Abdülhak Molla
Abdülhak Molla Reis-ül-ülema | |
|---|---|
| Doğum | 1786 İstanbul |
| Ölüm | 18 Mayıs 1864 (78 yaşında) Bebek, Beşiktaş |
| Defin yeri | II. Mahmud Türbesi |
| Milliyet |  Osmanlı |
| Eğitim | Süleymaniye medresesi-Tıp eğitimi |
| Meslek |
|
| Çocuk(lar) | Hayrullah Efendi |
| Akraba(lar) | Mustafa Behçet Efendi (Abisi) Abdülhâlik Nasuhi Bey (Torun) |
Abdülhak Molla (d. 1786 – ö.19 Mayıs 1854), Osmanlı şair ve hekim.
II. Mahmut ve I. Abdülmecit devirlerinde hekimbaşı olarak görev yapmış; Osmanlı tıbbına bazı yenilikleri getirmeye önayak olmuştur. Salgın hastalıklara karşı karantina uygulama, zorunlu çiçek aşısı getirdiği yeniliklerdendir.
Diplomat Müverrih Hayrullah Efendi'nin babası; Abdülhâlik Nasuhi Bey, Abdülhak Hamit Bey ve Mihrinnisâ Hanım’ın dedesidir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1786 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Divan-ı Hümayûn kâtiplerinden şairliği ile de tanınan Mehmed Emin Şükûhî Efendi'dir. Ağabeyi, Osmanlı hekimbaşılarından Mustafa Behçet Efendi idi.
Ağabeyi ile birlikte Süleymaniye medresesinde tıp öğrenimi gördü. Eski sarayda hekimlik yaptı. II. Mahmut’un yakınlarından Halet Bey aleyhinde konuştukları gerekçesiyle 1821’de ağabeyi ile birlikte Keşan’a sürüldü. Bir yıl kadar sonra affedilip geri döndüklerinde yeni saray’da hekim oldu. 1833’de hekimbaşı ve Mekteb-i Tıbbiyye-i Adliyye-i Şahane nazırı oldu; ağabeyini tıp eğitiminde yaptığı yenilikleri destekledi. Padişahtan özel izin alarak anatomi dersinin kadavra üzerinde görülmesini sağladı.[1] 1838 yılında “Meclis-i Tahaffuz-ı Ula” (Yüksek Karantina Meclisi) sıfatıyla salgın hastalıklara karşı karantina teşkilâtını geliştirip yaygınlaştırmış, çiçek aşısı uygulamasını da mecburi hale getirmişti. Ağabeyinin ölümünden sonra Bebek’teki Hekimbaşı yalısına yerleşen Abülhak Molla, ölümüne kadar orada yaşadı.
1845’te hekimbaşılığı görevinden ayrıldı. 1847’de Maarif Meclisi başkanlığına ve üçüncü defa hekimbaşılığa tayin edildi. 1852 senesinde de “Reis-ül-ülema” unvanını aldı. Bu unvan, Rumeli kazaskerlerinin en eskisine verilirdi. Ertesi sene altmış yedi yaşında iken İstanbul’da Bebek semtinde hayatını yitirdi. Sultan Abdülmecit’in iradesi ile Sultan II. Mahmud Türbesi’nin bahçesine defnedildi. Sonradan devrin pek çok devlet adamı, şair ve bilim adamının defnolunacağı bu türbeye defnedilen ilk kişi oldu.
Ağabeyi Mustafa Behçet Efendi ile hazırladıkları ancak yarım kalan "Hezar Esrar" adlı eseri oğlu Hayrullah Efendi tarafından tamamlanıp 1867'de yayımlandı. Abdülhak Molla, şiir ve tarihle de uğraşmıştı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Hasan Yüksek, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarihçiliği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, Temmuz 2006". 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2011.