AFC Ajax
.png) | ||||
| Tam ad | Amsterdamsche Football Club Ajax NV | |||
|---|---|---|---|---|
| Takma ad | 'de Amsterdammers (Amsterdamlılar) | |||
| Kısa ad | AJX | |||
| Renkler | Kırmızı-Beyaz | |||
| Kuruluş | 18 Mart 1900 | |||
| Stadyum | Johan Cruyff Arena (Kapasite: 55.865) | |||
| Başkan |  Menno Geelen (ɡeçici) | |||
| Teknik direktör | John Heitinga | |||
| Lig | Eredivisie | |||
| 2024-25 | Eredivisie, 2. | |||
| Resmî site | ajax.nl | |||
|
| ||||
 Şu anki sezon | ||||
Amsterdamsche Football Club Ajax, daha çok bilinen isimleriyle AFC Ajax, Ajax Amsterdam ya da Ajax (ismin geçmişi Aias'a dayanır), Amsterdam merkezli profesyonel Hollandalı futbol kulübü. Dünyanın belli başlı futbol takımlarından olan Ajax, 1900 yılında kurulmuştur. Maçlarını 54.990 kişilik Johan Cruyff Arena'da oynar. Ajax dünyaca ünlü altyapısı Jong Ajax ile tanınan çok köklü bir kulüptür. Avrupa'nın en önemli 14 kulübünün bulunduğu eski G-14 kurulunda bulunmaktaydı. Ajax kazandığı birçok kupayla dünyanın en başarılı takımlarından birisidir, Uluslararası Futbol Tarihi ve İstatistikleri Federasyonu'na göre 20. yüzyılın en başarılı yedinci kulübüdür.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kulüp, 18 Mart 1900 tarihinde Amsterdam kentinde Floris Stempel, Carel Reeser ve Johan Dade tarafından kurulur. 1911 yılında o dönem Hollanda futbolunun en üst seviyesi olan 1. Lig'e çıkar. 1917 yılında ilk ulusal kupa kazanılır. 1918 yılında ise ilk lig şampiyonluğu gelir. 1920'li yıllardan II. Dünya Savaşına kadar geçen dönem o kadar başarılıdır ki bu yıllar Altın dönem olarak adlandırılır.
1940'lı yıllarda teknik direktör Jack Reynolds'un emekli olmasıyla beraber kulüp yeniden yapılanma dönemine girer. 1954 yılında futbolda profesyonelliğe geçildiğinde Ajax yeni dönemde özellikle Avrupa'da mücadele etme gücünden uzaktır. Bu dönem bir aralar küme düşme aşamasına gelen Ajax, 1965 yılında Rinus Michels'in takımın başına geçmesiyle kabuk değiştirmeye başlar. Bu dönemde özellikle ileride Hollanda millî futbol takımı sayesinde total futbol olarak adlandırılacak sistemin tohumları atılır.
1967 yılında ikinci kez lig şampiyonluğunu yaşayan kulüp hala bir rekor olan bir sezonda 122 gol atma başarısını gösterir. O dönemde 20 yaşında olan Johan Cruyff bu gollerin 33 tanesini tek başına kaydetmiştir. 1971 yılında hem lig hem de kupa şampiyonluğu yaşayan Ajax, 1970-71 Şampiyon Kulüpler Kupası finalinde Panathinaikos’u 2-0 yenerek Avrupa’da da başarıyı yakalamıştır.
1973 yılında Cruijff’un Barcelona’ya transfer olmasıyla başlayan dönem gerilemenin habercisi olur. Buna rağmen Ajax’ın öncüsü olduğu total futbol mantığıyla oynayan Hollanda millî futbol takımı`nın 1974 FIFA Dünya Kupası`nda finale kadar çıkması futbol tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.
1980'li yıllarda Avrupa’da başarılı olamayan kulüp 1985 yılından sonra Cruijff’un teknik direktör olarak dönmesiyle yeniden çıkışa geçer. Ligde çok başarılı olmasa da 1986-87 UEFA Kupa Galipleri Kupası finalinde Doğu Almanya’nden 1. FC Lokomotive Leipzig’i 1-0 yenerek kupayı kazanır.
