Albert Hofmann
Albert Hofmann | |
|---|---|
 Albert Hofmann (1993) | |
| Doğum | 11 Ocak 1906 Basel, İsviçre |
| Ölüm | 29 Nisan 2008 (102 yaşında) Basel, İsviçre |
| Vatandaşlık | İsviçre |
| Tanınma nedeni | LSD'nin mucidi |
Albert Hofmann (11 Ocak 1906, Basel - 29 Nisan 2008, Basel), LSD'nin (liserjik asit dietilamid) mucidi olan İsviçreli bilim insanıdır.[1]
Erken yaşamı ve eğitimi[2]
[değiştir | kaynağı değiştir]Albert Hofmann, dört çocuklu bir ailenin en büyüğü olarak İsviçre'nin Aargau kantonundaki Baden kentinde doğdu. Babası tüberküloza yakalandıktan sonra aile ekonomik sıkıntılar yaşamaya başladı. Bu sebeple Hofmann, bölge okulunu bitirdikten sonra gramer okuluna devam edemedi ve Brown Boveri şirketinde ticari çıraklık eğitimine başladı.
Çıraklığını 1922 yılında tamamladıktan sonra, vaftiz babasının desteğiyle Zürih'teki Minerva özel okuluna devam etti ve 1925 yılında lise diplomasını aldı. Aynı yıl Zürih Üniversitesi'nde organik kimya eğitimi almaya başladı. 1929 yılında Nobel Kimya Ödüllü Paul Karrer'in danışmanlığında doktorasını tamamladı.
Sandoz'daki kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hofmann, 1929 yılında Basel merkezli Sandoz Laboratuvarları'nda (daha sonra Novartis) çalışmaya başladı ve 1971 yılındaki emekliliğine kadar burada görev yaptı[3]. 1935 yılından itibaren kendi laboratuvarını yönetti. 1946 yılında imza yetkisi verildi; 1952'de müdür yardımcılığına, 1959'da ise şirketin genel müdür yardımcılığına atandı.
Araştırmaları büyük ölçüde ilaç üretimi amacıyla bitkisel kaynaklı aktif bileşenlerin izole edilmesi ve kimyasal olarak sentezlenmesi üzerine yoğunlaştı.
1938'de İsviçre'nin Basel kentinde Sandoz İlaç Firması'nın laboratuvarlarında şizofreni ve kan akışını hızlandırıcı için ilaç yapımı için çalışıyordu. Bunun için kır gezintilerine çıkıp çeşitli otlar topluyordu.
LSD'nin öyküsü
[değiştir | kaynağı değiştir]1938'de İsviçre'nin Basel kentinde Sandoz İlaç Firması'nın laboratuvarlarında şizofreni ve kan akışını hızlandırıcı için ilaç yapımı için çalışıyordu. Bunun için kır gezintilerine çıkıp çeşitli otlar topluyordu. Bu kır gezilerinden birinde Çavdar mahmuzu ile karşılaştı. Çavdar mahmuzu(Claviceps purpurea) genel olarak arpa, buğday, çavdar ve mısır gibi tahıl ürünleri üzerinde asalak olarak yaşayan zehirli bir mantardır. Eski Roma ve Çin'de hastalıkların, özellikle yılancık hastalığının tedavisinde kullanılan bir bitkidir. Bu mantarlar çeşitli kimyasal sentezlerden sonra "asit" tabir edilen hale dönüşür. Elde edilişi bakımından sentetik, etkileri bakımından halüsinojen olarak sınıflandırılır. Çalışmaları sırasında bir gün birkaç damla kendisine damlatınca etkilerini kendisi de görmüştür. [kaynak belirtilmeli]
Bisiklet günü
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihe "Bisiklet Günü" olarak geçen 19 Nisan 1943 gününün öğleden sonrasında Albert Hofmann bisikletle laboratuvardan evine dönerken, çevresindeki alemin nasıl ansızın değişiverdiğini şöyle anlatıyordu: "Önümdeki her şey dalgalanıyordu, her şey içbükey bir aynadan yansıyan bozuk görüntülere dönüşüyordu. Sanki olduğum yerde pedal çeviriyor, bir türlü yol alamıyordum." 37 yaşındaki kimyager Hofmann o gün, tarihin ilk LSD yolculuğunu (trip) yaşıyordu. Evine ulaştığında öleceğini zannetti. Oda çevresinde fırıldak gibi dönüyor, duvarlar zıplıyordu. Aşina nesneler tuhaf, korkunç biçimler almaya başlamıştı. Eşyalar sürekli hareket ediyor, garip oyunlar oynuyordu. Birkaç saat sonra, "harikulade" diye tanımladığı bir tesir hissetmeye başladı. Ertesi gün ruh hali mükemmeldi, "Sanki önümde yepyeni bir hayat uzanıyordu, sanki dünya yeniden yaratılmıştı" diyordu.
Çalışmalarının ABD'deki gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]1947'de CIA'in MKULTRA-LSD adını verdiği bir projeyle silah silahı olarak kullanılıp kullanılmayacağı araştırıldı. Bunun için LSD CIA eliyle halka dağıtıldı. Çiçek Çocuklar denilen 68 kuşağının ilk etapta yasal olarak kullandığı bir halüsinojendi. Gece Yarısı Operasyonu ile CIA LSD'yi fahişelere vererek deneyler yaptı.
Hoffman 29 Nisan 2008 Salı günü evinde kalp krizi geçirerek 102 yaşında ölmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Albert Hoffman - İsviçre kimyager, LSD babası: Bir Biyografi".
- ^ "Albert Hofmann'ın fotoğrafı". 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Albert Hofmann'ın fotoğrafı". 23 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- https://tr.delachieve.com/albert-hoffman-i%CC%87svicre-kimyager-lsd-babasi-bir-biyografi/
- https://personenlexikon.bl.ch/Albert_Hofmann
- https://www.chemie-schule.de/KnowHow/Albert_Hofmann
