Alberto Giacometti

Alberto Giacometti
Alberto Giacometti, Jan Hladík tarafından yapılmış bir gravür (2002)
Genel bilgiler
Doğum	10 Ekim 1901(1901-10-10)
Ölüm	11 Ocak 1966 (64 yaşında) Chur, Graubünden, İsviçre
Uyruk	İsviçreli
Ebeveyni	Giovanni Giacometti
Alanı	Heykeltıraş, ressam, resim çizimcisi ve estamp hazırlayıcısı
Sanat eğitimi	Güzel Sanatlar Okulu, Cenevre
Katıldığı akımlar	Sürrealizm, Ekspresyonizm, Kübizm, Formalizm
Ödüller
1961 Pittsburgh Uluslararası Heykelcilik Birincilik Ödülü 1962 Venedik Bienali'nde Heykel için Büyük Ödül 1964 Guggenheim Uluslararası Resim Ödülü

Alberto Giacometti (10 Ekim 1901 – 11 Ocak 1966), Paris Ekolü'ne dahil olan İsviçre asıllı heykeltıraş, ressam, resim çizimcisi ve estamp hazırlayıcısıdır.

Alberto Giacometti, Ekim 1901'de İsviçre'nin İtalyanca konuşulan bölgesi Borgonovo'da doğmuştur. Babası, tanınmış bir post-empresyonizm ressamıdır. Alberto, ailenin dört çocuğundan en büyüğüdür; küçük kardeşi Diego ile hayatı boyunca çok yakın olmuş, diğer kardeşi ise mimardır.

Alberto, çocukluğundan beri sanata büyük ilgi göstermiştir. Sanat eğitimini İsviçre'de Cenevre Güzel Sanatlar Okulu'nda almış, ancak önemli çalışmalarını Paris'te yapmış ve burada gelişen önemli sanat akımları olan sürrealizm, ekspresyonizm, kübizm ve formalizm akımlarına önemli katkılarda bulunmuştur.

Yaşamı

Sanatını Geliştirme Yılları

Giacometti, İsviçre'de, İtalya sınırına yakın, İtalyanca konuşulan Stampa kasabasının Borgonovo adlı köyünde doğmuştur. Babası Giovanni Giacometti, İsviçre'de tanınmış bir Post-empresyonist ekole bağlı ressamdı. Giacometti, küçük yaşlarda sanatla ilgilenmeye başladı; çizgi resim, tablo ve heykel ile çok erken yaşlarda uğraşmaya başladı.

1919-1920 yıllarında Cenevre'deki Güzel Sanatlar Okulu'nda sanat eğitimi aldı ve sanat eğitimine 1910-1921 yılları arasında İtalya'da devam etti. 1922'de eğitimine devam etmek için Paris'e gitti. Önce sanatçı Archipenko'nun atölyesine devam etti. Daha sonra 5 yıl süren bir dönem için heykeltıraş Auguste Rodin'in çalışma arkadaşı olan heykeltıraş Antoine Bourdelle'in atölye asistanlığını yaptı.

İlk kişisel sergisini 1927'de Zürih'teki Galerie Aktuaryus'ta açtı. Bourdelle'nin atölyesinde asistanlık yaptığı dönemde Giacometti, kübizm ve sürrealizm akımlarını takip ederek eserler hazırladı. Sanat hayatının bu döneminde yoğun huzursuzluk krizleri yaşadı ve sanatının biçimini değiştirerek polikrom heykeller, kafesler, erotik kinetik nesneler, neredeyse soyut nesneler ve farklı stiller denedi.

1930-1935 yılları arasında Gerçeküstücülük akımına dahil oldu ve "gerçeküstücü" heykeltıraşların başlıca isimlerinden biri olarak kabul edilmeye başladı. Bu dönemde Paris Ekoli'nin diğer ünlü sanatçı üyeleri Joan Miró, Pablo Picasso ve Balthus ile yakın sanat ve kişisel arkadaşlıklar kurdu.

1934-1935 yıllarında stilini yeniden değiştirerek heykellerini yeni insan modelleri kullanarak yapmaya başladı. Ancak yaptığı heykellerin boyutları gittikçe küçüldü ve heykeller neredeyse heykel olma niteliğini kaybetti. 1938 ve 1939'da Giacometti, heykellerinin konusunu insan büstlerine dönüştürdü ve modellerin bakışlarına odaklandı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında yeniden ülkesi İsviçre'ye gitti ve 1941-1945 yılları arasında Cenevre'de yaşadı. Savaştan sonra tekrar Paris'e döndü. Giacometti, 1935 ile 1945 yılları arasında hiçbir sergiye katılmamıştır.

