Ashburnham Tevratı
Ashburnham Tevratı (Paris, Bibliothèque nationale de France, MS nouv. acq. lat. 2334) MS 7. yüzyılda tamamlanmış minyatürlü bir el yazmasıdır. El yazması, Eski Ahit'ten Tanah'ın ilk beş kitabı olan tevratı kapsamaktadır.
Aslen 208 geniş folyo formatında olduğu tahmin edilen el yazmasından günümüze sadece 142 folyoluk bölüm ulaşabilmiştir. 375 x 319 mm boyutlarına sahip olan kodeks, sekizli fasiküller şeklinde bağlanmıştır. Sayfalar iki sütunlu düzende, 4 mm boyunda düzensiz harflerle yazılmıştır.[1]
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]El yazması aslen Tours şehri St. Gatien katedralinde korunmaktaydı. Bu nedenle literatürde bazen Tours Tevratı adlandırmasına da rastlamak mümkündür. El yazmasının 1842 yılında buradan Guglielmo Libri tarafından çalındığı ve 1847 yılında satılarak koleksiyoner Bertram, 4. Earl of Ashburnham (1797–1878)'ın eline geçtiği, nihayet 1888 yılında Fransa Millî Kütüphanesi'ne devredildiği bilinmektedir.
Ashburnham Tevratı'nın minyatürlerinin Kuzey Afrika, İtalya yahut İspanya'da üretilmiş olabileceği iddia edilmiştir.[2][3]
El yazmasının içeriği
[değiştir | kaynağı değiştir]Musa'nın ilk beş kitabı olarak da bilinen Tevrat (Yaratılış, Mısır'dan Çıkış, Levililer, Çölde Sayım, Yasa'nın Tekrarı) ve bu kitaplarda aktarılan bazı hikâyeler, el yazmasının Latince metnine eşlik etmekte ve hikâyeleri resimlendirmektedir. Bilhassa Yasa'nın Tekrarı kitabına ait bölümler günümüzde kaybolmuştur. Günümüze toplam 142 sayfa ve kitabın başındaki tam sayfa resimli bölüm dahil 19 minyatür ulaşabilmiştir. Ashburnham Tevratı'nın orijinalinin 65'in üzerinde minyatüre sahip olmuş olabileceği tahmin edilmektedir.
Minyatürler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ashburnham Tevratı, dünyanın en eski Eski Ahit minyatürlerini barındıran kodekstir. Bu minyatürlerin büyük bir kısmı tam sayfayı, iki tanesi sayfanın üçte ikisinin alt kısmını, diğeri de sayfanın alt yarısını doldurmaktadır. Karmaşık kompozisyonlardan oluşan tasvirler, arka planın farklı renklerle boyanması ile yatay şekilde bölünmüşlerdir. Bazı sayfalarda da mimari ve manzara ögeleri bir dizi ayrı sahneyi bir araya getirerek bağlamak için kullanılmıştır. Tasvir edilen sahneler şunlardır:[4]
fol. 1v Yaradılış sahneleri,
fol. 2r Giriş sayfası,
fol. 6r Cennetten Kovuluş,
fol. 9r (G. 2) ve
fol. 10v Nuh Tufanı sahneleri,
fol. 18r Lut’un öyküsü sahneleri,
fol. 21r İshak ve Rebeka,
fol. 22v, fol. 25r ve fol. 30r Yakup’un öyküsü sahneleri,
fol. 40r, fol. 44r ve fol. 50r Yusuf’un öyküsü sahneleri,
fol. 56r Firavun’un Sarayı (tamamlanmamış),
fol. 58r, fol. 65v, fol. 68r, fol. 76r ve fol. 127v Musa’nın öyküsü sahneleri
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Literatür
[değiştir | kaynağı değiştir]- Oscar von Gebhardt: The Miniatures of the Ashburnham Pentateuch. London 1884.
- Anton Springer: Genesisbilder in der Kunst des frühen Mittelalters, mit besonderer Rücksicht auf den Ashburnham-Pentateuch. Hirzel, Leipzig 1884.
- Franz Rickert: Studien zum Ashburnham Pentateuch (Paris, Bibl. Nat. NAL. 2334). Dissertation Bonn 1986.
- Dorothy Verkerk: Early Medieval Bible Illumination and the Ashburnham Pentateuch. Cambridge 2004.
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Biblia Pentateuchus (NAL 2334) El yazmasına buradan dijital olarak erişmem mümkün, 4 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gallica
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ John Lowden, “The Beginnings of Biblical Illustration”, Imaging the Early Medieval Bible, Pennsylvania 1999, s. 45-46
- ^ Dorothy Verkerk: Early Medieval Bible Illumination and the Ashburnham Pentateuch. Cambridge 2004, S. 3.
- ^ Dorothy Verkerk, “Exodus and Easter Vigil in the Ashburnham Pentateuch”, Art Bulletin 77, 1., 1995, s. 94-105.
- ^ Pınar Serdar Dinçer, Erken Bizans Dönemi Resimli Dini El Yazmaları, Art-Sanat, 12(Temmuz 2019): 385–420