Amitabha
Amitābha (Sanskritçe: अमिताभ, Amitābhaḥ; Çince: 阿彌陀佛, Āmítuó Fó; Tibetçe: འོད་དཔག་མེད་, Ö-pa-me) ya da Sonsuz Işık Budası Budizmin Mahāyāna okuluna ait yazmalarda adı geçen Buda'lardan biridir. Doğu Asya'ya özgü Arık Ülke mezhebinde en önemli Buda olarak kabul edilir. Vajrayana'da ise, Amitābha uzun ömürlülüğü ile tanınır. Amitābha Dharmakāra adında bir bodhisattva olarak yaşadığı sayısız yaşamlar boyunca yaptığı iyiliklerden biriktirdiği sonsuz erdemlere sahiptir.
Öğreti
[değiştir | kaynağı değiştir]Arık Ülke Budizmi'nin ilk olarak kuzeybatı Hindistan, Pakistan ve Afganistan'da ortaya çıktığı, buradan Orta Asya ve Çin'e yayıldığı kabul edilmektedir.
Sonsuz Yaşam Sutrasına (Mahāyāna Amitāyus Sūtra) göre Amitābha, çok eski devirlerde ve muhtemelen başka bir dünya sisteminde yaşamış Dharmakāra adlı bir rahipti. Sūtra'nın kimi versiyonlarında, Dharmakāra eski bir kraldı; Lokesvararaja Buda'dan Budist öğretileri öğrenince tacını bıraktı. Bundan sonra Buda olmaya ve bir buddhakṣetra ("buddha-alanı", bir Buda'nın meziyetleriyle kurulan, olağan uzay ve zamanın dışında var olan bir alem) oluşturmaya karar verdi. İsteyen her varlığın burada yeniden doğabileceği bu alem, Amithaba'nın kırk sekiz yemini'nde tasvir edilmiştir. Sutra'ya göre, Amithaba sayısız yaşamlar boyunca çeşitli erdemler biriktirir ve sonunda Budalığa ulaşır; Sukhāvatī adındaki aleminde yaşamaktadır.
Çin, Vietnam, Kore ve Japonya'da bilinen versiyona göre, Dharmakāra'nın onsekizinci yemini, Amitābha'nın Arık Ülkesinde doğmayı dileyen tüm varlıklar, yalnızca on kez adını söylemekle bile burada yeniden doğabilir. Ondokuzuncu yeminde ise, ölüm anında bodhisattvaları ve diğer önemli Budistlerle birlikte kendisini çağıranların karşısına çıkacağını söyler. Amithaba'nın çağrısındaki bu açıklık ve her tür insanı kabullenme, Arık Ülke inancının Mahayana Budizmine en önemli katkısı olmuştur.
Amitābha öğretileriyle ilgili belli başlı üç Mahāyāna metni vardır:
Mantralar
[değiştir | kaynağı değiştir]Amitābha mantrasının Hint formu Sanskrit: ॐ अमिताभ ह्रीः (Devanagari: oṃ amitābha hrīḥ)'nın, Tibet Budizmi'ndeki versiyonu Om ami dewa hri (Sanskrit: oṃ amideva hrīḥ) şeklindedir. Japon Shingon Budizminde mantra On amirita teizei kara un Hint oṃ amṛta-teje hara hūṃun bir versiyonudur.
Yukarıda sayılan mantraların dışında pek çok Budist okul, Çince 'nianfo' (念佛), Japonca 'nembutsu' denilen Amitābha'nın adını tekrarlama uygulamasını benimsemiştir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
