Atari video oyunu gömüsü
| Atari video oyunu gömüsü | |
|---|---|
.jpg) | |
 | |
| Tarih | 26 Eylül 1983 |
| Konum | Otero County, New Mexico, ABD |
| Koordinatlar | 32°44′21.4″K 105°59′21.7″B / 32.739278°K 105.989361°B |
Atari video oyunu gömüsü, 1983 yılında Amerikan video oyunu ve ev bilgisayarı şirketi Atari'nin New Mexico'daki bir çöp sahasına satılmamış video oyunu kasetlerinin, konsolların ve bilgisayarların toplu olarak gömülmesi olayıdır. Gömünün 2014 yılından önce, en büyük ticari video oyunu başarısızlıklarından biri olan ve genellikle şimdiye kadar piyasaya sürülmüş en kötü video oyunlarından biri olarak gösterilen[1] E.T. the Extra-Terrestrial (1982) ve ticari olarak başarılı, ancak eleştirmenlerce kötü olarak nitelendirilen Pac-Man'in 1982 Atari 2600 portunun satılmamış kopyaları olduğu söylenmekteydi.
Gömü ilk kez raporlandığından beri, doğruluğu ve kapsamı konusunda şüpheler bulunmakta ve sıklıkla bir şehir efsanesi olarak reddedilmekteydi. Gömü kültürel bir simge haline gelmiş ve 1983'teki video oyunu krizinin hatırlatıcısı olmuştur; Atari'nin ana şirketi Warner Communications tarafından satılmasıyla sonuçlanan felaket bir mali yılın nihai sonucuydu. E.T.'nin milyonlarca kopyasının gömüldüğü düşünülmesine rağmen Atari yetkilileri, daha sonra rakamların E.T. de dahil olmak üzere çeşitli oyunlara ait yaklaşık 700.000 kaset olduğunu doğrulamıştır.
2014'te Fuel Industries, Microsoft ve diğerleri, Atari: Game Over belgeselinin bir parçası olarak alanı kazmak için New Mexico hükûmetiyle birlikte çalışmıştır. 26 Nisan 2014'te gerçekleştirilen kazıda, atılmış oyunlar ve donanımlar ortaya çıkarılmış, bulunan yaklaşık 1.300 kasetin bir kısmı küratörlüğe verilmiş ve geri kalanı ise gömü anısına bir müze oluşturulması için para toplamak üzere açık artırmaya çıkarılmıştır.
Durumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Finansal zorluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Atari, 1976 yılında Warner Communications tarafından 28 milyon dolara satın alınmış ve 1982 yılında net değeri 2 milyar dolara ulaşmıştır.[3][4][5][6] Bu zamana kadar şirket, video oyun pazarının yüze 80'ini oluşturmakta,[3] ana şirketinin gelirlerinin yarısından fazlasından sorumluydu ve işletme kârlarının yaklaşık yüzde 65-70'ini elde etmekteydi.[3] 1982'nin son çeyreğinde, bir sonraki yıl büyümesinin yüzde 50 civarında olması beklenmekteydi.[3] Ancak 7 Aralık 1982'de şirketin kazançlarının tahmin edilen rakamdan ziyade, yalnızca yüzde 10-15 oranında arttığı bildirilmiştir.[3] Ertesi gün Warner Communications'ın hisse fiyatları üçte bir oranında düşmüş ve çeyrek Warner'ın kârının yüzde 56 oranında azalmasıyla sona ermiştir.[3] Ayrıca Atari CEO'su Ray Kassar hakkında, Atari'nin beklenenden düşük kazançlarını açıklamasından yarım saatten kısa bir süre önce, Warner'daki yaklaşık beş bin hisseyi satması sonucu olası içeriden öğrenenlerin ticareti suçlamasıyla soruşturma başlatılmıştır. Kassar daha sonra aklanmış, ancak ertesi Temmuz ayında görevinden istifa etmek zorunda kalmıştır.[2] Atari, 1983 yılında 536 milyon dolar kaybetmeye devam etmiş ve ertesi yıl Warner Communications tarafından satılmıştır.[3]
