Abraham Kuyper
| Eski Hollanda Başbakanı Abraham Kuyper | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Abraham Kuyper, 1905 | |
| Üye, Tweede Kamer | |
| Görev süresi 1874-1877 | |
| Fractievoorzitter – Tweede Kamer | |
| Görev süresi 1894-1901 | |
| İçişleri Bakanı | |
| Görev süresi 1901-1905 | |
| Başbakan | |
| Görev süresi 1901-1905 | |
| ARP Başkanı | |
| Görev süresi 1879-1920 | |
| ARP Siyasi Lideri | |
| Görev süresi 1879-1920 | |
| Üye, Eerste Kamer | |
| Görev süresi 1913-1920 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 29 Ekim 1837 Maassluis, Zuid-Holland |
| Ölüm | 8 Kasım 1920 Den Haag, Zuid-Holland |
| Partisi | Anti-Revolutionaire Partij |
| İmzası | 
|
Abraham Kuyper (29 Ekim 1837, Maassluis – 8 Kasım 1920, Lahey), Hollandalı ilahiyatçı, din adamı, devlet adamı ve gazetecidir. Kuyper, Hollanda’nın ilk siyasi partisi olan Anti-Devrimci Parti’nin (Anti-Revolutionaire Partij, ARP) kurucusu, Amsterdam Özgür Üniversitesi’nin (Vrije Universiteit Amsterdam) kurucusu ve 1901–1905 yılları arasında Hollanda Başbakanı olmuştur.[1][2]
Yaşamı ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuyper, bir din adamı olan Jan Frederik Kuyper’in oğludur. Evde aldığı ilk eğitimin ardından Leiden Gymnasium’da öğrenim gördü. Daha sonra Leiden Üniversitesi’nde edebiyat, felsefe ve ilahiyat okudu. 24 yaşında 'Teoloji Doktoru' unvanını aldı. 1862’de “Disquisitio historico-theologica...” başlıklı teziyle mezun oldu.[3]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuyper, 1 Temmuz 1863’te Johanna Hendrika Schaay ile evlendi. Sekiz çocukları oldu. Çocuklarından Herman Huber Kuyper, Amsterdam Özgür Üniversitesi’nde profesörlük yaptı. Kızları Henriëtte, Johanna ve Catharina, savaş sonrası Macaristan’daki yardım çalışmalarında etkin rol oynadılar. Torunlarından Johtje Vos, II. Dünya Savaşı sırasında çok sayıda Yahudi’yi saklayarak hayatlarını kurtardı.[4]
Dini faaliyetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk olarak Beesd’de papazlık yaptı. Başlangıçta liberal teolojiye yakın olsa da, burada geçirdiği yıllar boyunca daha muhafazakâr (ortodoks) bir görüş benimsedi. 1886’da Hollanda Reform Kilisesi’ndeki liberal yönetime karşı çıkarak kiliseden ayrıldı ve Gereformeerde Kerken in Nederland (Hollanda Reform Kiliseleri) adlı yeni bir mezhep kurdu. Bu ayrılık “Doleantie” (yakınma hareketi) olarak bilinir.[5]
Siyasi hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1874’te milletvekili seçilerek siyasete girdi. 1879’da Hollanda’nın ilk siyasi partisi olan Anti-Devrimci Parti’yi (ARP) kurdu. Partinin adı, Fransız Devrimi’nin “halk egemenliği” ilkesine karşı çıkışını simgeliyordu. 1901’de ARP ile Katolik Parti’nin koalisyonu sonucu başbakan oldu (Kabinett-Kuyper, 1901–1905). Görev süresinde eğitim ve sömürge politikalarında reformlar gerçekleştirdi; 'etik politika' adı verilen sömürge reform anlayışını başlattı. Ancak 1905 seçimlerinde yenilgiye uğradı. 1909’da 'Liyakat Nişanı' ile onurlandırıldı, daha sonra 'devlet bakanı' unvanı aldı. 1913–1920 yılları arasında Senato (Eerste Kamer) üyesi olarak görev yaptı.[1][2]
Akademik çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]1880’de Amsterdam Özgür Üniversitesi’ni (Vrije Universiteit) kurdu ve ilk rektörü oldu. Kuyper, 'Hristiyan bilimi' kavramını ortaya attı ve bilimin Tanrı merkezli olabileceğini savundu. En tanınmış eseri Encyclopaedie der Heilige Godgeleerdheid (Kutsal İlahiyat Ansiklopedisi, 1894)’dir.[6] Onun fikirleriyle şekillenen akım Yeni Kalvinizm (Neocalvinisme) olarak anılır.[2]
