Alevî ocakları

Şablon:Alevilik Alevî ocakları, Alevî-Bektâşî ibadetinde imam makamında oturan dedelerin soyunu ifade eder. Dede­lik kurumu yapısı gereği soy güden, soya tâbî olan bir kurumdur. Buna göre bir de­de öldüğünde yerine oğlu geçmektedir. Bu olgu Alevî geleneğinde ocak şeklinde adlandırılır.

Yapılanma

Alevî ocaklarının tamamı (Balkanlar, İran, Türkiye) birbirine bağlıdır ve ocaklar arasında hiyerarşik bir yapı mevcuttur. Bu hiyerarşik yapıların en tepesinde Hacı Bektaş-ı Velî bulunmaktadır. Her ocağın soyundan gelen dedeler vardır. Hiyerarşik olarak bir üst sırada yer alan ocaktaki dedeler, alt ocaktaki dedelerin pîridir ve iki üst sırada bulunan ocaktaki dedeler ise onların mürşididir. Bu hiyerarşik yapı "El ele, el Hakk'a" anlayışının parçasıdır.

20. yüzyılın ortalarından bu yana, Alevi toplulukları arasında kırsaldan kente büyük ölçekli göç, Ocakların geleneksel rolünü önemli ölçüde azaltmıştır. Kentleşmeyle birlikte, Ocak ağlarını sürdüren toplumsal olarak yerleşik "dede-talip" ilişkileri büyük ölçüde parçalanmış ve Ocak temelli birçok ritüel ve toplumsal işlev ya terk edilmiş ya da cemevleri ve kültürel dernekler gibi yeni kurumsal ortamlarda yeniden yapılandırılmıştır. Hem kentsel hem de diaspora bağlamlarında, bu değişimler Alevi kimliğine dair daha esnek anlayışların gelişmesine yol açmıştır: birçok kişi artık kültürel veya etnik temellere dayanarak, örneğin Alevi bir anne veya baba aracılığıyla, kendisini Alevi olarak tanımlamaktadır; bu da Ocak aidiyetinin giderek azaldığını yansıtmaktadır. Sonuç olarak, akademisyenler bugün Ocakların eski toplumsal ve ritüel otoritelerinin çoğunu kaybettiğini ve çağdaş Alevi yaşamında merkezi kurumlardan ziyade giderek daha fazla sembolik belirteç işlevi gördüğünü savunmaktadır.

Türkiye'de araştırmaların yetersizliği sebebiyle hiyerarşisi oluşturulmayan dede ocakları mevcuttur. Hiyerarşik bir örnek olarak en çok bilinen örnek Şücaeddin Velî ocağıdır.

Dede Ocakları'na hiyerarşik bir örnek