Actinidia

Actinidia
Actinidia kolomikta
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Tracheophyta Sınıf: Magnoliopsida Takım: Ericales Familya: Actinidiaceae Cins: Actinidia Lindl., Intr. Nat. Syst. Bot., ed. 2: 439 (1836).
Türler
metne bakınız.

Actinidia, çeşitli asmamsı bitki türlerini içinde barındıran bir bitki cinsidir. 6 metreye uzanan küçük ağaççık şeklindeki bodur bitkiler yanında 30 metreyi bulan asma ve sarmaşık türlerini bünyesinde bulundurur. Asya'da Sibirya, Japonya, Çin gibi uzak doğu ülkelerinde özellikle bu cinsin anavatanıdır.

Beyaz 5 yapraklı çiçekler yanında uzun basit yapraklara sahiptir. Bununla birlikte cinsin çoğu türünde dişilik ve erkeklik organları ayrı bitkilerde bulunur ancak bazı bitki türleri de Actinidia arguta gibi kendine verimli olup, hermafrodittir. Pek çok tohum içeren ancak yenilebilir meyvelere sahiptir. Bu cinsin en çok kivi adıyla bilinen Actinidia deliciosa ile Sibirya Kivisi olarak bilinen Actinidia arguta ve bu cins içinde ne dayanıklılardan biri olarak kabul edilen ve daha çok peyzajlarda kullanılan Actinidia kolomikta bilinir.

Türler

Actinidia cinsinin yaklaşık 50-60 arası sayı verilebilecek türleri bulunur, başlıcaları:

Actinidia arguta Actinidia arisanensis Actinidia callosa Actinidia carnosifolia Actinidia chengkouensis Actinidia chinensis Actinidia chrysantha Actinidia cinerascens Actinidia cordifolia Actinidia coriacea Actinidia cylindrica Actinidia deliciosa Actinidia eriantha Actinidia farinosa Actinidia fasciculoides Actinidia fortunatii Actinidia fulvicoma Actinidia glauco-callosa Actinidia glaucophylla Actinidia globosa Actinidia gracilis Actinidia grandiflora Actinidia hemsleyana Actinidia henryi Actinidia holotricha Actinidia indochinensis Actinidia kolomikta Actinidia laevissima Actinidia lanceolata

Actinidia latifolia Actinidia leptophylla Actinidia liangguangensis Actinidia macrosperma Actinidia maloides Actinidia melanandra Actinidia melliana Actinidia obovata Actinidia pilosula Actinidia polygama Actinidia purpurea Actinidia rubricaulis Actinidia rubus Actinidia rudis Actinidia rufa Actinidia rufotricha Actinidia sabiaefolia Actinidia sorbifolia Actinidia stellato-pilosa Actinidia styracifolia Actinidia suberifolia Actinidia tetramera Actinidia trichogyna Actinidia ulmifolia Actinidia umbelloides Actinidia valvata Actinidia vitifolia

Kullanım alanları

Actinidia deliciosa ve kültürleri ile Actinidia arguta meyveleri için yetiştirilir. A. kolomikta gibi türler bahçecilikte kullanılır.

Actinidia arguta 10-15 gramlık küçük ve yenilebilir yeşil meyvelere sahiptir ve A. deliciosa cinsinden daha dayanıklıdır.

Japonya'da Actinidia polygama kedi nanesi gibi kedileri etkilemektedir. Şöyle bir söze konu olmuştur; 猫にまたたび、女郎に小判 (neko ni matatabi, jorō ni koban, "Kediye gümüş asma, kadına para"), anlamı da istediklerini vererek insanları iyi ruh haline sokmadır.

Actinidia kolomikta bu cinsin en dayanıklı türüdür, -40 derece soğuğa bile dayanmakta, alışılmadık şekilde ayırt edilebilir beyaz yeşil karışımı yaprakları vardır. En fazla 8 gram ağırlığında meyvelere sahiptir.

Dış bağlantılar

• Vikitür'de Actinidia ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
• Wikimedia Commons'ta Aktinidia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur