Şırdan (anatomi)
Şırdan veya şirden (Latince: abomasum), gevişgetiren hayvanların midelerinin son ve dördüncü bölümüdür. Midenin bu kısmında rennet adı verilen ve peynir mayası olarak kullanılan enzim içerikli sıvı salgılanmaktadır. İneklerde abomasum deplasmanı sık karşılaşılan patolojik bir durumdur.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Şırdan veya şirden, Farsça aynı anlama gelen شيردان (şīrdān) kelimesinden alıntıdır. Bu kelime Farsçada süt anlamına gelen شير (şīr) ile kap veya taşıyan manasındaki دان (dān) sözcüklerinin bileştirilmesinden türetilmiştir. Bir Türk dilinde en eski tespit edildiği kaynak 1501 yılına tarihlenen Farsça-Türkçe Câmiü'l-Fürs sözlüğüdür. Ayrıca Meninski'nin 1680 tarihli Thesaurus'unda da kaydedilmiştir.[1]
Abomasum, Yeni Latince uzaklaştırmak, göndermek anlamına gelen ab- ön ekinin sığır işkembesi anlamına gelen omasum kelimesiyle bileştirilmesiyle oluşturulmuştur.
Yemek olarak kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Şırdan çeşitli mutfaklarda yemek malzemesi olarak kullanıma sahiptir. Şırdandan yapılan şırdan dolması, Adana ile bağdaşlaştırılan Türk mutfağına özgü bir yiyecektir. İtalya'nın Floransa şehrinde hazırlanan Lampredotto adlı yiyecek de şırdandan yapılmaktadır.[2] Kore'de hazırlanan Makchang bir başka şırdan yemeği örneğidir.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "şirden". Nişanyan Sözlük. 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2021.
- ^ Ingrid K. Williams, 36 Hours in Florence, Italy 13 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times (September 24, 2014).
- ^ "makchang" 막창 [Abomasum]. Doopedia (Korece). Doosan Corporation. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017.
