András Toma
András Toma veya diğer adıyla András Tamás (5 Aralık 1925 – 30 Mart 2004), 1944 yılında Kızıl Ordu tarafından esir alınan ve ardından 2000 yılında bir Rus akıl hastanesinde kaldığı ortaya çıkan Macar bir asker. Kendisi çok yüksek bir ihtimalle vatanına geri gönderilen son II. Dünya Savaşı esiriydi.[1]
Toma, hiçbir zaman Rusça öğrenmediği ve hastanede Macarca bilen biri olmadığı için görünüşe bakılırsa 50 yılı aşkın bir süre boyunca hiç kimseyle konuşmamıştı ve bu durum psikiyatri ve psikodilbilim alanlarında fazlasıyla merak uyandırdı.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Toma, 5 Aralık 1925'te Macaristan'ın doğusundaki Újfehértó köyünde doğdu. Nyíregyháza yakınındaki Sulyánbokor mezrasında yaşadı ve burada demirci çırağı olarak çalıştı. Baba tarafından sırasıyla kendisinden 12 ve 18 yaş küçük olan János ve Anna adlarında yarı kardeşleri vardı.[3][4][5]
Askeri hizmet
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Dünya Savaşı sırasında, Ekim 1944'te Macar Kraliyet Ordusu'na alındı ve bir topçu alayında görev yaptı.[5] Aynı yılın ilerleyen zamanlarında, Auschwitz yakınlarında savaşırken 19 yaşındaki Toma, Sovyet güçleri tarafından esir alındı ve Leningrad'ın (şimdiki Saint Petersburg) doğusundaki bir savaş esiri kampına nakledildi. Kampın 1947'de kapatılmasının ardından Kotelniç, Rusya'da bir akıl hastanesine nakledildi ve burada psikonevroz teşhisi aldı.[3][6] Hastanelere kaldırılan kimselerin savaş esiri listelerinden çıkarılması sebebiyle Toma'ya Macar yetkililer ulaşamadı. 1954'te ölü ilan edildi.[5]
Toma, sonraki 53 yıl boyunca András Tamás adıyla bir akıl hastanesinde yaşadı ve Rusça bilmediği için diğerleriyle iletişime geçemedi.[7] 1997'de Karol Moravčik adında Macarca bilen bir Slovak doktor hastaneyi ziyaret etti ve Toma'nın bir Macar olduğunu teşhis etti.[8] Toma, 11 Ağustos 2000'de Macaristan'a geri döndü ve yetkilileri onu teşhis etmeye çalıştı. Onun, kaybolan akrabası olduğunu düşünen 82 aile teşhise katıldı. 16 Eylül 2000'de memleketi Sulyánbokor'a geri döndü ve daha sonradan DNA eşleşmesiyle de doğrulanan kardeşleriyle tekrardan bir araya geldi.[3][6] Hiçbir zaman terhis edilmediğinden Toma, Milli Savunma Bakanı tarafından uzman çavuşluğa terfi ettirildi ve askerlik hizmeti kesintisiz olduğu için, onlarca yıldır birikmiş ödenmemiş maaşı tam olarak ödendi.[5][9] O dönem 74 yaşında olan Toma, 2004'teki ölümüne kadar kendisine bakan yarı kız kardeşi Anna'nın yanına taşındı. Askeri törenle defnedildi.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Hungarian POW identified". BBC. 17 Eylül 2000. 12 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2009.
- ^ Drew, Paul (2004). "4: Conservation Analysis". Handbook of Language and Social Interaction (İngilizce). Taylor & Francis. s. 72. ISBN 978-1-135-63415-5.
- ^ a b c Thorpe, Nick (19 Eylül 2000). "PoW gets his life back after 55 years". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ "Hungary's 'last POW' laid to rest". BBC (İngilizce). 7 Nisan 2004. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ a b c d Zsohár, Melinda (3 Ekim 2000). "Obsitlevél Toma Andrásnak". Magyar Nemzet. 12 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2010.
- ^ a b Jahn, George (28 Ekim 2001). "After 55 Years in Russia, POW Discovers You Can Go Home Again". Los Angeles Times (İngilizce). 9 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ Ronay, Gabriel (15 Ekim 2000). "Psychiatric ward POW may not have been alone". Sunday Herald. s. 18. ProQuest 331133833. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ Slánská, Nataša (22 Mayıs 2020). "A. Toma: Poslední zajatec světové války byl držen do roku 2000 v ruském blázinci". dotyk.cz (Çekçe). 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2025.
- ^ Последний пленный Второй мировой: 56 лет венгерского солдата в России
- ^ "Hungary's 'last POW' laid to rest". BBC (İngilizce). 7 Nisan 2004. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
Ek okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Erdős, László (2001). A Hadifogoly (Macarca). Zrínyi Kiadó. ISBN 9789633273456.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
