Agatha Christie
Agatha Christie | |
|---|---|
 İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve Dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısı. | |
| Doğum | Agatha Mary Clarissa Miller Christie Mollowan 15 Eylül 1890 Torquay, Devon, İngiltere |
| Ölüm | 12 Ocak 1976 (85 yaşında) Wallingford, Oxfordshire, İngiltere |
| Diğer ad(lar)ı | Mary Westmacott Agatha Christie |
| Meslek | Roman-Kısa öykü yazarı, Şair |
| Evlilik | Archibald Christie (1914–1928) Max Mallowan (1930–1976) |
| Çocuk(lar) | Rosalind Hicks (1919–2004) |
| Resmî site | http://www.agathachristie.com/ |
| İmza | |
 | |
Tam adı Agatha Mary Clarissa Miller Christie Mallowan olan Agatha Christie (15 Eylül 1890 – 12 Ocak 1976), İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısıdır. Mary Westmacott takma adıyla aşk romanları da yazmıştır. Ancak asıl ününü, yazdığı 80 dedektif romanına ve West End tiyatrolarında sahnelenen oyunlarına borçludur.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası Frederick Alvah Miller, Agatha henüz küçük yaştayken öldü. Annesi tarafından evde eğitilen küçük kız, yalnız bir çocukluk geçirdi. Küçük yaşta öyküler yazmaya başladı. 16 yaşında, şan öğrenimi görmek üzere Paris’e yollandıysa da kısa sürede bundan vazgeçti. Ciddi anlamda ilk edebi denemeleri, duygusal konuları ele alan öyküler oldu. 1914'te pilot albay Archibald Christie ile evlendi ve yeniden Fransa’ya gitti. Dislektik olmasına rağmen öykü, roman okumayı çok seviyordu. Fransa'dayken vakit geçirmek üzere okuduğu dedektif öykülerinin daha iyilerini yazabileceğini düşünerek ilk polis romanı olan The Mysterous Affair at Styles’ı (Styles’daki Esrarengiz Olay) yazdı. Kitap çeşitli yayınevlerince geri çevrildikten sonra 1920’de Bodley Head Yayınevi tarafından kabul edildi. Bu roman, Agatha Christie’nin ilk Hercule Poirot’lu romanıdır.
Ortadan kaybolması
[değiştir | kaynağı değiştir]Agatha Christie 1926’da 11 gün boyunca kaybolur.[kaynak belirtilmeli] Kocası onu boşamak isteyince yazar bir anda ortadan kayboldu. Arabası dik bir yamaçta terk edilmişti. Araba ağaçlara çarpmış, bavulları yerlere saçılmış vaziyette raporlandı. Kendisinden bir iz yoktu. İntihar olasılığı da düşünülerek yaklaşık 15.000 kişinin katıldığı insan avı başlatıldı. Dostu Arthur Conan Doyle bulunsun diye medyumlara kadar gitti. Ancak yapılan tüm aramalara rağmen bulunamadı. 2 hafta sonra bir otelde sağlıklı ve güvenli bir şekilde bulundu. Otele giriş kaydını kocasının metresi Theresa Neele adıyla yapmıştı. Lakin kendisi son 2 haftayı hatırlamıyordu. Christie hiçbir açıklama yapmadı. Bu olayın kaza süsü verilmiş bir senaryo olduğu düşünülür. Yazar A. N. Wilson göre ise Agatha Christie psikojenik amnezi yaşamıştı. Bir çeşit geçici trans halinde bir hafıza kaybına uğramıştır. Bir iddiaya göre ise Agatha Christie kocasının sevgilisini öldürme planları yapmıştır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hercule Poirot, zekası, espri yeteneği, keskin gözlemciliği ve Avrupalı nezaketi ile dikkat çeken Belçikalı bir dedektiftir. Cinayetleri “küçük gri hücreler” dediği beynini kullanarak çözmesi ve bu arada da İngiliz yüksek sınıfının özel yaşamının saklı yönlerini ortaya dökmesi ile tanınır. Agatha Christie'nin arka arkaya yazmaya başladığı polis romanları Poirot tipine uluslararası ün kazandırdı. Yazar ayrıca Miss Marple adını verdiği bir tip daha yarattı. Sevimli bir yaşlı kadın olan amatör dedektif Miss Marple da çok tutuldu. 1928'de ilk kocasından boşanıp Max Mallowan ile evlendikten sonra birçok ülke gezip görme fırsatı bulan Christie'nin romanları 1930'larda çoğunlukla uluslararası mekânlarda geçmeye başladı.
Hayranlarınca her kitabı beğenilmekle birlikte, Agatha Christie'nin edebi kaygılarla yazdığı bazı romanlar eleştirmenlerin de dikkatini çekti. On Küçük Zenci ise polis romanının klasikleri arasındadır. Agatha Christie, İngiliz töre romanı geleneğinde yazdığı polis romanları ile dünya edebiyatında kendine özgü bir yerin sahibi olmuştur.
