Kirazlı, Ardanuç
Kirazlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı Bulanık köyünün bir mahallesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Eskiden bağımsız bir köy olan Kirazlı'nın eski adı Arnauli’dir. Gürcüce bir yer adı olan Arnauli (არნაული), aile adından geliyor olabilir. Nitekim “-uli” (-ული) sonekiyle biten Gürcü aile adları bulunmaktadır.[1] Köyde Dudumeti (დუდუმეთი), Cancahi (ჭანჭახი), Karsevani (ყარსევანი) gibi başka Gürcüce yer adları da günümüze ulaşmıştır.[2] Arnauli adı Türkçeye Arnavul (آرناوول) şeklinde girmiştir.[3]
Arnauli, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir.[4] Karsevani Kalesi de bu dönemden kalmış olmalıdır.[5]
Arnauli köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterindeki kayda göre Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Hicri 1136 (1723/1724) tarihinde köyün hasılası 6.000 akçe idi ve burası Mahmud adında birine verilmişti.[6]
Arnauli köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Osmanlı Devleti tarafından savaş tazminatının bir parçası olarak Rusya'ya bırakılmıştır. Rus idaresi tarafından 1886 nüfus sayımında Arnaul (Арнаулъ) şeklinde yazılan olan yerleşim, Artvin sancağının Ardanuç kazasının Longothevi nahiyesine bağlı Longethevi'nin bir mahallesiydi. Longothevi köyünde 57 hanede 413 kişi yaşıyordu. Söz konusu 57 hanenin 9 hanesi Arnauli mahallesinde bulunuyordu. Köyde hane başına düşen ortalama kişi sayısı üzerinden Arnauli'nin nüfusunun yaklaşık 65 kişiden oluştuğu söylenebilir.[7]
Artvin bölgesinin Türkiye'ye bırakılmasının ardından 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde Arnauli bir köy olarak yer almamıştır.[8] Bu yerleşim yeri, Artvin vilayeti üzerine çalışmasıyla tanınan Muvahhid Zeki'nin 1927 yılında basılan kitabında ise, ayrı bir köy olarak geçer. 1926 yılında yapılan nüfus tespitinde köyün nüfusu, 31'i erkek ve 29'u kadın olmak üzere, 11 hanede yaşayan 60 kişiden oluşuyordu.[3]
Artvin vilayetinde Türkçe olmayan köy adları 1925 yılında değiştirilmiş, ancak Arnavul adı aynı kalmıştır.[9] Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Arnavul (ارناوول) adıyla geçer. Bu sırada köy, Artvin vilayetinin merkez kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı.[10] 1935 genel nüfus sayımında adının geçmemiş olması, Arnavul köyünün bu tarihten önce Bulanık köyüne bir mahalle olarak bağlandığını göstermektedir. Adı daha sonra Kirazlı olarak değiştirilmiş olan yerleşim, günümüzde de Bulanık köyünün bir mahallesidir.
Kirazlı'da Orta Çağ'da inşa edilmiş olan Karsevani Kalesi tamamen yıkılmış, kaleden geriye sadece sarnıçları kalmıştır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tbetis Sulta Matiane (ტბეთის სულთა მატიანე), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 167". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025.
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 607, 644, 645. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 115". 4 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025.
- ^ a b Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 645. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 650
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1397.
- ^ Nurşen Gök, “Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 114". 4 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2025.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 77.