Alfa (zooloji)

Alfa, sosyal hayvanlar içerisinde; alfa erkek ve alfa dişi, komünite içerisinde, diğer bireyler tarafından kararlarına uyulan ve lider konumundaki bireylerdir. Eğer bir erkek ve bir dişi birlikte bu rolü üstlenirlerse, onlara alfa çift adı verilir.

Şempanzeler; komünite içindeki alfa bireye başını sallamak gibi komünite içinde özel anlamı olan jestler göstererek, onların yolda önde yürümesine izin vererek ve komünite içerisinde bir meydan okuma sırasında kenara çekilerek alfa bireyi liderleri olarak tanıdıklarını belirtirler. Köpekgiller de ayrıca kendi grupları içindeki alfa çiftlerin kararlarına uyup, yiyecek bulunduğunda önce onların yemesine izin verip ve genellikle de sadece o iki alfa bireyin çiftleşmesine izin vererek bir alfa çiftin kendilerini yönetmelerine izin verirler; kurtlar bunun bir örneğidir.

Alfa bireyler, komünite içindeki liderlik konumlarını genellikle üstün fiziksel güçlerini kanıtlayarak alırlar. Yine de, bonobolar gibi bazı yüksek derecede sosyal türlerde; komünitenin başına geçmeye teşebbüs eden birey, daha dolaylı yollara başvurabilir; örneğin diğer bireyler arasındaki politik ittifaklar kurmak ve/veya önceki alfa bireyi devirip yerini almaya çalışmak gibi.

İnsanlarda ise, alfa erkek tanımı genellikle sosyal konum olarak en yüksek noktadaki, güçlü erkekler için kullanılır. Popüler kültürde alfa, grup adına karar veren, karizmatik lider konumunda olan insanlar için kullanılır.

Beta ve Omega

Bir hiyerarşik toplulukta sosyal canlıların rütbesini belirten etiyolojik isimlerdir.

Hüküm süren alfa ya da alfalar ölürse ya da grupta, sürüde lider olarak kabul görülmezler ise beta sık sık baştaki ikinci lider konumundadır. Bazı kuş türlerinde erkek çiftine kur yaparken beta erkeği ona yardımcı olur. Kurt türlerinde genellikle beta erkekleri dişi kurtlar tarafından çift olarak kabul görmezler fakat alfa erkek ölür ya da göçerse, beta erkeği yeni alfa konumuna gelir ve alfanın ailesini devralır. Bu hayvanların sosyal bağlamda üremede, kur davranışlarında ve genel üreme başarısında önemli bir yeri vardır.

Omega(ω) genellikle komünite içerisinde en düşük rütbeliyi belirtmek için kullanılır. Omega hayvanları grup içerisindeki diğer bütün hayvanların emrindedir ve diğerlerinin emrinde kaldığı sürece grupta kabul görürler. Omega hayvanları genellikle diğerleri tarafından toplumda günah keçisi olarak kullanılırlar ve yemek paylaşımı sırasında en alt sırayı alırlar.

Kaynakça

• Bonobo page 25 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi