Ak Orda
 | Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Aralık 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Ak Orda (Kazakça: Aq Orda), Cengiz Han'ın 1227 yılında ölümünden sonra Moğol İmparatorluğu sınırları içinde kurulan hanlık.[1] Altın Orda Devletinin doğudaki topraklarını oluşturmuştur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Cuci tarafından kontrol edilen toprakların doğu kısmında Orta Asya'dan Sibirya'ya kadar olan bölgede hakim oldular. İlk hükümdarı Cuci'nin oğlu Orda Han’dır. Balkaş Gölü kıyılarındaki başkentleri sonradan Seyhun Nehri kıyılarındaki Sygnag’a taşınır.[2] 14.yüzyıla kadar görece bağımsız kalabilmiş olan hanlık, 1378 yılında Ak Orda hükümdarı Toktamış tarafından Altın Orda Devletine yeniden katılmıştır.
Marco Polo’nun anlatımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Köchü döneminde Ak Orda Hanlığı bölgesinde bulunan ünlü gezgin Marco Polo gördüklerini şöyle anlatır:
| “ | Bu kral (Köchü) kimseye boyun eğmez, Cengiz Han’ın imparatorluk soyundan gelmektedir. Bu kralın ne bir kalesi ne de bir şehri vardır. O ve halkı geniş ovalarda veya erişilmez dağlarda, yaylalarda yaşar. Büyükbaş hayvanlarının etleri ve sütleri ile beslenirler, tarımla uğraşmazlar. Kralın çok kalabalık bir halkı olmasına rağmen kimseyle savaşmaz, halkı büyük bir sükunet içerisinde yaşar. Muazzam sayıda inek, deve, at, öküz, koyun gibi büyük ve küçükbaş hayvana sahiptir. | „ |
Ak Orda hanları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Orda Han (1226-1280)
- Köchü (1280-1302)
- Buyan (1302-1309)
- Sasibuqa (1309-1315)
- Ilbasan (c.1315-1320)
- Mubarak Khwaja (1320-1344)
- Chimtay (1344-1374)
- Urus (1374-1376)
- Toqtaqiya (1376-1377)
- Temur Malik (1377)
- Toktamış (1377-1378)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tarihçiler arasında Ak Orda ile Gök Orda arasındaki ilişkiye dair kabul görmüş genel bir ortak anlayış bulunmamaktadır
- ^ Bugünkü Kazakistan sınırları içindedir
- ^ Marco Polo'nun seyahatleri 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 7 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Bu anlatım Ak Orda Hanlığının geleneksel Moğol yaşam tarzı ve kültürüne sahip çıktığını göstermekte ve Möngke’nin ölümünden sonra Çin kültürünü savunan Kubilay Han’a karşı Arık Böke’nin neden Ak Orda asilleri tarafından savunulduğu daha iyi anlaşılmaktadır
Konuyla ilgili yazılan eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Большая советская энциклопедия. Т. 3. — М.: Изд-во «Совет. энц.», 1970.
- Татарская энциклопедия. Т. 1. — Казань: Ин-т тат. энц., 2002.
- Кузембайулы А., Адиль Е. История Республики Казахстан, — Астана, 2002 г.