Bundan sonra yükselişe geçen PSV’nin gölgesinde kalan Ajax, Louis van Gaal yönetiminde eski günlerine dönmeye başlar. 1992 UEFA Kupası finalinde İtalyan ekip Torino FC’yu eleyerek kupayı kazanır. Aynı başarıyı 1994-95 UEFA Şampiyonlar Ligi'nde de gösteren ekip, finalde İtalyan Milan’ı 1-0 yenerek kupayı müzesine götürür.
Ancak izleyen sezonlarda Van Gaal’ın ayrılması ve Bosman kanunu sayesinde önemli oyuncularının kulüpten ayrılmasıyla[2] Ajax düşüşe geçer.
2002 yılıyla beraber teknik direktörlük görevine gelen Ronald Koeman’ı Danny Blind izleyecektir. 2006 yılında başa geçen Henk ten Cate, gençlere fırsat verirken başarılı sonuçlar yakalayacaktır. O sezon KNVB beker kazanılırken, Lig şampiyonluğu son anda yitirilir. Sonraki sezon en önemli kozları olan Ryan Babel Liverpool’a, Wesley Sneijder ise Real Madrid’e satılır. 2008 yılında teknik direktör olan Marco van Basten döneminde yeni genç futbolcular takıma dahil edilirken takım yönetimi başarılı futbolcularını sattıkları için bir ticarethane olmakla suçlanacaktır. 2009-2010 sezonunun son haftasında ligde üçüncü konumu başarısızlık olarak tanımlayan van Basten de görevi bırakacaktır.
UEFA sıralaması
[değiştir | kaynağı değiştir]- 24 Ağustos 2022 itibarıyla[3]
| Sıra | Ülke | Takım | Puan |
|---|---|---|---|
| 7 | 
|
Barcelona | 93.000 |
| 8 | 
|
Juventus | 88.000 |
| 9 | 
|
Manchester United | 88.000 |
| 10 |
|
Ajax | 85.000 |
| 11 |
|
Atlético Madrid | 81.000 |
| 12 |
|
AS Roma | 78.000 |
| 13 |
|
Sevilla | 74.000 |
Altyapı programı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ajax, her dönemde sayısız yıldız yetiştiren altyapı programıyla tanınmıştır. Uluslararası Spor Araştırmaları Merkezi CIES, 25 Ekim 2021 tarihli 353 numara ile yayınladığı araştırma raporunda, Ajax dünyanın en önemli 31 futbol ligi arasında en çok oyuncu ihraç eden takım oldu.[4][5] Ajax, De Toekomst adı verilen eğitim tesislerinde Avrupa'nın en önemli futbolcu eğitim merkezi oldu. Kırmızı-beyazlı Hollanda kulübü, yetiştirdiği 81 oyuncuyu başka kulüplere gönderdi.
En üst seviyede futbol oynamış olan çok sayıda yıldız Ajax'ta yetişmiştir:
- Johan Cruyff
- Frank Rijkaard
- Edwin van der Sar
- Dennis Bergkamp
- Patrick Kluivert
- Marco van Basten
- Wesley Sneijder
- Rafael van der Vaart
- Maarten Stekelenburg
- John Heitinga
Kendi altyapısından yetişen futbolcuların ağırlıkta olduğu kadrosuyla 1994-95 UEFA Şampiyonlar Ligi kupasını kazanmıştır.[6]
Logo ve renkler
[değiştir | kaynağı değiştir]
1900 yılında kulüp kurulduğunda Ajax amblemi bir Ajax oyuncusunun resminden ibaretti. 1928 yılında Antik Yunanistan'daki kahraman Ajax'ın portresi logo olarak kabul edildi. 1990 yılında yeniden değiştirilen logoda Ajax resmi korunurken, portre 11 futbolcuyu simgeleyecek şekilde sadece 11 çizgiden oluşacak şekilde yeniden tasarlandı.
