Amoriler - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Tarihçe
  • 2 Kaynakça
  • 3 Dış bağlantılar

Amoriler

  • Afrikaans
  • አማርኛ
  • العربية
  • مصرى
  • Башҡортса
  • Беларуская
  • Български
  • Català
  • کوردی
  • Čeština
  • Чӑвашла
  • Dansk
  • Deutsch
  • Ελληνικά
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • עברית
  • हिन्दी
  • Hrvatski
  • Magyar
  • Հայերեն
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • ქართული
  • 한국어
  • Latina
  • Lietuvių
  • Malagasy
  • Bahasa Melayu
  • Nederlands
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Occitan
  • Polski
  • پنجابی
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Scots
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Српски / srpski
  • Svenska
  • Kiswahili
  • தமிழ்
  • Тоҷикӣ
  • ไทย
  • Tagalog
  • Українська
  • اردو
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Tiếng Việt
  • Winaray
  • 吴语
  • მარგალური
  • Yorùbá
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
III. Ramses döneminden Amori adam tasviri, y. MÖ 1182-1151

Amoriler (Sümerce: 𒈥𒌅 MAR.TU; Akadca: Amurrūm veya Tidnum; Mısırca: Amar; İbranice: אמורי ʼĔmōrī; Antik Yunanca: Ἀμορραῖοι), Sami dilleri konuşmuş[1] Suriye ve Güney Mezopotamya kökenli eski bir halktır.[2] MÖ 21. yüzyıldan MÖ 17. yüzyıla kadar bölgenin büyük bir kısmına hükmetmiş halk içinde Babil'in de dahil olduğu pek çok şehir devlet kurmuşlardır. Akad ve Sümer metinlerinde geçen Amurru kelimesi hem halkı hem de halkın ana tanrısını tanımlamak için kullanılmıştır.

Amorilerden ayrıca Kitâb-ı Mukaddes'te Kenan'ın Yuşa fethi öncesi ve sonrasındaki sakinleri olarak bahsedilir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Üçüncü Ur Hanedanı'nın son dönemleri boyunca, göçebe Amorilerden korunmak amacıyla Shu-Sin gibi kralların Dicle'den Fırat'a giden 270 km uzunluğunda duvarlar inşa etmek zorunda kaldıkları bilinmektedir.[3] Amorilerin kökensel olarak sürü güden ve şefliklerde yaşayan göçebe kabileler olduğu düşünülmektedir. Bu dönemin Akad edebiyatının bir kısmı, Amorilerden aşağı bir şekilde bahsederek, Mezopotamya'nın Akad ve Sümer sakinlerinin Amorilerin göçebe ve ilkel yaşam tarzlarına iğrenme duyduklarını ima etmekedir.

Aslen M.Ö. 1894'te kuruluşunda küçük bir devlet olan Babil, kısa bir süre için de olsa M.Ö. 18. yüzyıl Hammurabi döneminde, antik dünyadaki en büyük güç haline geldi ve o zamandan beri Güney Mezopotamya Babil olarak tanınmaya başlandı. Bölgenin kuzeyi ise çok daha sonra Asurya'ya dönüşmüştür.

