Amasya Bedesteni
 Amasya Bedesteni Üstten Görünüşü | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Adres | Dere, Kocacık Sk. No:29, 05100 Amasya Merkez/Amasya |
| Koordinatlar | 40°39′04″K 35°49′54″D / 40.65111°K 35.83167°D |
| Açılış | 1483 |
Amasya Bedesteni 1483 II. Bayezid bekçilerinden Hüseyin Ağa tarafından yaptırılan bedesten, aslına göre büyük değişiklikler geçirerek günümüze kadar gelmiştir.[1]
Osmanlı şehirciliğinin belirli merkezlerde, orta büyüklükteki bedestenlerde orijinal boyutlarına sadık kalarak oluşturduğu sistemin tekrarıdır. Orijinal formu, benzerlerinden daha büyük olduğu için aynı türden bir varyasyon olarak kabul edilen altı kubbeli bir yapıydı. Dikdörtgen planlı bedesten kuzey cephesi dört ayrı kapılıdır Amasya ve çevresinde çok sayıda hayır işleri yapan ve vakfının gelirini artıran Hüseyin Ağanın yaptırdığı bedesten, 1668 depreminde büyük hasar görmüştür. Uzun süredir onarım görmemiş olan yapı, 1865 yılında dönemin Amasya Valisi Ziya Bey (şair Ziya Paşa) tarafından başlatılan inşaat çalışmalarının bir parçası idi.[2] Ancak bu çalışmalarda bedesten ihya edilmeyip, üzerindeki kurşun kaplama sıyrılarak kubbe yıkılmış ve çöken kubbenin yerine binanın çatısı kapatılmıştır. Ancak bu uzun sürmemiş ve bir süre sonra çatısı çökmüş, bedesten uzun süre açık durmaya çalışmıştır. Yeşil ırmak yakınlarındaki bedestenin yıllar içinde yıkılan ve sadece ana duvarı sağlam kalan bir kısmı 1950'lerde yıkılmış ve yerine ticaret hanı yapılmıştır. Bugün gördüğümüz yatakların geri kalanı, Bu arada Bedesten, 1971 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından aslına uygun olarak restore edilmiştir. Bu büyük restorasyon hayata geçirilerek yaklaşık 500 yıl ayakta kalan antik surları kaplamış ve sayıları azalmış olsa da Bedesten kubbesine kavuşmuştur. Plan şemasına göre doğuda arastaya giden diğer cephede tonozlu dükkânlarla desteklenen iki büyük merkezi sütunla desteklenen altı kubbeli ve kemerli dört kapılı bir yapıdır. 1970'li yıllarda Mülki İdare Binası'nın inşası sırasında kuzey cephesi yıkılmış ve onarımlarla bugünkü dört kubbe korunmuştur.[3] Öne doğru çıkıntı yapan kapının iki yanında iki dükkân yer alır. en iyisi içeride. Ortasına kalın bir köşe dikmesi yerleştirilmiş, duvarlar kemerlerle birbirine bağlanmış ve bu şekilde oluşturulan dört bölümün üzeri dört ayrı kubbe ile örtülmüştür. 1865 yılında kubbesi yıkılan örtülü Bedesten üzeri bir çatı ile kapatılmış ancak bu çatının çökmesinden sonra Bedesten uzun süre açık kalmıştır. dolayısıyla harap durumdaki Bedestenin orijinal durumundan günümüze sadece gövde duvarları ve 1483 tarihli kitabe kalmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ il kültür ve turizm müdürlüğü arşivi