Aare

Aare
Genel bilgiler
Kaynak	Aar buzulları
Kaynak rakımı	1940 m.
Ağız	Ren
Ağız rakımı	311 m.
Uzunluk	288 km.
Havza alanı	17.755 km2

Aare (ya da Aar) İsviçre'de ırmak, Ren'in kolu: 295 km. Havzası 17600 km², rejimi Alp tipidir.^[1] Grimsel'in eteğinde 1879 m yükseklikte doğar.^[1] İsviçre'nin başlıca ırmağı olan Aar, Bern'e kadar çok turistik (Miringen, İnterlaken, Thun) bir Alp vadisine akar. Aşağı bölümünde Mitteland'ın büyük bölümünü akaçlayarak Biel gölünü geçer ve Jura'nın eteğini boylar.^[1] Irmağın bu bölümünde yapılan hidro elektrik santrallar, Biel, Oltan, Solothurn, Aarau kentlerinde uran tesisleri kurulmasını kolaylaştırmıştır. Daha sonra başlıca kolları Reuss ve Limmat'ı alan Aar, Waldshut'un karşısında Ren'le buluşur.^[1]

Akış doğrultusu

Aare, Grimsel bölgesindeki Aar buzullarından doğar. Meiringen'de derin ve dar bir vadi olan Aareschlucht boğazından geçerek Brienz'de Brienzer gölüne dökülür. Brienz gölünden 7 km.lik yol boyunca Bödeli adındaki bir kanal aracılığıyla Thun gölüne akar. Kander buzulundan doğan Kander deresi de Thun gölüne bağlanır.

Aare Thun'da Thun gölünden ayrılır ve geniş Aare vadisi boyunca Bern'e doğru akar. Bern'e ulaşmadan önce Gürbe ve Giesse dereleri de Aare'ye bağlanır. Aare Bern'de, şehrin kurulduğu mahmuzun etrafında dar bir yay çizer. Ardından çeşitli büklümlerle bir menderes oluşturur. Bu sayede oluşturduğu Enge yarımadasının etrafından akar ve Wohlen gölüne dökülür.

Radelfingen'de Saane/Sarine nehrini içine aldıktan sonra kuzeye doğru akmaya başlar. Aarberg ile Hagneck arasındaki yapay bir kanal olan Hagneck kanalı ile Biel gölü'ne dökülür. Nidau'da Biel gölünden ayrılarak yine yapay bir kanal olan Nidau-Büren kanalından akarak Büren'den hemen önce eski yatağına geri döner. Aarberg ile Büren arasındaki orijinal nehir yatağına "Alte Aare" (Eski Aare) denir. Nehir'in Biel gölüne yapay şekilde akıtılması sayesinde, Aare'nin alplerden taşıyıp getirdiği büyük miktarda alüvyon, çakıl ve kar suyu Biel gölü tarafından emilir. Böylece bir zamanlar bataklık olan alanlar "İsviçre'nin sebze bahçeleri" haline gelmiştir.

Bu noktadan sonra Aare uzun bir yol boyunca kuzeydoğu yönünde akar. Önce Solothurn'dan geçer. Ardından sırayla Emme ve Wigger nehrilerini kendisine katar. Olten ve Aarau şehirlerinden geçer. Suhre, Bünz ve Wildegg derelerini de içine alır. Brugg'u geçtikten hemen sonra önce Reuss, sonra Limmat nehirleri Aare'ye dökülür. Ardından kuzeye doğru akmaya başlar ve Koblenz 'de Ren ile birleşir. Ren nehri de Almanya ve Hollanda'yı geçerek sularını Kuzey Denizi'ne boşaltır.

Aare'nin kolları

Limmat
Reuss
Suhre
Bünz
Wigger
Murg
Emme
Zihlkanal
Saane/Aarine
Kander
Lütschine

Kullanımı ve Kültürel tarihi

Antik çağlardan beri Aare ve yan kollarında gemi ile yolculuk yapılmaktaydı. Orta Çağ'da Aare önemli bir sınır nehri olarak işlev gördü. Hristiyan Burgundililer ile daha kuzeyde yaşayan putperest Alemanca konuşan Alemanni kavimi arasında bir sınır oldu. Karolenjler ve Roma-Germen imparatorluğu zamanında da aynı işlevi sürdürdü. Bern şehrinin kurulması ile 12. ve 13. yüzyılda nehrin kaderi değişti, nehrin üzerine köprüler yapılmaya başladı ve nehrin iki tarafındaki hakimiyet alanları giderek gelişti.

Aare'de önceleri nehir üzerinden kereste taşımacılığı yapılıyordu. Ancak 19. yüzyılda demiryolunun inşa edilmesinden sonra nehir üzerine ilk enerji santrali yapıldı. Bugün Aare üzerinde 30'a yakın enerji santrali bulunmaktadır. (9'u Innertkirchen'de) Ayrıca Mühleberg, Gösgen ve Beznau'da bulunan nükleer enerji santralleri soğutma sistemleri için Aare'nin suyunu kullanmaktadr.

Günümüzde Aare boş zaman aktiviteleri için sevilen bir nehirdir. Geniş bir bölgede şişirme botlarla gezinti yapmak mümkündür. Sahlleri fazla kayalık değildir, zaman zaman akıntı olsa da yüzmek için kullanılabilir.

Döküldüğü göller

Grimsel baraj gölü
Brienz gölü
Thun gölü
Wohlen baraj gölü
Niederried baraj gölü
Biel gölü
Klingnauer baraj gölü

Galeri

Aare Guttannen'dan önce küçük bir vadiye akar
Innertkirchen'de Aare
Thun'da
Aarberg'de "Eski Aare"
Wohlensee'ye ulaşmadan hemen önce Aare

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.