Başarısız oyunlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Atari'nin arcade oyunlarını ev konsolu için uyarlama eğilimi, kendi coin-op Asteroids'inin yanı sıra Taito'nun Space Invaders ve Namco'nun Pac-Man'inin lisanslı versiyonları da dahil olmak üzere ticari olarak en başarılı oyunlarından bazılarının ortaya çıkmasına yol açmıştı. Son oyun Atari 2600'e resmî olarak uyarlandığında, Atari satış rakamlarının yüksek olacağından emindi ve yaklaşık 10 milyon Atari 2600 konsolu satmış olmasına rağmen 12 milyon kaset üretmişti.[3] Oyunun sadece tahmini 500 milyon dolar gelir elde etmekle kalmayıp, aynı zamanda oyuncuların ev versiyonunu oynamak istemesiyle konsolun satışlarını da birkaç milyon artıracağı düşünülüyordu.[7][8] Ancak 1982'nin Mart ayında piyasaya sürülen oyun, zayıf oynanabilirliği nedeniyle eleştirilmiş[3] ve 7 milyon adet satıldıktan sonra konsolun en çok satan oyunu olmasına rağmen, Atari'nin elinde 5 milyondan fazla satılmamış kaset kalmıştı; bu sorun, müşterilerin oyunu iade edip paralarını geri alma oranının yüksek olmasıyla daha da kötüleşmişti.[7][9]
Pac-Man satışlarının beklenenin altında kalmasıyla ortaya çıkan sorunların yanı sıra Atari, E.T. the Extra-Terrestrial filminin video oyunu uyarlaması sonucunda da büyük zorluklarla karşı karşıya kalmıştı. Oyun, Warner Communications ile filmin yönetmeni Steven Spielberg arasındaki bir anlaşmanın sonucuydu ve bir diğer film tabanlı oyun olan Atari'nin Kutsal Hazine Avcıları'nın başarısını takip etme girişimiydi. Daha sonra Warner'ın haklar için 20-25 milyon dolar ödediği bildirilmiştir; o dönem için video oyunu lisanslama için yüksek bir rakamdı.[7] Oyunu geliştirme görevi Raiders'ın programcısı Howard Scott Warshaw'a verilmişti. Ancak lisans haklarında yaşanan uzun gecikmeler nedeniyle Warshaw'ın, Atari'nin yaklaşan tatil döneminde oyunu satabilmesi için bir oyun yapmak üzere yalnızca beş haftası vardı.[10] Acele bir şekilde yapılan geliştirme süreci kötü bir oyunla sonuçlanmıştır; oyun eleştirmenlerce yerden yere vurulmuş ve şu anda yapılmış en kötü oyunlardan biri olarak görülmüştür.[11][12] Atari oyun için 5 milyon kaset üretmiş,[3] ancak Aralık 1982'de piyasaya sürüldüğünde yalnızca 1,5 milyon kopya satılmıştır.[13] Billboard yazarı Earl Paige, satılmayan çok sayıda E.T oyununun yanı sıra artan rekabetin, perakendecileri video oyunu üreticilerinden resmî iade programları talep etmeye yönelttiğini bildirmiştir.[14]
Bu oyunların başarısızlığı, Atari'nin 1981'deki ticari anlaşmalarıyla daha da artmıştır. Şirket, satışların güçlü olacağına güvenerek, dağıtımcılarına 1982 yılı siparişlerinin tamamını tek seferde vermelerini belirtmişti. Ancak 1982'de video oyunu satışları yavaşlamış ve yüksek ciro beklentisiyle toplu sipariş veren dağıtımcılar, satılmayan stokların büyük miktarlarını Atari'ye iade etmek zorunda kalmışlardı. Sonuç olarak şirket kısa sürede kendini, satması imkânsız hale gelen, işe yaramayan birkaç milyon video oyunu kasetinin içinde bulmuştur.[3]
Gömü
[değiştir | kaynağı değiştir]