Toplum ve kadın görüşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuyper, 'Antirevolutionair ook in uw Huisgezin' (1880) adlı yazılarında ailenin toplumun temeli olduğunu savundu. Erkek ve kadının rollerini geleneksel biçimde tanımladı; erkeği 'evin kralı' olarak gördü. Bununla birlikte, dul ve bekar kadınlara sınırlı siyasi haklar verilmesi gerektiğini savundu.[2]
İşçi politikaları
[değiştir | kaynağı değiştir]1889’da yayımladığı Handenarbeid adlı eserinde işçileri toplumsal düzenin temeli olarak tanımlasa da, grevlere karşı çıktı. 1903’te başbakan olarak liman ve demiryolu grevlerini bastırmak için 'boğma yasaları' (worgwetten) olarak anılan sert önlemler aldı.[1][2]
ABD’deki etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]1898’de Princeton Theological Seminary’de verdiği ünlü Stone Konferansları’nda Kalvinizmin dünya görüşünü anlattı. Günümüzde Princeton’daki Kuyper Center for Public Theology onun mirasını sürdürmektedir. Ayrıca Grand Rapids (Michigan)’da 2006’da onun adını taşıyan Kuyper College bulunmaktadır.[2]
Ölümü ve mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Abraham Kuyper, 8 Kasım 1920’de Lahey’de öldü. Mezarı, Lahey’deki Oud Eik en Duinen Mezarlığı’ndadır. Kuyper’in fikirleri, özellikle “kendi alanında egemenlik (soevereiniteit in eigen kring)” ilkesiyle Hollanda’daki sütunlaşma (verzuiling) sisteminin temelini oluşturmuştur.[2]
Anma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuyper’in büstü Amsterdam Özgür Üniversitesi’nde, heykeli ise 2008 yılında Maassluis’ta açılmıştır.[7] 2004’te yapılan “En Büyük Hollandalı” anketinde aday gösterilmiştir.[2]
Genel bilgiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihçi Jan Romein, De lage landen bij de zee adlı eserinde Kuyper hakkında şunları yazmıştır: Kuyper, taraftarları tarafından ne kadar “Tanrı’nın adamı” olarak yüceltilmiş ve halkın vicdanının tuşlarını ustalıkla çalan biri olsa da, Thorbecke gibi bir yapı ustası değildi ve olamazdı da.[2]
Amsterdam’daki Özgür Üniversite’de Kuyper’in bir büstü bulunmaktadır. 2003 yılı sonunda D66 ve ChristenUnie partilerinden iki belediye meclis üyesi, onun doğum yeri olan Maassluis’ta bir heykel dikilmesini önerdi. Bu konu Maassluis halkını derinden böldü. Birçok kişi, Kuyper’in doğduğu evin cephesine Ruud Lubbers tarafından yerleştirilen hatıra taşının yeterli olduğunu düşündü. Sonunda heykel yine de yapıldı. 5 Kasım 2008 tarihinde, heykeltıraş Frank Letterie tarafından yapılan heykel, başbakan Jan Peter Balkenende tarafından açıldı. Maassluis’teki heykel, Wagenstraat yakınlarındaki Goudsteen adlı küçük meydanda yer almaktadır.[7] Onun düşünceleri hala hem ülke içinde hem de dışında etkisini sürdürmektedir.[2]
Hakkında yazılan biyografiler
[değiştir | kaynağı değiştir]1938 yılında Dr. P. Kasteel tarafından yazılan Kuyper’in ilk akademik biyografisi, Abraham Kuyper (Kampen, 1938) yayımlandı. Bu çalışma, Kuyper’in bir siyasetçi olarak gelişimine ışık tutmaktadır. Biyografi, yayımlandığı dönemde büyük beğeni topladı. George Puchinger tarafından yazılan biyografi ise tamamlanmadan kalmıştır.
2006 yılında, esas olarak Kuyper’in siyasi faaliyetlerine odaklanan Jeroen Koch tarafından kaleme alınan Abraham Kuyper Biyografisi (Amsterdam, 2006) adlı yeni bir biyografi yayımlandı. Bu eser hakkında büyük bir görüş ayrılığı ortaya çıktı. Bazı çevreler, Koch’un Kuyper hakkında dürüst ve bilimsel olarak güvenilir bir tablo sunduğuna inanırken; diğerleri bu görüşe katılmadı. Özellikle Amsterdam Özgür Üniversitesi üzerine kapsamlı çalışmalarıyla tanınan tarihçi ve profesör Arie van Deursen, kitabı eleştirdi.[8][9] Van Deursen, Koch’un biyografisini 'mide bulandırıcı' ve 'küfürlü' olarak nitelendirdi.
