Ambaras Camii
| Ambaras Camii | |
|---|---|
 | |
| Yerel ad | |
| Konum | Ordubad |
| En Yakın Şehir | Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti |
| Alan | Azerbaycan |
Ambaras Camii, Mir Cafer Ağa Camii veya Yukarı Ambaras Camii — Azerbaycan’ın Ordubad şehrinde yer alan XVII. yüzyıla ait cami ve tarihî-mimari eserdir.
Cami, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarihî ve kültürel eserler listesine alınmıştır. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 21 Kasım 2007 tarihli 98 sayılı kararı ile Ambaras Camii, ülke çapında önemli mimari eserler listesine dahil edilmiştir. Cami, “Ordubad” Devlet Tarih-Kültür Koruma Alanı sınırları içinde yer almaktadır.
Hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Yuxarı Ambaras Camii, Ordubad şehrinin Ambaras mahallesinde yer almaktadır.[1] Caminin kesin inşa tarihi bilinmemektedir.[2] XIX. yüzyılda cami restore edilirken tavanına, tahta üzerine siyah renkle yazılmış bir kitabe yerleştirilmiştir.[3][2] Bu kitabe şu şekilde yazılmıştır:[2]
Ya Muhammed! Ya Ali! Ağa Mirza Cafer camisini, Ağababa’nın oğlu merhum, Caferqulu, 1284 tarihinde (05.05.1867–23.04.1868) restore etti.
Kitabeye göre, cami XIX. yüzyılda "Ağa Mirza Cafer Camii" olarak adlandırılmıştır.[2] Plan düzeni ve cephe bölümlerinin inşasında uygulanan mimari kompozisyon teknikleri, caminin XVII–XVIII. yüzyıllarda inşa edildiğini göstermektedir.[4][2] Tahmin edilmektedir ki, camiyi XVII. yüzyılda Ağa Mirza Cafer adlı bir kişi yaptırmıştır.[5] Bu nedenle cami aynı zamanda "Ağa Mirza Cafer" ve "Mir Cafer Ağa" Camii olarak da adlandırılmaktadır.[6][3]
Nahçıvan-Marağa mimarlık okuluna ait olan cami dikdörtgen planlıdır.[4] Cephesi demir ve tuğla ile, iç kısmı ise taş ve tuğla ile işlenmiştir. Tavanı altı sütun üzerine oturmaktadır. Pencere ve kapıları kafeslidir. İkinci katı kadınların ibadeti için ayrılmıştır.[7]
Sovyet işgali
[değiştir | kaynağı değiştir]Azerbaycan’da Sovyet işgalinden sonra resmî olarak 1928 yılından itibaren dinle mücadeleye başlanmıştır.[8] Aynı yılın Aralık ayında Azerbaycan KP MK, birçok cami, kilise ve sinagogu eğitici amaçlarla kullanılmak üzere kulüplerin yönetimine vermiştir.[9]1917 yılında Azerbaycan’da 3.000 cami bulunurken, 1927’de bu sayı 1.700’e, 1928’de 1.369’a, 1933’te ise 17’ye düşmüştür.[9][10] Yuxarı Ambaras Camii de bu dönemde faaliyetini durdurmuştur.
Bağımsızlıktan sonra
[değiştir | kaynağı değiştir]Azerbaycan bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra, cami, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarihî ve kültürel eserler listesine alınmıştır.[11]Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 21 Kasım 2007 tarihli 98 sayılı kararı ile Ambaras Camii, ülke çapında önemli mimari eserler listesine dahil edilmiştir.[12]
2024 yılında burada “Ordubad” Devlet Tarih-Kültür Koruma Alanı oluşturulmuştur.[13][14] Ordubad ilçesinde bulunan 299 eserden 200’den fazlası, bunların arasında Yukarı Ambaras Camii de, koruma alanı sınırları içinde yer almaktadır.[15][16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Naxçıvan abidələri ensiklopediyası 2008, s. 22.
- ^ a b c d e Səfərli 2017, s. 49.
- ^ a b Naxçıvan tarixi: II cild 2014, s. 200.
- ^ a b Naxçıvan ensiklopediyası: I cild 2005, s. 24.
- ^ Naxçıvan abidələri ensiklopediyası 2008, s. 23.
- ^ "Ordubad şəhəri Yuxarı Ambaras məscidi". Sirat.az (Azerice). 27 Mayıs 2022. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
- ^ Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF) (Azerice). Baku: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. s. 222. 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Yunusov, Arif (2004). Azərbaycanda İslam (PDF) (Azerice). Bakı: Zaman. s. 140. ISBN 9952-8052-2-5. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ a b Yunusov, Arif (2004). Azərbaycanda İslam (PDF) (Azerice). Bakı: Zaman. s. 141. ISBN 9952-8052-2-5. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Ələsgərova, Nəsrin (15 Ocak 2005). "Ислам в Азербайджане: история и современность | Heinrich Böll Stiftung | Tbilisi - South Caucasus Region". ge.boell.org (Rusça). 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2024.
- ^ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (Azerice). mct.gov.az. 2 Ağustos 2001. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri (Azerice). Naxçıvan: Qızıl dağ nəşriyyatı. 2009. s. 31.
- ^ ""Ordubad" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi". president.az (Azerice). 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
- ^ ""Ordubad" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun ərazisi müəyyən edilib". Report İnformasiya Agentliyi (Azerice). 7 Nisan 2024. 8 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
- ^ ""Ordubad" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu". ordubadcemiyyeti.az. 16 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
- ^ Əsgərov, Nail (8 Nisan 2024). ""Ordubad" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu ilə bağlı görüləcək işlər müəyyənləşib". Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (Azerice). 8 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
Kaynak
[değiştir | kaynağı değiştir]- The encyclopaedia of “Nakhchivan monuments” (Azerice). Naxçıvan: national Academy of sciences of Azerbaijan nakhchivan branch. 2008. s. 521.
- Naxçıvan ensiklopediyası (Azerice). I. Naxçıvan: Elm nəşriyyatı. 2005. s. 360. ISBN 5806614689.
- Naxçıvan tarixi (Azerice). II. Naxçıvan: Əcəmi NPM. 2014. s. 528. ISBN 9789952823738.
- Səfərli, Hacıfəxrəddin (2017). Naxçıvanın türk-islam mədəniyyət abidələri (Azerice). Naxçıvan: Əcəmi NPM. s. 216.