Kuzey Mezopotamya'da Amori hakimiyeti, Amorilerin ve Amori egemenliğindeki Babillilerin Puzur-Sin ve Kral Adasi'ye karşı M.Ö. 1740 ve 1735 yılları arasında yenilmesi ve Asurya'dan kovulması ile sona erdi. Amoriler, bir kez daha küçük ve zayıf bir Babil kurmuş olmalarına rağmen, Hititler tarafından MÖ 1595 dolaylarında ele geçirildiler. İlerleyen zamanlarda tarihten kaybolan halkın yerini Kassitler ve Aramiler gibi yeni halklar aldı.[4]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ The Semitic Languages 28 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by Stefan Weninger, Walter de Gruyter, 23 Dec 2011, s. 361
  2. ^ "Amorite (people)". Encyclopædia Britannica online. Encyclopædia Britannica Inc. 18 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2012. 
  3. ^ William H. Stiebing Jr. Ancient Near Eastern History And Culture Longman: New York, 2003: 79
  4. ^  Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Amorites". Encyclopædia Britannica. 1 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 876. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Yahudi Ansiklopedisinde Amoriler 7 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • g
  • t
  • d
Mezopotamya'nın zaman çizelgesi
Kuzeybatı Mezopotamya Kuzey Mezopotamya Güney Mezopotamya
y. MÖ 3500-2350 Geç Kalkolitik 4-5 / Erken Cezire 1-3 Uruk dönemi / Cemdet Nasr dönemi / Erken Hanedan dönemi
y. MÖ 2350-2200 Akad İmparatorluğu
y. MÖ 2200-2100 Gutiler
y. MÖ 2100-2000 Üçüncü Ur Hanedanı
y. MÖ 2000-1800 Mari ve diğer Amori şehir devletleri Eski Asur dönemi İsin/Larsa ve diğer Amori şehir devletleri
y. MÖ 1800-1600 Eski Hitit Krallığı Eski Babil İmparatorluğu (Güney Akadları)
y. MÖ 1600-1400 Mitanni (Hurriler) Karduniyaş (Kassitler)
y. MÖ 1400-1200 Hitit İmparatorluğu Orta Asurlular
y. MÖ 1200-1150 Bronz Çağı Çöküşü ("Deniz Kavimleri") Aramiler
y. MÖ 1150-911 Fenikeliler Geç Hititler
şehir devletleri
Aram-
Şam
Aramiler Orta Babil Kal-
dea-
lılar
MÖ 911-729 Yeni Asur İmparatorluğu
MÖ 729-609
MÖ 626-539 Yeni Babil İmparatorluğu (Kaldealılar)
MÖ 539-331 Ahameniş İmparatorluğu
MÖ 336-301 Makedonya İmparatorluğu (Antik Yunanlar ve Makedonlar)
MÖ 311-129 Seleukos İmparatorluğu
MÖ 129-63 Seleukos İmparatorluğu Part İmparatorluğu
MÖ 63-MS 224 Antik Roma - Bizans İmparatorluğu (Suriye)
224-7. yy ortası Sasani İmparatorluğu
  • g
  • t
  • d
Suriye Suriye konuları
Tarih
Zaman çizelgesi
Tarih öncesi Suriye
  • Levanten koridoru
  • Natufyan kültürü
  • Halaf kültürü
  • Uruk dönemi
  • Ebu Hureyhe
  • Esvad
  • Yarmukyan kültürü
Antik Suriye
  • Amoriler
  • Akad İmparatorluğu
  • Aramiler
  • Kenan
  • Eski Asur dönemi
  • Orta Asur dönemi
  • Ebla
  • Yamhad
  • Katna
  • Mari
  • Ugarit
  • Aram-Şam
  • Geç Hititler
  • Yeni Asur İmparatorluğu
  • Yeni Babil İmparatorluğu
  • Eber-Nari
  • Selefkî İmparatorluğu
  • Part İmparatorluğu
  • Roma Suriyesi
  • Palmira İmparatorluğu
  • Bizans Suriyesi
Orta Çağ Suriyesi
  • Müslüman fethi (636)
  • Biladü'ş-Şam
  • Tolunoğulları
  • İhşîdîler
  • Zengîler
  • Hamdânîler
  • Mirdasoğulları
  • Fâtımîler
  • Büyük Selçuklu İmparatorluğu
  • Haçlı devletleri
    • Urfa Kontluğu
    • Antakya Prensliği
    • Trablus Kontluğu
  • Eyyûbîler (1174-1260)
  • Memlûk Devleti (1260-1516)
Yeni Çağ Suriyesi
  • Osmanlı Suriyesi (1516-1918)
Modern Suriye
  • Suriye Arap Krallığı (1920)
  • Hacı Fadıl Hükûmeti
  • Fransız Mandası
    • Suriye Federasyonu (1922-25)
    • Suriye Devleti (1925-30)
    • Manda Yönetimindeki Cumhuriyet (1930-46)
  • Bağımsız Birinci Cumhuriyet (1946-50)
  • İkinci Suriye Cumhuriyeti (1950-58, 1961-63)
  • Birleşik Arap Cumhuriyeti (1958-61)
  • Baasçı Suriye (1961-2024)
  • Suriye geçici hükûmeti (2024-günümüz)
Coğrafya
  • Sınırlar
  • Şehirler
  • İlçeler
  • İller
  • Nehirler
  • Yanardağlar
  • Adalar
Özellikler
  • Anti-Lübnan Dağları
  • Asi Nehri
  • Fırat
  • Golan Tepeleri
  • Havran
  • Hermon
  • Suriye Çölü
  • Yukarı Mezopotamya
İlgili
  • Bereketli Hilal
  • Levant
  • Güney Suriye
  • Suriye (bölge)
Siyaset
  • Hükûmet
  • Anayasa
  • Bakanlar Kurulu
  • Bakanlıklar
  • Cumhurbaşkanı
    • liste
  • Cumhurbaşkanı yardımcısı
  • Dış ilişkiler
    • Golan Tepeleri hak iddiası
    • İskenderun
  • Golan Tepeleri'nin statüsü
  • İnsan hakları
    • LGBT
  • Parlamento
    • Başkanlar
  • Milliyetçilik
  • Seçimler
  • Siyasi partiler
  • Terörizm
  • Yargı
    • Yüksek Anayasa Mahkemesi
    • Yüksek Yargı Konseyi
Askeriye
  • Ordu
  • Hava kuvvetleri
    • Hava savunma kuvvetleri
  • Donanma
  • Kitle imha silahları
Ekonomi
  • Borsa
  • Merkez Bankası
  • Para birimi
  • Sanayi
  • Şirketler
  • Tarım
  • Uluslararası sıralama
Altyapı
  • Enerji ve mineral kaynakları
    • Petrol endüstrisi
  • İletişim
  • Su temini ve sanitasyon
  • Ulaşım
Toplum
  • Demografi
  • Eğitim
  • Halk
    • diaspora
    • mülteciler (2011-günümüz)
  • izcilik
  • Resmi tatiller
  • Sağlık
Kültür
  • Arma
  • Bayrak
  • Dil
  • Din
  • Filmler
  • Medya
    • Televizyon
  • Millî marş
  • Mutfak
  • Müzik
  • Sigara
  • Kategori Kategori
  • Commons sayfası Commons
  • VikiProje Vikiproje
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Amoriler&oldid=33322639" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Amoriler
  • MÖ 21. yüzyılda kurulan oluşumlar
  • Yakın Doğu'daki eski etnik gruplar
  • Sami halkları
  • Kenan
  • MÖ 18. yüzyılda varlığı sona eren bölgeler ve ülkeler
  • MÖ 3. binyılda kurulan bölgeler ve ülkeler
  • Kitâb-ı Mukaddes toplulukları
  • Eski Ahit'teki kişiler
  • Kitâb-ı Mukaddes'teki kişiler
Gizli kategoriler:
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • Encyclopædia Britannica'nın on birinci baskısından metin içeren Vikipedi makaleleri
  • Sayfa en son 06.23, 20 Haziran 2024 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Amoriler
Konu ekle