Ajax ilk başlarda sadece siyah renkli formayı tercih ediyordu. Ancak sonraları formada kırmızı-beyaz ve şortlarda da siyah renk yer almaya başladı. Bu üç renk aynı zamanda Ajax'ın kurulu olduğu Amsterdam kentinin de renkleridir. Kulüp 1911 yılında Eerste Klasse olarak bilinen 1. Lig'e çıktığında renklerini değiştirmek zorunda kaldı çünkü o ligde oynayan Sparta Rotterdam da aynı renkleri kullanıyordu. O dönemlerde deplasmanlarda farklı forma uygulaması olmadığından lige yeni çıkan Ajax, renklerini beyaz forma üzerine kırmızı çapraz şerit olacak şekilde değiştirmek zorunda kaldı.
Stadyum
[değiştir | kaynağı değiştir]Kulübün ilk stadyumu, 1911 yılında ahşaptan yapılmıştır. O dönemde stadın özel bir adı bulunmamaktaydı. Ajax daha sonra Amsterdam'da yapılan 1928 Yaz Olimpiyatları stadında maçlarını yaptı. Olimpik Stadyum olarak bilinen bu stadyumdan sonra 1934 yılında Amsterdam'ın doğusundaki De Meer Stadyumuna geçti.[7] 1996 yılına kadar maçlarını oynayacağı stadyum 29.500 kişilikti. 1996 yılında Amsterdam Arena olarak bilinen yeni stadyum kompleksine geçti. 134 milyon dolara mal olan stadyum 52.000 kişi kapasitelidir. Stadyumun açılır kapanır tavanının içeriye güneş ışığının girmesini engellediği için çim kalitesinin olumsuz etkilendiği stada yapılan eleştiriler arasındadır.
Ajax ve Yahudilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Ajax taraftarları Yahudi olarak nitelendirilse de buna dair bir kanıt yoktur. 1930'lu yıllarda Avrupa'da yükselen faşizm ve anti-Semitizm yüzünden şehrin diğer taraftarları, stadyumları yoğun Yahudi göçü alan bölgede kaldığı için Ajaxlıları Yahudi olmakla suçlayıcı tezahüratlarda bulunmuştur. Arasında çok az sayıda Yahudiyi barındıran Ajax taraftarları da inadına bu kimliği benimsemiş ve Yahudi sembollerini maçlarda kullanmıştır. 1980'li yıllarla beraber siyasi arenadaki İsrail karşıtlığı Ajax'a karşı tezahüratlara da yansımıştır. Oldukça gergin atmosferde geçen maçlara gerçek Yahudiler gitmemeye başlamıştır. 2000'li yıllarda kulüp resmî olarak taraftarlardan Yahudi simgelerinin bırakılmasını talep etmiştir.[8]
Oyuncular
[değiştir | kaynağı değiştir]Güncel kadro
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2 Eylül 2025 itibarıyla[9]
Not: Uyruk bilgisi futbolcuların FIFA uygunluk kurallarınca oynayabileceği millî takımı gösterir. FIFA kuralları haricinde başkaca uyruğa da sahip olabilirler.
|
|
Emekli numaralar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 14 -
Johan Cruyff (Forvet, 1964-73, 1981-83). 25 Nisan 2007 tarihinde Cruyff'ın 60. doğum günü kutlama maçında forma numarası emekliye ayrılmıştır.[10] [Aşağıya bak]
Maskot
[değiştir | kaynağı değiştir]- Takımın resmî maskotu Lucky Lynx'tir.[11] (2000-günümüz)
Başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Şampiyon (36): 1917-18, 1918-19, 1930-31, 1931-32, 1933-34, 1936-37, 1938-39, 1946-47, 1956-57, 1959-1960, 1965-66, 1966-67, 1967-68, 1969-70, 1971-72, 1972-73, 1976-77, 1978-79, 1979-80, 1981-82, 1982-83, 1984-85, 1989-90, 1993-94, 1994-95, 1995-96, 1997-98, 2001-02, 2003-04, 2010-11, 2011-12, 2012-13, 2013-14, 2018-19, 2019-20, 2020-21, 2021-22
- Şampiyon (20): 1916-17, 1942-43, 1960-61, 1966-67, 1969-70, 1970-71, 1971-72, 1978-79, 1982-83, 1985-86, 1986-87, 1992-93, 1997-98, 1998-99, 2001-02, 2005-06, 2006-07, 2009-10, 2018-19, 2020-21
- Şampiyon (9): 1993, 1994, 1995, 2002, 2005, 2006, 2007, 2013, 2019
- Şampiyon (1): 1991-92
- Şampiyon (1): 1986-87
- Şampiyon (1): 1961-62
14 numaralı forma
