Dr.William B.Mclean adlı ABD'nden bir bilim insanı çıktı. Evinin garajında kendi halinde deneyler yapan Mclean, bir gün güdümlü füzelerin mevcut problemlerini çözecek bir buluş yaptı. Uçakların motorlarında oluşan ısıyı fark eden ve izleyen basit bir düzenek icat eden Mclean bunu Donanma Mühimmat Test İstasyonu (NOTS/Naval Ordnance Test Station)'nda beraber çalıştığı mühendis arkadaşlarıyla Local Project 612 adıyla geliştirmeye başladı. Bu sistemin anahtar parçası, Fotovoltaic hücre, (Photovoltaic cell) olarak adlandırılan küçük bir elektronik detektörden ibaretti. Bu dedektör, bir elektromanyetik spektrumda oluşan kısa dalga bölgesinin kızıl ötesi radyasyon ışınlarının emisyonlarını (yani kısaca o bölgenin ısısını) tespit edebiliyordu. Bu arayıcı uzun zamandır yanlış olarak bilinen, bir jet motorunun çıkardığı sıcak egzoz gazlarını değil, tam tersine sıcak bir metal, yani bir jet veya piston motor egzozundaki ısınan metal parçalarının yaydığı kızıl ötesi ışınları arıyordu. Local Project 612 ile AIM-9 Sidewinder füzesinin ilk temelleri atıldı. Günümüzde güdümlü modern AAM füzelerinin bir tanesinin fiyatı 200 bin dolardan 600 bin dolara kadar değişmektedir.

Füze sınıfları

Havadan havaya füze (AAM) • Havadan karaya füze (ASM) • Karadan havaya füze (SAM) • Karadan karaya füze (SSM) • Balistik füze • Kıtalararası balistik füze (ICBM) • Denizaltından fırlatılan balistik füze (SLBM) • Balistiksavar füze (ABM) • Seyir füzesi • Gemisavar füze (AShM) • Denizaltısavar füze (ASROC) • Güdümlü tanksavar füzesi (ATGM) • Uydusavar füze (ASAT) • Havadan fırlatılan balistik füze

Güdüm sistemlerine göre
Radyasyon takipli füze • Kablo güdümlü füze • Kızılötesi güdümlü füze • Radyo sinyalli füze • Lazer güdümlü füze • Etkin radar güdümlü füze • Yarı etkin radar güdümlü füze

Füze ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.