Christie 1971 yılında, İngiltere'nin en yüksek onur unvanı olan Britanya İmparatorluğu Kadın Komutanı unvanını almıştır. Yazar, 12 Ocak 1976 tarihinde yaşama veda etmiştir.
Romanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Basım Yılı | Ad | Dedektif |
|---|---|---|
| 1920 | Ölüm Sessiz Geldi The Mysterious Affair at Styles |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1922 | Gizli Düşman The Secret Adversary |
Tommy ve Tuppence |
| 1923 | Dersimiz Cinayet Murder on the Links also The Murder on the Links |
Hercule Poirot |
| 1924 | Kahverengi Elbiseli Adam The Man in the Brown Suit |
Anne Beddingfeld Albay Race |
| 1925 | Köşkteki Esrar The Secret of Chimneys |
Başkomiser Battle |
| 1926 | Roger Ackroyd Cinayeti The Murder of Roger Ackroyd |
Hercule Poirot |
| 1927 | Büyük Dörtler The Big Four |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1928 | Mavi Tren'in Esrarı The Mystery of the Blue Train |
Hercule Poirot |
| 1929 | Yedilerin Gizemi The Seven Dials Mystery |
Bill Eversleigh Başkomiser Battle |
| 1930 | Ölüm Çığlığı The Murder at the Vicarage |
Miss Marple |
| 1931 | Sittaford Malikanesi'nin Gizemi The Sittaford Mystery veya Murder at Hazelmoor |
Emily Trefusis Müfettiş Narracott |
| 1932 | Son Evdeki Tehlike Peril at End House |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1933 | Lord Edgware'yi Kim Öldürdü Lord Edgware Dies (Thirteen at Dinner) |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1934 | Doğu Ekspresi'nde Cinayet Murder on the Orient Express (Murder in the Calais Coach) |
Hercule Poirot |
| 1934 | Neden Evans'a Sormadılar? Why Didn't They Ask Evans? (The Boomerang Clue) |
Bobby Jones Frankie Derwent |
| 1935 | Üç Perdelik Cinayet Three Act Tragedy (Murder in Three Acts) |
Hercule Poirot |
| 1935 | Ölüm Diken Üstünde Death in the Clouds (Death in the Air) |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1936 | Cinayet Alfabesi The A.B.C. Murders (The Alphabet Murders) |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1936 | Gece Gelen Ölüm
(Mezopotamya' da Cinayet) |
Hercule Poirot |
| 1936 | Briç Masasında Cinayet Cards on the Table |
Hercule Poirot Albay Race Başkomiser Battle Ariadne Oliver |
| 1937 | Sessiz Tanık Dumb Witness (Poirot Loses a Client) |
Hercule Poirot |
| 1937 | Nil'de Ölüm Death on the Nile |
Hercule Poirot Albay Race |
| 1938 | Ölümle Randevu Appointment with Death |
Hercule Poirot |
| 1938 | Noel'de Cinayet Hercule Poirot's Christmas (Murder for Christmas) A Holiday for Murder |
Hercule Poirot |
| 1939 | Zehiri Kim Verdi Murder is Easy (Easy to Kill) |
Luke Fitzwilliam |
| 1939 | On Küçük Zenci And Then There Were None (Ten Little Indians Ten Little Niggers) |
|
| 1940 | Esrarengiz Sanık Sad Cypress |
Hercule Poirot |
| 1940 | İskemlede Beş Ceset One, Two, Buckle My Shoe (An Overdose of Death The Patriotic Murders) |
Hercule Poirot Başmüfettiş Japp |
| 1941 | Ölüm Oyunu Evil Under the Sun |
Hercule Poirot |
| 1941 | N veya M N or M? |
Tommy ve Tuppence |
| 1942 | Cesetler Merdiveni The Body in the Library |
Miss Marple |
| 1942 | Beş Küçük Domuz Five Little Pigs (Murder in Retrospect) |
Hercule Poirot |
| 1942 | Cinayet Reçetesi
(Esrarengiz Parmaklar) |
Miss Marple |
| 1944 | Sıfıra Doğru Towards Zero |
Başkomiser Battle Müfettiş James Leach |
| 1944 | Yılan İçini Döktü Death Comes as the End |
|
| 1945 | Şampanyadaki Zehir Sparkling Cyanide (Remembered Death) |
Tony Morelli |
| 1946 | Hollow Malikanesi Cinayeti The Hollow (Murder After Hours) |
Hercule Poirot |
| 1948 | Şeytan Dönemeci Taken at the Flood (There is a Tide...) |
Hercule Poirot |
| 1949 | Çarpık Evdeki Cesetler Crooked House |
Charles Hayward |
| 1950 | Cinayet İlanı A Murder is Announced |
Miss Marple |
| 1951 | Bağdat'a Geldiler They Came to Baghdad |
Victoria Jones |
| 1952 | Bayan McGinty'nin Ölümü Mrs McGinty's Dead (Blood Will Tell) |
Hercule Poirot Ariadne Oliver |