[değiştir | kaynağı değiştir]Johan Cruyff'ın onuruna formasının emekliye ayrılmasından sonra 2007-08 sezonundan itibaren Ajax takımındaki hiçbir futbolcu 14 numaralı formayı giymemiştir.[12][13] 14 numaralı formayı en son İspanyol orta saha Roger giymiştir. 2011-12 sezonunun öncesinde bir hazırlık maçında Marvin Zeegelaar bu formayı giyerken, aynı formayı Aras Özbiliz de bir sezon öncesi maçında giymiştir. Kulüp bunun hata olmadığını söylemiştir.[14]
Johan Cruyff'ın ayrılmasından sonra 14 numaralı formayı giyen futbolcular:[15]
1983-1997 yılları arasında kalıcı forma numaraları alınmamıştır. |
|
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Europe's Club of the Century". International Federation of Football History & Statistics. 11 Eylül 2009. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.
- ^ Bu dönemde Edgar Davids, Michael Reiziger, Finidi George, Nwankwo Kanu, Patrick Kluivert, Marc Overmars, Winston Bogarde, Ronald de Boer, Frank de Boer, Edwin van der Sar, Jari Litmanen kulüpten ayrılmış, Frank Rijkaard ve Danny Blind de jübile yapmıştır.
- ^ "UEFA coefficients". UEFA.com. UEFA. 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2011.
- ^ ""Futbolcu fabrikası" Ajax, Avrupa'yı domine etti". Independent Türkçe. 27 Ekim 2021. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2021.
- ^ "CIES Football Observatory". football-observatory.com. 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2021.
- ^ O yılki kadroda bulunan Edwin van der Sar, Michael Reiziger, Frank de Boer, Danny Blind, Ronald de Boer, Edgar Davids, Clarence Seedorf, Patrick Kluivert ve Marc Overmars gibi futbolcuların tamamı Ajax altyapısından gelmiştir.
- ^ Taraftarlarca çok sevilen stadyum artık yıkılmış ve arazisi şehir konseyine satılmıştır. Bugün stadın bulunduğu yerde sadece AJAX yazılı bir plaket bulunmaktadır.
- ^ 28 Mart 2005 tarihli 27 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The New York Times haberi (İngilizce) 1 Mart 2011 tarihinde erişilmiştir
- ^ "All information about Ajax 1 - Ajax.nl". AFC Ajax. 8 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ "Cruijff viert 60ste verjaardag lo". De Ondernemer. 25 Nisan 2007. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013.
- ^ "Lucky Lynx Bio 15 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Ajax.nl, Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
- ^ "Ajax retire number 14". Ajax.nl. 1 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2007.
- ^ "Ajax met Frank de Boer naar Milaan". Het Parool (Felemenkçe). 7 Aralık 2010. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2014.
- ^ Özbiliz: 'Ik kreeg rugnummer veertien en ze zeiden dat het klopte' 15 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Voetbalzone, 3 Temmuz 2011
- ^ Alle Ajacieden met nummer veertien sinds Johan Cruijff 15 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sportgeschiedenis, 21 Nisan 2007
Konuyla ilgili yazılan eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Simon Kuper, Ajax, Hollandalılar ve Savaş, İthaki Yayınları 2004 ISBN 9752730167
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- Facebook'ta AFC Ajax
- Twitter'da AFC Ajax
- YouTube'da AFC Ajax kanalı
- Instagram'da AFC Ajax
- TikTok'ta AFC Ajax
- UEFA.com'da AFC Ajax
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| 1960'lar | |
|---|---|
| 1970'ler | |
| 1980'ler | |
| 1990'lar | |
Avrupa Kulüpler Birliği kurucu üyeleri | |
|---|---|
G-14 üyeleri (1998-2008) | |
|---|---|