Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nın 1. maddesi
| Makale serilerinden |
 |
Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nın 1. maddesi (İngilizce: Article One), Amerika Birleşik Devletleri'nin yasama organı olan Amerika Birleşik Devletleri Kongresini kurar. Birinci madde uyarınca Kongre, Temsilciler Meclisi ve Senatodan oluşan çift meclisli bir yasama organıdır.[1] Bu maddede Kongreye çeşitli sayılan yetkiler ve bu yetkileri yerine getirmek için "gerekli ve uygun" yasaları geçirme yeteneği verilmektedir.[2] Aynı zamanda bu madde bir yasa tasarısının geçirilmesine ilişkin prosedürleri belirler, Kongre'nin ve eyaletlerin yetkilerini kötüye kullanmalarına yönelik çeşitli sınırlamalar getirir.
Birinci maddenin birinci bölümü olan yasama yetkilendirmesi hakkındaki bölüm, tüm federal yasama yetkisini Kongreye verir ve Kongrenin Temsilciler Meclisi ile Senatodan oluştuğunu belirler.[1] Birinci maddenin ikinci bölümü ve üçüncü bölümünün yetki hükümleriyle birlikte birinci bölüm, federal hükümetin üç organı arasında kuvvetler ayrılığını tesis etmektedir. Birinci maddenin ikinci bölümü Temsilciler Meclisi hakkında hükümler koymaktadır. Temsilciler Meclisi üyelerinin 2 yılda bir seçildiğini ve temsilci sayılarının eyaletlere nüfuslarına orantısal bir şekilde paylaştırıldığını söylemektedir.[3] Aynı zamanda bu bölüm, Temsilciler Meclisi için çeşitli pek çok farklı kural daha içermektedir. Bunların arasında eyaletlerin en büyük yasama meclislerinin seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip kişilerin Temsilciler Meclisi seçimlerinde de oy kullanma hakkına sahip olduğunu belirten bir hüküm de bulunmaktadır.[4] Üçüncü bölüm ise Senato hakkında hükümler koymaktadır. Senatonun her eyaletten seçilen 2 senatörden oluştuğunu ve her senatörün 6 yıllık bir görev süresine sahip olduğunu söylemektedir.[5] Üçüncü bölüm, başlangıçta eyalet yasama meclislerinin Senato üyelerini seçmesini söylüyordu ancak 1913 yılında onaylanan On Yedinci Değişiklik, senatörlerin doğrudan halk tarafından seçilmesini sağlamaktadır.[6] Bu bölümde başkan yardımcısını Senato başkanı olarak belirleyen bir hüküm de yer almaktadır.[7]
Birinci maddenin dördüncü bölümü her eyalete kendi eyaletlerindeki kongre seçim sürecini düzenleme yetkisi vermektedir ancak Kongrenin bu düzenlemeleri değiştirebileceğini veya kendi düzenlemelerini yapabileceğini de söylemektedir.[8] Bu bölüm ayrıca Kongrenin yılda en az bir kez toplanmasını gerektirir.[9] Beşinci bölüm, Kongre'nin her iki meclisi için de çeşitli kurallar ortaya koyarak Temsilciler Meclisi ile Senatoya kendi seçimlerini değerlendirme, kendi üyelerinin niteliklerini belirleme ve kendi üyelerini cezalandırma veya Kongre üyeliğini düşürme yetkisi vermektedir.[10] Altıncı bölüm, kongre görevine sahip olanların tazminatını, ayrıcalıklarını ve kısıtlamalarını belirlemektedir.[11] Yedinci bölüm, başkanın veto ettiği bir yasa tasarısının tekrar Kongreden geçirme sürecini ve yasalaşması için Kongrenin her iki meclisinin de bir yasa tasarısını kabul etmesi gerektiğini açıklar. Başkan bir tasarıyı veto edebilir ancak Kongre, her iki meclisin de 2/3'lik oyu ile başkanın vetosunu geçersiz kılabilir.[12]
Sekizinci bölüm, Kongrenin belli yetkilerini açıklamaktadır. Bu yetkiler; vergiler, harçlar, özel tüketim vergileri koyma ve toplama yetkisi[a], ABD'nin savunmasını ve genel refahını sağlama yetkisi, eyaletler arası ve uluslararası ticareti düzenleme yetkisi, vatandaşlığa kabul yasalarını belirleme yetkisi, para basma ve düzenleme yetkisi, Amerika Birleşik Devletleri'nin kredisiyle borç para alma yetkisi, postane ve postane kurma yetkisi, Yüksek Mahkeme'nin altında federal mahkemeler kurma yetkisi, ordu ve donanma kurma ve destekleme yetkisi, birlik yasalarını uygulamak, ayaklanmaları bastırmak ve istilaları püskürtmek için milisleri çağırma yetkisi ve milislerin örgütlenmesini, silahlandırılmasını, disipline edilmesini ve yönetilmesini sağlamak ve Kongreye savaş ilan etme yetkisi vermek dahil olmak üzere birçok yetkiyi daha içerir.[13] Ayrıca sekizinci bölüm Kongreye ulusal başkent olarak hizmet etmek ve Kongre'ye o bölgeyi yönetme konusunda özel yetki vermek amacıyla federal bir bölge kurma yetkisi de vermektedir. Dokuzuncu bölüm, Kongrenin yetkisine çeşitli sınırlamalar getirerek belli yasa tasarılarını ve diğer uygulamaları yasaklamaktadır.[14] Birinci maddenin son bölümü olan onuncu bölüm ise eyaletlere sınırlamalar getirerek, onların yabancı güçlerle ittifaklara girmelerini, sözleşmelere zarar vermelerini, ithalat ve ihracatları denetim için gereken minimum seviyenin üzerinde vergilendirmelerini, ordu bulundurmalarını veya Kongrenin izni olmadan savaşa girmelerini yasaklamaktadır.[15]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bu yetki ABD'nin her yerinde aynı vergi, harç ve özel tüketim vergileri uygulanması koşulunu içermektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Overview of Legislative Vesting Clause | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 3 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Overview of Article I, Legislative Branch | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 29 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Congressional Districting | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Voter Qualifications for House of Representatives Elections | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Equal Representation of States in the Senate | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 24 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "U.S. Senate: Landmark Legislation: The Seventeenth Amendment to the Constitution". www.senate.gov. 13 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "President of the Senate | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 18 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Historical Background on Elections Clause | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "When Congress Shall Assemble | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Congressional Proceedings and the Rulemaking Clause | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 21 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Article I | Browse | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Overview of Presidential Approval or Veto of Bills | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 30 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Overview of Congress's Enumerated Powers | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Article I Section 9 | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 21 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.
- ^ "Article I Section 10 | Constitution Annotated | Congress.gov | Library of Congress". constitution.congress.gov (İngilizce). 18 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2025.