Eylül 1983'te Alamogordo, New Mexico'da yer alan Alamogordo Daily News, bir dizi makalede El Paso'daki bir Atari deposundan 10 ila 20[15] yarı römork kamyon dolusu Atari kutusu, kaset ve sisteminin ezilerek şehrin güneyindeki çöp sahasına gömüldüğünü bildirmiştir. Bu olay, Atari'nin çöp sahası ile olan ilk ilişkisiydi; bu sahanın seçilmesinin nedeni çöplerin toplanmasına izin verilmemesi ve çöplerin her gece ezilerek gömülmesiydi. Atari'nin gömü işlemi için belirttiği neden, Atari 2600'den Atari 5200 oyunlarına geçilmesiydi.[16] Ancak bu neden, daha sonra durumun böyle olmadığını iddia eden bir çalışan tarafından yalanlanmıştır.[17] Atari yetkilisi Bruce Enten, Atari'nin Alamogordo çöplüğüne çoğunlukla bozuk ve iade edilmiş malzeme gönderdiğini ve bunların "büyük ölçüde çalışmayan malzemeler" olduğunu belirtmiştir.[16]
27 Eylül 1983'te haber ajansı UPI, "operasyonu izleyenlerin, popüler video oyunları E.T., Pac-Man, Ms. Pac-Man'in kasetlerini, [sic] oyunları televizyon ekranlarına aktarmak için kullanılan konsolları ve yüksek fiyatlı kişisel bilgisayarları içerdiğini söylediğini" bildirmiştir.[18] 28 Eylül'de Knight Ridder, çöplüğün bölgede yaşayan çocuklar tarafından yağmalanması hakkında "25.000 nüfuslu bu kasabadaki çocuklar Atari mezarını soymaya başladılar ve E.T., Raiders of the Lost Ark, Defender ve Berzerk gibi oyunların kasetleriyle geldiler" şeklinde bir haber yaptı.[19]
28 Eylül 1983'te New York Times, Atari'nin New Mexico'da iflas ettiğine dair bir haber yayınladı. Atari'den bir temsilci, gazeteye verdiği demeçte, atılan envanterin, kapatıldıktan sonra bir geri dönüşüm tesisine dönüştürülen Atari'nin El Paso'daki tesisinden geldiğini doğrulamıştır.[20] Haberde, gazetecilerin ve kamuoyunun içerikleri doğrulamasını önlemek amacıyla sitenin güvenlik önlemleri altında olduğu belirtilmiştir. Times, makalesinde oyunların imha edildiği belirtilmemiş, ancak daha sonraki raporlarda genel olarak imha hikayesi E.T.'nin bilinen başarısızlığına bağlanmıştır.[3] Ayrıca Alamogordo News'un bir sayısında yer alan “Şehirden Atari'ye: ‘E.T.’ çöpü evine git” manşeti bazı kasetlerin E.T. olduğunu ima eder gibi görünmekte, ancak daha sonra E.T.'nin “Extra-territorial” anlamına geldiğine dair mizahi bir yorumla devam etmekte ve oyundan özellikle bahsetmemektedir.[15]
29 Eylül 1983'te, atık bertarafında ender rastlanan bir şekilde, kırılan malzemelerin üzerine bir beton tabakası dökülmüştür. Adını vermek istemeyen bir işçi beton dökme nedenini şöyle açıklamıştır: “Aşağıda ölü hayvanlar var. Hiçbir çocuğun çöplüğü kazarken yaralanmasını istemeyiz.”[17] Sonuç olarak şehir, çöplüğü protesto etmeye başladı ve bir komisyon üyesi bölgenin “El Paso için bir endüstriyel atık çöplüğü” haline gelmesini istemediğini belirtmiştir.[15] Atari'nin çöplüğü nedeniyle Alamogordo, daha sonra bir Acil Durum Yönetimi Yasası çıkardı ve çöp yüklenicisinin, çöp sahası için parasal amaçlarla dışarıdan iş sağlama konusundaki gelecekteki esnekliğini sınırlamak için bir Acil Durum Yönetimi Görev Gücü oluşturdu. Alamogordo'nun o zamanki belediye başkanı Henry Pacelli, “Böyle bir şeyin bir daha olmasını istemiyoruz” yorumunda bulunmuştur.[17]
Kazı
[değiştir | kaynağı değiştir]_edit.jpg)
28 Mayıs 2013'te Alamogordo Kent Komisyonu, Kanadalı bir eğlence şirketi olan Fuel Industries'e Atari: Game Over adlı, gömüyle ilgili bir belgesel çekmesi ve çöplük alanında kazı yapması için çöplüğe altı ay erişim izni verdi.[21] Xbox Entertainment Studios, bu belgesel dizisini 2014 yılında ABD/İngiltere menşeili yapım şirketi Lightbox tarafından hazırlanan, çok bölümlü bir belgesel dizisinin parçası olarak Xbox One ve Xbox 360'a özel olarak yayınlamayı planlamıştır.[22] Kazı, New Mexico Çevre Koruma Bölümü Katı Atık Bürosu'nun potansiyel tehlikeleri gerekçe göstererek yaptığı şikayet nedeniyle bir süreliğine durmuş olsa da, sorunlar Nisan 2014 başında çözülerek kazının devam etmesi sağlanmıştır.[23]
