Ali Hâlet Bey
Ali Hâlet Bey | |
|---|---|
 Galatasaraylı Üsteğmen Hâlet | |
| Doğum | 1893 Halep, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 23 Nisan 1916 (23 yaşında) Düveydar, Sina Yarımadası |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Osmanlı |
| Mezun olduğu okul(lar) | Galatasaray Lisesi |
| Meslek | Asker |
| Etkin yıllar | 1912–1916 |
| Organizasyon |  Osmanlı Ordusu |
| Tanınma nedeni | Filistin Cephesi'nde 23 Nisan 1916'da Katya Muharebesi sırasında şehit düşmesi |
| Hareket | |
Ali Hâlet Bey (1893, Halep – 23 Nisan 1916, Düveydar, Sina Yarımadası), Osmanlı İmparatorluğu subayı.[1] Galatasaray Lisesi mezunu olup, Balkan Savaşları’ndan I. Dünya Savaşı’na kadar çeşitli cephelerde görev yaptı. Çöl harekâtlarında gösterdiği cesareti ve sıra dışı kişiliği nedeniyle "Galatasaraylı Hâlet" adıyla anıldı.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ali Hâlet, 1893 yılında Halep’te varlıklı bir ailede dünyaya geldi.[2] Galatasaray Lisesi’nde öğrenim gördü. Henüz 17 yaşındayken 1912’de başlayan Balkan Savaşları’na katıldı. Dayısı Mithat Bey’in bölüğünde savaştı ve geri çekilen Türk ordusunun son subaylarından biri oldu. Falih Rıfkı Atay, Hâlet’i ilk kez İkinci Balkan Savaşı sonunda Edirne’nin alınışından sonra at üzerinde görmüş, yıllar sonra İstanbul’da bir lokantada karşılaştığında ise onun askerlik mesleğini seçtiğini öğrenmiştir.[3]
Balkan Harbi’nden sonra bir süre Fransa’ya giderek Saumur Binicilik Okulu’nu bitirdi.[2] Fransızcayı ilerletti, Batı kültürü ve sanatıyla tanıştı.
Askerî kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Halet, I. Dünya Savaşı’nın başında Kafkasya Cephesi’nde ordu emir subayı olarak görevlendirildi. Emir subaylığı sırasında, divan-ı harb kararı olmaksızın bir infaz emrini reddetmesiyle dikkat çekti. General Ali Fuat Erden’in aktardığına göre Halet, bu tavrıyla kariyerini riske atmış, fakat askerî onurunu korumuştur.[4]
Daha sonra cephede tifüse yakalanmış, iyileşmesinin ardından 4. Ordu'ya bağlı "Hecinsüvar Bölüğü"ne atanmıştır.[2] Burada erlerini tek tek seçmiş, onları tıraş ettirip yeni üniformalar diktirterek moral vermiştir. Mehmetçikler, farklı yaşam tarzına rağmen Halet’e gönülden bağlanmışlardır.
Şam’da bulunduğu dönemde, davetler düzenleyip Fransız şiirleri okuması ve entelektüel kişiliğiyle çevresinde ilgi uyandırdı. Hem Avrupalı esirlerle insancıl ilişkileri hem de yerel halkla temasları dikkat çekmiştir.[2]
Sina Cephesi ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]1916’da Osmanlı kuvvetleri, Katya Muharebesi için harekete geçti.[1] Halet, 2. Hecinsüvar Bölüğü Komutanı olarak görev aldı. 23 Nisan 1916’da Düveydar’da sis altında gecikmeli biçimde mevziiye ulaştı. İngiliz mevzileri önünde Fransızca ve İngilizce seslenerek düşmanı kışkırttı. Önce bacağından yaralandı, sargı yapılmasına rağmen geri çekilmeyi reddetti. Kısa süre sonra makineli tüfek ateşiyle vurularak şehit düştü. Yanında Galatasaray Lisesi öğretmenlerinden Teğmen Memduh Alis Efendi de aynı çatışmada hayatını kaybetti. İki arkadaş çöl toprağına yan yana defnedildi.[2]
Anısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hâlet’in ölümü dönemin basınında geniş yankı buldu. Tasvîr-i Efkâr gazetesinde hakkında yazılar yayımlandı.[2] Falih Rıfkı Atay, Katya Muharebesi’nde Osmanlı kuvvetlerinin ağır şartlarda çarpıştığını ve Halet Bey ile Memduh Alis Efendi’nin kaybıyla “havadan bir ses eksilmiş gibi” olduğunu ifade ederek büyük bir üzüntü yaşandığını belirtmiştir.[5]
Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın harekât emriyle başlayan Katya Muharebesi, Osmanlı’nın Sina’da kazandığı son saldırı zaferi oldu.[1] Galatasaraylı Hâlet ise bu zaferin sembol şehitlerinden biri olarak anıldı.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Efil Yayınları, Şehit Hâlet Bey, İstanbul, 2017.
- ^ a b c d e f g h İclâl-Tunca Örses, "Sina Çölü’nde Bir Şövalye: Galatasaraylı Hâlet", Çanakkale Muharebeleri 1915.
- ^ Falih Rıfkı Atay, Ateş ve Güneş, İstanbul: Pozitif Yayınları, 2005, s. 110.
- ^ Ali Fuat Erden, Birinci Dünya Harbi Hatıraları.
- ^ Falih Rıfkı Atay, Zeytindağı, İstanbul: Pozitif Yayınları, 2008, s. 146.