Van Deursen’e göre Koch, Kuyper’i önyargılı bir şekilde tasvir etmişti. Eleştirileri, özellikle Koch’un dil kullanımına (Kuyper’in dini dünyasını Hristiyanlıkta yaygın olan kavramlarla değil, 21. yüzyılın seküler terimleriyle tanımlaması) ve teoloji ile Reform yaşamı konusundaki bilgi eksikliğine odaklanıyordu. Van Deursen’in bu eleştirileri, Amsterdam Özgür Üniversitesi’nde kilise tarihçisi olan Dr. Jasper Vree ve yine aynı üniversiteden Dr. Maarten Aalders tarafından da dile getirildi.[10] Van Deursen gibi Vree de Koch’un, Kuyper’in inanç ve bilim hakkındaki görüşünü yanlış yorumladığını savundu. Koch’un, Kuyper’in bu görüşe nasıl ulaştığını veya neden hatalı olduğunu açıklamadığını belirttiler. Aalders ise biyografinin 'tamamlanmamış bir ton' taşıdığını ifade etti.
Buna karşılık NRC Handelsblad, De Volkskrant ve Trouw gazeteleri, Koch’un kitabı hakkında övgü dolu eleştiriler yayımladı. 19 Mayıs 2006 tarihli Nederlands Dagblad gazetesinde Koch, Van Deursen’e karşı kendisini savundu ve şunları söyledi:
'Kuyper hakkında ‘içeriden biri’ gibi yazamazdım. Kuyper’in tüm ciddiyetini ve teatralliğini kendi sesimle karşıladım; ton gerçekten de oldukça neşelidir. Biyografim açıkça genel bir kitleye yöneliktir; illa ki Reformculara değil. İster dindar olsun ister olmasın, çağdaş okuyucuya Kuyper ve onun çabaları hakkında anlaşılır bir tablo sunmayı amaçladım.”[11]
Danışma komitesi, Van Deursen’in eleştirilerini reddetti. Henk te Velde, Herman Langeveld, Gerrit Jan Schutte ve George Harinck gibi tarihçiler de Van Deursen’in eleştirisine katılmadılar. Schutte ve Harinck, biyografinin üslubunun aşırı eleştirel olmadığını belirttiler.
2013 yılında Amerikalı tarihçi James D. Bratt tarafından İngilizce bir biyografi yayımlandı: Abraham Kuyper: Modern Calvinist, Christian Democrat (Grand Rapids, 2013).
Dışbağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abraham Kuyper’in Dijital Kütüphanesi – Hollandaca ve İngilizce çeviriler https://kuyper.ptsem.edu/
- Abraham Kuyper Açıklamalı Bibliyografyası 1857–2010 http://www.brill.com/abraham-kuyper-annotated-bibliography-1857-2010
- Abraham Kuyper, Hollanda’daki Sosyalizm ve İşçi Hareketi Biyografik Sözlüğü – Yazar: Herman Langeveld http://www.iisg.nl/bwsa/bios/kuijper.html
- Dr. A. Kuyper, Parlement.com’da biyografi https://www.parlement.com/9291000/biof/00766
- www.neocalvinisme.nl http://www.neocalvinisme.nl/tekstframes.html
- Historiek.net’te kısa ve anlaşılır biyografi https://historiek.net/abraham-kuyper-klokkenist-der-kleine-luyden/57653
- 1903’teki demiryolu grevi hakkında arka plan bilgileri https://web.archive.org/web/20090415183021/http://www.vakbondshistorie.nl/spoorwegstaking_1903_opkomst.html
- VPRO – Andere Tijden: 1909’daki Nişan Skandalı bölümü https://www.anderetijden.nl/aflevering/673/Abraham-Kuyper
- George Puchinger, ‘Kuijper, Abraham (1837–1920)’, Hollanda Biyografik Sözlüğü http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn2/kuijper
- Hollanda Protestanlığı Tarihî Belgeler Merkezi – Abraham Kuyper arşivini yönetir https://www.hdc.vu.nl/
- Arşiv Envanteri https://www.hdc.vu.nl/nl/Images/154_Kuyper_A_tcm215-834004.pdf
- Om de Oude Wereldzee, sekiz bölümlük belgesel http://www.ikonrtv.nl/#programmas/om_de_oude_wereldzee
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Koch, Jeroen (2006). Abraham Kuyper. Een biografie. Amsterdam: Boom.
- ^ a b c d e f g h i j De Bruijn, Jan (2014). Abraham Kuyper: A Pictorial Biography. Grand Rapids: Eerdmans.
- ^ Kasteel, P. (1938). Abraham Kuyper. Kampen.
- ^ Langeveld, Herman (2009). Abraham Kuyper: Familie en nalatenschap.
- ^ Kuyper, Abraham (1886). Gereformeerde Kerken in Nederland.
- ^ Kuyper, Abraham (1894). Encyclopaedie der Heilige Godgeleerdheid. Kampen: J.H. Kok.
- ^ a b Gemeente Maassluis (2008). "Kuyper Monument Maassluis". https://www.maassluis.nl
- ^ Reformatorisch Dagblad
- ^ Nederlands Dagblad
- ^ VU University Amsterdam archives
- ^ Nederlands Dagblad, 19 mei 2006
  | Bir Hollandalının biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