Kazı çalışmaları 26 Nisan 2014'te halka açık bir etkinlik olarak başlamıştır.[24] E. T. the Extra-Terrestrial'ın tasarımcısı Howard Scott Warshaw, Ready Player One'ın yazarı Ernest Cline ve film yönetmeni Zak Penn, gömüyle ilgili bir belgeselin parçası olarak etkinliğe katılmış,[25] ayrıca 1983 yılında çöplüğe giren ilk çocuklardan biri olduğu bildirilen kent görevlisi Armando Ortega gibi yerli sakinler de etkinliğe katılmıştır. Ortega, kendisinin ve arkadaşlarının onlarca kaliteli oyun bulmalarına rağmen, E.T. kartuşlarını attıklarını, çünkü oyunun "berbat olduğunu ... bitiremediğinizi" belirtmiştir.[26][27] Orijinal gömüden sorumlu eski Atari yöneticisi James Heller da kazı alanında bulunmuştur. Heller başlangıçta alanın betonla kaplanmasını emrettiğini açıklamış ve milyonlarca kasetin gömülü olduğunu iddia eden şehir efsanesinin aksine, yalnızca 728.000 kasetin gömülü olduğunu belirtmiştir.[28][29]
Microsoft'tan Larry Hryb'in bildirdiğine göre, kazının ilk saatlerinde E.T. ve diğer Atari oyunlarının kalıntıları keşfedilmişti. [30][31] Ortaya çıkarılanları incelemek ve belgelemek üzere bir arkeolog ekibi de bölgede hazır bulundu: Andrew Reinhard (Atina'daki Amerikan Klasik Araştırmalar Okulu), Richard Rothaus (Trefoil Kültür ve Çevre), Bill Caraher (Kuzey Dakota Üniversitesi), video oyunu tarihçisi Raiford Guins (Stony Brook Üniversitesi) ve tarihçi Bret Weber'in (Kuzey Dakota Üniversitesi) desteğiyle.[32]
Alamogordo Belediye başkanı Susie Galea'ya göre, tahmini 700 bin kartuştan yalnızca 1300 kadarı gömüden çıkartılmış, çünkü kalan malzemeler beklenenden daha derindeydi ve erişimi zordu.[33]
Gömü alanını ve kazı çalışmalarını konu alan Atari: Game Over belgeseli, 20 Kasım 2014 tarihinde gösterime girmiştir.[34]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Press, Associated (26 Nisan 2014). "Film crew finds Atari ET games in New Mexico archaeological dig". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ a b Hubner, John; Kistner Jr, William F (28 Kasım 1983). "What went wrong at Atari?". InfoWorld. 5 (48): 151-158. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi13 Nisan 2025.
- ^ a b c d e f g h i j k l Mikkelson, David (25 Mart 2001). "Buried Atari Cartridges". Snopes (İngilizce). 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2025.
- ^ "The man who made 'the worst video game in history'". BBC News (İngilizce). 22 Şubat 2016. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2025.
- ^ "Video Games are Suddenly a $2 billion industry". Business Week. 24 Mayıs 1982. ss. 78-83.
- ^ Mace, Scott; Besson, Giselle (6 Ağustos 1984). "A New Atari Corp". Infoworld. ss. 50-53.
- ^ a b c Staff (Nisan 1998). "What the hell happened?". Next Generation Magazine (40): 41.
- ^ Kent, Steven (2001). "The Fall". The Ultimate History of Video Games (PDF). Three Rivers Press. ss. 227-228. ISBN 0-7615-3643-4. 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.
