Ali Tebrizli
Ali Tebrizli | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 25 Haziran 1929 Tebriz, Güney Azerbaycan, İran |
| Ölüm | 18 Ocak 1998 Tahran, İran |
| Meslek | şair, yazar, yayıncı |
Ali Tebrizli (25 Haziran 1929 - 18 Ocak 1998), şair, yazar ve yayıncı. "Atropat" yayınevini kurdu. Bu yayınevinde "Aliağa Vahidin Külliyati", "Azerbaycan Şarkıları ve Bayatıları", "Köroğlu" destanı, "Azerbaycan klasik edebiyatından şiir derlemeleri", "Fuzuli Divanı", "Salman Mümtaz'ın şiirleri" gibi kitapları hazırlayıp yayınladı.[1]
Faaliyetlerinden dolayı SAVAK tarafından tutuklandı ve 6 yıl hapis yattı.
Hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Ali Tebrizli, 25 Haziran 1929'da Güney Azerbaycan'da yer alan Tebriz'in Müneccim mahallesinde doğdu.[2] İlk eğitimini mahallesindeki ilkokulda, sonraki eğitimini ise Rüşdiyye okulunda almıştır.[3] Azerbaycan Milli Hükümeti döneminde okulda ana dilinde eğitim gördü.[2] Daha sonra ailesiyle birlikte Tahran'a taşındı.[4] İlk defa "Ali Tebrizi'nin Gazelleri" kitabını yayımladı. Daha sonra "Atropat" yayınevini kurdu[5] ve çeşitli edebiyat dernekleri kurdu.[2][3] Bölgeleri dolaşarak Türk folklorunun örneklerini toplamaya başladı.[6] Şah İsmail'in hayatını ve şiirlerini kapsayan iki ciltlik "Şah İsmail" kitabını[2] ve 1955 yılında "Aslı ile Kerem" destanını halktan derleyerek yazıya döktü ve yayımladı.[6][7]
1959 yılında şair Hasan Mecidzade Savalan ile birlikte "Aliağa Vahid Koleksiyonu" ve sonraki yıllarda "Azerbaycan şarkıları ve bayatları" (iki cilt), "Köroğlu" destanı, "Azerbaycan klasik edebiyatından şiir koleksiyonları" ", "Fuzuli divanı", "Salman Mümtaz'ın Şiirleri" gibi birçok kitap hazırlayıp yayınladı.[8][9] "Edebiyat ve Milliyet" adlı eserinde birçok konuya değinmiştir.[10][11] Bu eserinde Güney Azerbaycan'da yaşayan Türklerin tarihini, milli kimlikleri ve oradaki mevcut kimlik sorunlarını kaleme almıştır. Hasan Mecidzade, Savalanın "Apardı Seller Saranı" adlı eserini baskıya hazırlarken, SAVAK tarafından yayınevi basıldı, matbaada toplanan basılmış ve hazırlanmış kitaplara el konuldu ve tutuklandı.[3] 6 yıl tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Cezaevinden çıktıktan sonra "Gud Amuz" adlı Türkçe-Farsça bir sözlük hazırlayıp yayınladı.[4]
18 Ocak 1998'de Tahran'da vefat etti ve Tebriz'in Vadi Rahmat mezarlığına gömüldü.[3][4]
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ali Tebrizi'nin Gazelleri
- Göz yaşları
- Edebiyat ve Milliyet
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nabi Azeroğlu; Neslihan Aydınlı (2025). "Güney Azerbaycan Aydınlarından Ali Tebrizli'nin Dil ve Edebiyat Kitabı". Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi. 18 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Məmmədli, Pərvanə (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF) (Azerice). Bakı: Sabah. s. 151.
- ^ a b c d Şamil, Əli (23 Mayıs 2013). "Ana dilinin qorunması uğrunda yorulmaq bilmədən mübarizə aparmış şair, araşdırıcı Əli Təbrizinin ömür yolu və yaradıcılığı..." ali-shamil.tr. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ a b c Məmmədli, Pərvanə (24 Eylül 2016). "İranda türkçülüyün ideoloqu". senet.az. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ "Güney azərbaycanlı yazıçı və şair Əli Təbrizlinin anım mərasimi keçirilib". gamac.info. 2 Şubat 2020. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ a b Ələkbərli, Faiq (2021). Azərbaycan Türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi XIX-XX əsrlər (Azerice). III. Bakı: Elm və təhsil. s. 517. 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ Maşallahqızı, Mətanət; İbadi, Məhəmməd (26 Aralık 2022). "Güneyin "Əsli və Kərəm"ləri". science.gov.az (Azerice). 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ Məmmədli, Pərvanə (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF) (Azerice). Bakı: Sabah. s. 152.
- ^ Nəsibli, Nəsib (30 Haziran 2020). "Tebrizli Ali ve düşünceleri". MİSAK- Millî Strateji Araştırma Kurulu. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ Nəsibli, Nəsib (16 Mayıs 2022). "Tebrizli Ali'nin feryadı". MİSAK- Millî Strateji Araştırma Kurulu. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ Nəsibli, Nəsib (30 Kasım 2021). "Türk-Fars münasibətləri və İran alqısı". Turkustan.az (Azerice). 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.