Wikimedia Commons'ta Aare ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

[coğ1-1] Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.

[1]

g t d Almanya'nın hidrografisi
Almanya'nın kıyı şeridi bulunan denizler	Baltık Denizi Kuzey Denizi
Akarsular	Aabach Aare Abens Acher Agger Ahr Aland Alf Aller Alme Alsenz Alster Altmühl Alz Ammer (Neckar) Ammer/Amper Aue (Elbe) Aue Berkel Bever Biber Biela Bille Bist Black Elster Blau Blies Bode Böhme Breg Breitach, Brend Brenz Brigach Chamb Chemnitz Dahme Danube Diemel Dill Dinkel Dosse Dreisam Düssel Dürrenbach Dürreych Echaz Eder Eider Nehri Elbe Nehri Elde Else Elz (Neckar) Elz (Rhine) Elzbach Ems Emscher Ennepe Enz Erft Feller Bach Fils Franconian Saale Fränkische Rezat Fränkische Saale Freiberger Mulde Friedberger Ach Fuhse Fulda Garte Gera Glan Gose/Abzucht Gottleuba Große Laber Günz Hamme Hase Haune Havel Heller Hönne Hörsel Hunte Ihme İller Nehri Ilm (Bavaria) Ilm (Thuringia) Ilmenau Ilz Inde İnn Nehri Innerste Isar Nehri Isen Itz Jade Jagst Jeetzel Kammel Kander Kinzig (Main) Kinzig (Rhine) Kocher Kyll Lahn Lauchert Lauter (Glan) Lauter (Rhine) Lech Nehri Leda Leibi Leine Lenne Lesum Lieser Lippe Löcknitz Loisach Lusatian Neisse Lutter (Lachte) Lutter (Leine) Lutter (Oder) Main Mandau Maurine Mindel Möhne Moselle Nehri Mulde Münstersche Aa Murg Murr Mže/Mies Naab Nahe Nebel Neckar Nehri Neetze Nette (Innerste) Nette (Niers) Nette (Rhine) Nidda Nied Niers Nims Nister Nuthe Oder Nehri Oder (Harz) Ohm Ohre Ohře/Eger Oker Orla Örtze Oste Oude IJssel Our Nehri Paar Pader Parthe Peene Pegnitz Pfinz Plane Pleiße Prims Prüm Queich Recknitz Red Main Rednitz Regen Nehri Regnitz Rems Rench Rheider Au Rhin Ren Nehri Rhume Riß Rot Red Weißeritz Red Main Rott Ruhr Rur Nehri Ruwer Ryck Saalach Saale Saar Salm Salzach Nehri Sauer Nehri Scheppau Schmutter Schozach Schwarze Elster Schunter Schutter Schwäbische Rezat Schwalm (Eder) Schwalm (Meuse) Schwarza Schwarzbach (Blies) Schwarze Laber Schwentine Seeve Selbitz Selz Sieg Soeste Spree Sprotte Stepenitz (Brandenburg) Stepenitz (Trave) Stör Sulm Swist Tanger Tauber Tiroler Achen Tollense Trave Treene Uecker Ulster Unstrut Usa Vechte Vils (Danube) Vils (Lech) Vils (Naab) Volme Yukarı Ren Wakenitz Warnow Weida Weil Weiße Elster Weißeritz Werra Werre Wertach Nehri Wesenitz Weser Westfälische Aa Wetter White Elster White Main Wied Wiese Wild Weißeritz Wipper (Saale) Wipper (Unstrut) Wisper Wörnitz Wümme Wupper Würm Wurm Wutach Zaber Zeegenbach Zschopau Zusam Zwickauer Mulde
Göller	Ammersee Arendsee Außenalster (Outer Alster Gölü) Baalensee Baldeneysee Bederkesaer See Beetzsee Biggesee Binnenalster (Inner Alster Gölü) Brahmsee Breitlingsee Brombachsee Bullensee Chiemsee Constance Gölü (Bodensee) Dümmersee Edersee Eibsee Ellbogensee Eschbach Reservoir Fleesensee Gelterswoogsee Gothensee Gottleuba Reservoir Großer Labussee Großer Müllroser See Großer Priepertsee Großer Wannsee Grunewaldsee Halterner See Hengsteysee Kellersee Konstanz Gölü (Obersee (Konstanz Gölü), Untersee (Konstanz Gölü), Überlingen Gölü Königssee (Bavaria) Krumme Gölü Maschsee Mechower See Möhne Reservoir (Möhnesee) Möserscher See Müggelsee Müritz Norderteich Oder Reservoir Oker Reservoir Parsteiner See Pfaffenteich Plauer See (Brandenburg) Plauer See (Mecklenburg-Vorpommern) Plöner See Plötzensee Quenzsee Röblinsee Salzgittersee Scharmützelsee Schermützelsee Schluchsee Schweriner See Schmollensee Schwedtsee Seilersee Sorpe Reservoir Söse Reservoir Stolpsee Starnberg Gölü (Starnberger See) Steinhuder Meer Tegel Gölü (Tegeler See) Tegernsee Useriner See Wangnitzsee Wannsee Wendsee Woblitzsee Wolgastsee Ziernsee Zwischenahner Meer
Şelaleler	All Saints Şelalesi Röthbach Şelalesi Sankenbach Şelalesi Triberg Şelalesi
Kanallar	Finow Kanalı Kiel Kanalı Landwehrkanal Mittelland Kanalı
Koyları	Alman Körfezi Helgoland Körfezi