- ^ Goodman, Danny (1983). "Pac-Mania". Creative Computing Video & Arcade Games. 1 (1): 122.
- ^ Brumfiel, Geoff (31 Mayıs 2017). "Total Failure: The World's Worst Video Game" (İngilizce). National Public Radio. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2025.
- ^ Pileggi, Nicholas (24 Ocak 1983). New York Magazine (İngilizce). New York. s. 16.
- ^ Townsend, Emru (23 Ekim 2006). "The 10 Worst Games of All Time". PC World. 6 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2011.
- ^ Buchanan, Levi (26 Ağustos 2008). "Top 10 Best-Selling Atari 2600 Games". IGN (İngilizce). 12 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2025.
- ^ Paige, Earl (8 Ocak 1983). "Video Game Firms Ready Formal Returns Policies". Billboard. 95 (1). ss. 1, 21.
- ^ a b c McQuiddy, Marian (27 Eylül 1983). "City to Atari: 'E.T.' trash go home". Alamogordo Daily News.
The number of actual trucks which have dumped locally was not known. Local BFI officials put it at 10. However, corporate spokesmen in Houston say it was closer to 20; and city officials say it is actually 14.
- ^ a b McQuiddy, Marian (25 Eylül 1983). "Dump here utilized". Alamogordo Daily News.
Moore said the truck drivers told him the reason they were dumping the games is that they are changing from series 2600 to 5200 games, due to excessive amount of black-marketing.
- ^ a b c McQuiddy, Marian (28 Eylül 1983). "City cementing ban on dumping: Landfill won't house anymore 'Atari rejects'". Alamogordo Daily News.
He identified himself as being from Atari, but would not give his name. He also said the burial of the items did not mean a move away from the 2600 series of Atari games towards just offering the Atari 5200, and said the items buried were just cartridges.
- ^ UPI, UPI (27 Eylül 1983). "City dump gobbles Pacman". The Hawk Eye.
- ^ "'Pac Kids' gobble up dumped Atari cartridges". Chronicle-Telegram. Knight-Ridder. 28 Eylül 1983.
- ^ "Atari Parts Are Dumped". The New York Times (İngilizce). 28 Eylül 1983. ISSN 0362-4331. 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ Goldsmith, Alex (30 Mayıs 2013). "Alamogordo approves Atari excavation". KRQE. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Chieng, Kevin (19 Aralık 2013). "Documentary Debut on Xbox Will Explore E.T. Atari Landfill". GameTrailers. 28 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Campbell, Colin (4 Nisan 2014). "Historic Atari E.T. New Mexico dig set to proceed". Polygon (İngilizce). 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ Nunneley, Stephany (10 Nisan 2014). "Microsoft invite you to attend the Atari Landfill excavation on April 26". VG247. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.
- ^ Staff, Xbox Wire (10 Nisan 2014). "Witness Video Game History: Attend Atari Landfill Excavation on April 26". Xbox Wire (İngilizce). 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ Terdiman, Daniel (26 Nisan 2014). "Success! Atari E.T. games found in New Mexico dump" (İngilizce). CNET. 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ Llorca, Juan Carlos (26 Nisan 2014). "Diggers begin quest to unearth Atari's E.T. games". The State Journal. 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Associated Press (26 Nisan 2014). "Diggers Find Atari's E.T. Games In Landfill". National Public Radio. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Diggers find Atari's E.T. games in landfill" (İngilizce). USA Today. 26 Nisan 2014. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ Hilliard, Kyle. "E.T. Atari Cartridge Landfill Excavation Uncovers Fabled Cache". Game Informer (İngilizce). 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.
- ^ Claiborn, Samuel (26 Nisan 2014). "The Dig: Atari E.T. Games Found in New Mexico Landfill". IGN (İngilizce). 29 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.
- ^ "Digs & Discoveries - The Video Game Graveyard - Archaeology Magazine - July/August 2014". Archaeology Magazine (İngilizce). 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.
- ^ Crecente, Brian (30 Mayıs 2014). "Unearthed E.T. Atari games will be curated by New Mexico space museum and then sold". Polygon (İngilizce). 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.
- ^ Graser, Marc (20 Kasım 2014). "Xbox Documentary on Atari's Lost 'E.T.' Games Debuts for Free". Variety (İngilizce). 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025.