Özellikle 1947 yılında karakteristik stilini oluşturdu; bu tarihten itibaren çok uzun ve ince figürler yapmaya başladı.

Resimleri de paralel bir süreç geçirdi. Figürler izole halde görünür, aşırı derecede incelmiş ve sürekli yeniden çalışmanın sonucudur. Konular sık sık tekrar ele alınmıştır; en sevdiği modellerden biri küçük kardeşi Diego Giacometti idi.

Bunu, heykellerinin uzatıldığı ve uzuvlarının inceltildiği benzersiz bir sanatsal dönem takip etti. Heykellerini, gerçekliğe dair kendine özgü bakışıyla tam olarak hayal ettiği şekilde yaratma takıntısıyla çoğu zaman onları çivi kadar ince ve bir paket sigara büyüklüğüne kadar küçültene dek oymaya devam etti. Bir arkadaşı, Giacometti sizi heykelleştirmeye karar verirse, "başınızı bir bıçak ağzı gibi yapacağını" söylemişti. Evliliğinden sonra küçük heykelleri daha büyük hale geldi ancak büyüdükçe daha da inceldiler. Giacometti, sonucun bir kadına baktığında hissettiği duyguyu temsil ettiğini belirtmiştir.

1961 yılında ABD'de "Pittsburgh International Heykelcilik Birincilik Ödülü" verildi. 1962'de Giacometti, "Venedik Bienali"nde "Heykelcilik için Büyük Ödül"e layık görüldü. 1964 yılında ise "Resim için Guggenheim Uluslararası Ödülü"nü aldı. Bu ödüller ona uluslararası ün kazandırdı.

Bu yıllarda Giacometti'nin eserleri, Avrupa'nın birçok büyük şehrinde açılan kişisel sergilerde gösterildi. Uluslararası popülaritesine dayanarak, sağlığı pek iyi olmamasına rağmen 1965 yılında Atlantik'i geçerek New York'taki Museum of Modern Art'da açılan sergiden başlayarak ABD'nin diğer büyük şehirlerinde düzenlenen kendi eserleri sergilerine bizzat katıldı.

Bu uluslararası ün kazanmasına ve eserlerinin sanat piyasalarında çok talep görmesine rağmen, Giacometti yaptığı model heykelleri hemen bitirip satmayıp, tekrar tekrar geri dönerek yenilemekle, değiştirmekle hatta tahrip edip atmakla uğraşmaktaydı. Giacometti bu süreçte eserlerinin fotoğraflarını ve baskı kopyalarını sınırlı sayıda yayımlamaya başladı. Bu sınırlı baskılar, en önemli eserlerini açıkça göstermekteydi ve her edisyon 30'dan fazla basılmamıştır. 1970'lerde bile bu eserler sanat piyasasında çok nadir bulunur hale gelmiştir.

Son eseri olarak, "Paris sans fin (Sonsuz Paris)" adlı kitap için metni sağladı; kitap, Giacometti'nin bildiği ve yaşadığı yerler hakkındaki anılara dayanan 150 tasbaskı imajı içermekteydi.

Giacometti, 1966 yılında İsviçre'nin Chur şehrindeki Kantonsspital'da kalp hastalığı nedeniyle hayata veda etti ve ailesinin mezarlığının bulunduğu doğum köyü Borgonovo mezarlığına defnedildi.

2007 yılında Giacometti'nin dul karısının mirasının yöneticisi olan Fransız Dışişleri Bakanı "Roland Dumas", miras olarak kalan Giacometti eserlerini varislere bildirmeden gizlice bir sanat eseri satıcısı Jacques Tajana'ya satması nedeniyle yargılandı. Her ikisi de suçlu bulunarak varislerin vakfına büyük bir meblağ (€850.000) ödeme cezasına çarptırıldı.

Değerlendirme

Alberto Giacometti'nin büstü

Giacometti, "Gerçeküstücü Akım"ın ana katkıda bulunan sanatçılarındandır. Buna rağmen eserlerini sınıflandırmak ve değerlendirmek oldukça zordur. Bazı eleştirmenler eserlerini formalist olarak görürken; diğerleri aynı eserleri ekspresyonist ve hatta "duyguların blok halinde ifadesi" olarak değerlendirmektedir. Gerçeküstücü sanat grubundan ayrıldıktan sonra modele dayanan heykeller yaptığını belirtmekle birlikte, yaptığı eserler doğayı birebir yansıtmayı hedeflemez. Ortaya çıkardığı eser, eserin dayandığı modele Giacometti'nin hissettiği duyguları ifade eden bir nesnedir. Modelinin heykelini, modelinin her türlü hisleriyle kendisinin nasıl gördüğünü herkese göstermek için hazırlamıştır. İnsan figürünün olduğu gibi değil, heykeltıraşın bu modelin "yaptığı gölgesi"ni, sanatçının gördüğü şekilde yapıldığını ifade etmiştir. Diğer yandan eserleri, sanatçının kendine nasıl baktığını, kendini nasıl hissettiğini ve gördüğünü ifade etmektedir.

