Büyük Asoka
 | Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Büyük Asoka | |
|---|---|
 MÖ 1. yüzyıldaki kabartmada Asoka, Ramagrama'daki Nāgaları ziyaret ediyor | |
| Doğum | Maurya İmparatorluğu |
| Ölüm | MÖ 232 |
| Milliyet | Hint |
| Meslek | Maurya İmparatoru |
Asoka (Devanāgarī: अशोकः, IAST: [aɕoːkə(hə)], Prakrit dilinde imparatorluk adı: Devanampriya Priyadarsi (Devanāgarī: देवानांप्रिय प्रियदर्शी, "O, Tanrıların sevgili oğludur ve her insana içtenlikle saygı duyar.") veya MÖ 304 ile MÖ 232 arasındaki adıyla Dhamma (Devanāgarī: धम्मः), "Adil, Dindar, Erdemli", MÖ 273 ile MÖ 232 arasında egemen olan Maurya Hanedanlığı'nın Hint imparatoruydu. Asoka, bir dizi askerî fetihten sonra günümüzde Hindistan'ın bulunduğu alana hükmetmiştir. İmparatorluğu; günümüzdeki Pakistan, Afganistan ve İran'ın batısındaki topraklardan, Hindistan'ın doğusunda yer alan Bengal ve Assam eyaletlerine ve güneyde Karnataka eyalet sınırları içinde kalan Mysore'a kadar uzanan bir alana yayılmıştı.
Tahta çıktığı zamanlar büyükbabasının izinden gitti ve askerî harekâtlarla topraklarını genişletmeye çalıştı. Hükümranlığının sekizinci yılında, Hindistan'ın doğu kıyılarında (günümüzde Orissa eyaletinin bulunduğu yerler) bir devlet olan Kaliga'ya karşı gerçekleştirilen bir savaştan zaferle ayrıldı. Ancak zafere rağmen, savaş bittiğinde ordusunda yüz bin kayıp ve yüz binden fazla sayıda yaralı vardı. Bundan etkilenen Asoka, Hindistan'ın zapt edilmesi için giriştiği harekâtı bitirmeye karar verdi ve tüm savaşlardan vazgeçti. Budizm'i dinî felsefesi olarak belirledi ve Dharma erdemlerinin gerektirdiği şekilde yaşamaya çalıştı.
Kişisel hayatında Asoka, avcılıktan vazgeçti ve vejetaryen oldu. Devlet adamı olarak ise hastaneler ve hayvan barınakları açtı, birçok katı kanunu yürürlükten kaldırdı, yollar yaptı ve sulamayı geliştirdi. İnsanlara inancı öğretmek için "Dharma Görevlileri" olarak adlandırılan devlet görevlileri atadı. Krallığı zamanında tüm dinlere yer vardı, ancak özellikle Budizm teşvik edildi. Bununla beraber, birçok yabancı ülkeye Budist misyonerler gönderildi. Özellikle Seylan'da (Sri Lanka) başarılı oldular.
Asoka, benimsediği bu politikayı anlatan satırların, krallığındaki tüm kayalara ve sütunlara yazılmasını istedi. Birçoğu günümüze kadar ulaştı. Asoka tahta çıktığı zaman Budizm, sadece Hindistan'ın kuzeybatısında bulunan yerel bir dindi. Öldüğünde ise tüm Hindistan'a yayılmıştı ve süratle komşu ülkelerde de yayılıyordu. Bu nedenle Asoka'nın Budizmin yaygınlaşmasında önemli rolü olduğu söylenir.[1]
Tarihlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Asoka'nın doğum tarihi tam olarak bilinmemektedir; çünkü günümüze ulaşan çağdaş Hint metinleri bu tür ayrıntıları kaydetmemiştir. Ancak, Asoka'nın milattan önce 3. yüzyılda yaşadığı bilinmektedir; zira yazıtlarında tarihlendirmesi daha kesin biçimde bilinen bazı çağdaş hükümdarlardan söz edilmektedir: II. Antiokhos Theos, II. Ptolemaios Philadelphos, II. Antigonos Gonatas, Kyrane'li Magas ve Aleksandros (Epir ya da Korinthoslu) gibi.[2] Bu nedenle Asoka'nın, büyük olasılıkla MÖ 4. yüzyılın sonlarında veya 3. yüzyılın başlarında (y. MÖ 304)[3] doğduğu ve yaklaşık olarak M.Ö. 269–268 yıllarında tahta çıktığı kabul edilmektedir.[2]
Popüler kültürde Asoka
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yapımı Asoka filminde Shah Rukh Khan tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Michael H. Hart, Dünyaya Yön Veren En Etkin 100
- ^ a b Lahiri 2015, s. 25.
- ^ Lahiri 2015, s. 24.