| 1952 | Zarif Bir Cinayet Gecesi They Do It with Mirrors veya Murder with Mirrors |
Miss Marple |
| 1953 | Cenazeden Sonra After the Funeral Funerals are Fatal (Murder at the Gallop) |
Hercule Poirot |
| 1953 | Porsuk Ağacı Cinayeti A Pocket Full of Rye |
Miss Marple |
| 1954 | Bilinmeyen Hedef Destination Unknown (So Many Steps to Death) |
|
| 1955 | Üç Yanlış Üç Ceset Hickory Dickory Dock (Hickory Dickory Death) |
Hercule Poirot |
| 1956 | Sonuncu Kurban Dead Man's Folly |
Hercule Poirot Ariadne Oliver |
| 1957 | 16.50 Treni 4.50 from Paddington (What Mrs. McGillicuddy Saw! Murder She Said |
Miss Marple |
| 1958 | Şahidin Gözleri Ordeal by Innocence |
Arthur Calgary |
| 1959 | Kapı Tekrar Vuruldu Cat Among the Pigeons |
Hercule Poirot |
| 1961 | Ölüm Büyüsü The Pale Horse |
Inspector Lejeune Mark Easterbrook |
| 1962 | Kırık Ayna (Ve Ayna Kırıldı) The Mirror Crack'd from Side to Side (The Mirror Crack'd) |
Miss Marple |
| 1963 | Ölüm Saatleri The Clocks |
Hercule Poirot |
| 1964 | Ölüm Adası A Caribbean Mystery |
Miss Marple |
| 1965 | Cinayetler Oteli At Bertram's Hotel |
Miss Marple |
| 1966 | Üçüncü Kız Third Girl |
Hercule Poirot Ariadne Oliver |
| 1967 | Geceyarısı Cinayeti Endless Night |
|
| 1968 | Pembe Evdeki Ölü By the Pricking of My Thumbs |
Tommy ve Tuppence |
| 1969 | Elmayı Yılan Isırdı Hallowe'en Party |
Hercule Poirot Ariadne Oliver |
| 1970 | Frankfurt Yolcusu Passenger to Frankfurt |
|
| 1971 | Ölüm Meleği Nemesis |
Miss Marple |
| 1972 | Filler de Hatırlar Elephants Can Remember |
Hercule Poirot Ariadne Oliver |
| 1973 | Kader Kapısı Postern of Fate (Son Tommy ve Tuppence Romanı) |
Tommy ve Tuppence |
| 1975 | Ve Perde İndi Curtain (Son Hercule Poirot Romanı) |
Hercule Poirot |
| 1976 | Uyuyan Ölüm Sleeping Murder (Son Marple Romanı) |
Miss Marple |
Kısa Öykülerden Oluşan Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Basım Yılı | Ad | Dedektif |
|---|---|---|
| 1924 | Poirot Kanıt Peşinde Poirot Investigates |
Hercule Poirot |
| 1929 | Suç Ortakları Partners of Crime |
Tommy ve Tuppence |
| 1930 | Ölümün Tam Zamanı The Mysterious Mr. Quin |
Mr. Satterthwaite Harley Quin |
| 1932 | Cinayetler Kulübü The Thirteen Problems |
Miss Marple |
| 1933 | Kanatların Çağrısı The Hound of Death |
|
| 1934 | Parker Pyne İz Üzerinde Parker Pyne Investigates |
Parker Pyne Ariadne Oliver |
| 1937 | Arka Sokaktaki Cinayet Murder in the Mews |
Hercule Poirot(Arka Sokaktaki Cinayet) |
| 1947 | Hercule'un On İki Görevi The Labours of Hercules |
Hercule Poirot |
| 1950 | Fare Kapanı Three Blind Mice and Other Stories |
|
| 1960 | Noel Kekinin Gizemi The Adventure of the Christmas Pudding |
Hercule Poirot |
| 1974 | Hercule Poirot İz Üzerinde Poirot's Early Cases |
Hercule Poirot |
| 1979 | Miss Marple'ın Son Maceraları Miss Marple's Final Cases and Two Other Stories |
Miss Marple |
| 1997 | Işıklar Sönünce While the Light Lasts and Other Stories |
Tiyatro Oyunundan Romana Çevrilenler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Basım Yılı | Ad | Dedektif |
|---|---|---|
| 1930 | Acı Kahve The Black Coffee |
Hercule Poirot |
| 1954 | Örümcek Ağı Spider's Web |
|
| 1958 | Beklenmeyen Misafir The Unexpected Guest |
Günümüz kültürüne etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Christie'nin polisiye eserleri, Agatha Christie: Orient Ekspresinde Cinayet adlı bir video oyununa da konu olmuştur.[1]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Commons'ta dosyalar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
- Agatha Christie Türkiye fan forum sitesi
- Türkiye'de yayımlanmış Agatha Christie romanlarının Türkçe adları
- Agatha Christie kitaplarinin bazilarinin okur degerlendirmeleri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rosemary Young (Aralık 2006). "Agatha Christie: Murder on the Orient Express". QuandaryLand. 9 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2014.