Amerikalı felsefeci William Barrett, yazdığı bir eserde Giacometti'nin figürlerinin 20. yüzyıldaki modernizm ve varoluşçuluk felsefi görüşlerinin, modern hayatın giderek daha anlamsız ve boş olduğunu yansıttığını belirtmekte ve şöyle demektedir:

"Günümüzün bütün heykelleri, geçmişteki heykeller gibi, bir gün parçalanıp kaybolup gideceklerdir... Bunun için kişinin eserini en küçük köşeye sığdırabilecek şekilde yapması ve cisminin her zerresini hayatla doldurması gerekmektedir."

Seçkin eserleri

Heykelleri

• Torse (Gövde), 1925
• Femme cuillère (Dişi kaşık), 1926
• Le Couple (Çift), 1926
• Composition cubiste. Homme (Kübist kompozisyon. Erkek), 1927, bronz
• Tête qui contemple (Düşünen büst), 1927
• Femme couchée qui rêve (Rüya gören yatan kadın), 1929
• Homme et femme (Erkek ve kadın), 1929
• L’Heure des traces (Zaman izleri) veya La Boule suspendue (Asılı top), 1931
• Projet pour un couloir (Bir koridor için proje), 1931
• Cage (Kafes), 1931
• Objet désagréable à jeter (Atılacak nahoş nesne), 1931
• Pointe à l’œil (Göze nokta), 1932
• On ne joue plus (Artık oynamıyorum), 1932
• Femme égorgée (Katledilmiş kadın), 1932
• Main prise (Yakalanmış el), 1932
• Table surréaliste (Gerçeküstü masa), 1933
• Le Palais à quatre heures du matin (Sabah dörtte saray), 1933
• Fleur en danger (Tehlikedeki çiçek), 1933
• L’Objet invisible (Görünmez nesne) veya Mains tenant le vide (Boşluğu tutan eller), 1934
• La Femme qui marche (Yürüyen kadın), 1934
• Nuit (Gece), 1946
• L’Homme au doigt (Parmağıyla adam), 1947
• Le Nez (Burun), 1947
• Tête sur tige (Kök üzerinde büst), 1947
• Homme qui marche (Yürüyen adam), 1947
• Grande figure (Büyük figür), 1949
• La Place de la cité (Şehir meydanı), 1949
• Le Chariot (Araba), 1950
• Le Chien (Köpek), 1951
• Le Chat (Kedi), 1951
• Tête de Diego sur socle (Kaide üstünde Diego'nun büstü), 1953
• Femme debout (Ayakta kadın), 1953, kahverengi patine edilmiş bronz, imzalı ve numaralandırılmış
• Le Petit Lustre (Küçük avize) figürinlerle, 1950'ler
• Bust of Diego, 1954
• Femmes de Venise (Venedik'teki kadınlar), 1956
• Grande femme IV (Büyük kadın IV), 1960
• Grandes figures II et III (Büyük figürler II ve III), 1960
• Homme qui marche 7 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1960; UNESCO Sarayı, Paris, Fransa
• Arbre (Ağaç), Samuel Beckett'in "Godot'yu Beklerken" oyunu için mizansen, 1961
• L'homme qui marche I

Resimleri

• Auto-portrait (Özportre), 1921
• Le Couple (Çift), 1926
• La Mère de l’artiste (Sanatçının annesi), 1937
• Pomme sur un buffet (Büfe üzerindeki elma), 1937
• Stehende Figur (Ayaktaki figür), 1947
• La rue (Sokak), 1952
• Paysage à Stampa (Stampa manzarası), 1952
• Diego in a Plaid Shirt (Ekose gömlekli Diego), 1954
• Rue d'Alésia, 1954
• Annette dans le studio (Stüdyoda Annette), 1954
• Yanaihara, 1958
• Annette, 1962
• Jean Genet
• Michel Leiris

Dış bağlantılar

• Tate Online Koleksiyonu'ndaki Alberto Giacometti'ye ait 21 eser 17 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim: 5 Ocak 2010)