Avrupa Parlamentosu
| Avrupa Parlamentosu | |
|---|---|
| 10. Avrupa Parlamentosu | |
 | |
| Tür | |
| Tür | |
Dönem sınırı | 5 yıl |
| Tarih | |
| Kuruluş | 10 Eylül 1952) |
| Başkanlık | |
Başkan | |
Başkan Yardımcıları | 14
16 Temmuz 2024 tarihinden beri |
Büyük Parti Lideri | |
2. Büyük Parti Lideri | |
| Yapı | |
| Sandalye | 720 |
 | |
Siyasi gruplar | Hükümet (399)
Muhalefet (321) |
| Komiteler | |
| Seçimler | |
| Nispi temsil (PR ve TDO) | |
Son seçim | 6-9 Haziran 2024 |
| Toplantı yeri | |
 | |
| 1.: Louise Weiss: Strazburg, Fransa (fotoğraf) 2.: Espace Léopold: Brüksel, Belçika Sekreterlik: Lüksemburg & Brüksel | |
| Website | |
Avrupa Parlamentosu (İngilizce: European Parliament), Avrupa Birliği'nin yedi kurumundan biri olup, yasama yetkisine sahip iki organdan biridir. Avrupa Komisyonu'nun sunduğu yasa tekliflerini, Avrupa Birliği Konseyi ile birlikte kabul eder. Haziran 2024'teki Avrupa seçimlerinin ardından, Parlamento üye sayısı 705'ten 720'ye yükseldi. Yaklaşık 375 milyon seçmene sahip olan Avrupa Parlamentosu, 2024 itibarıyla Hindistan Parlamentosu'ndan sonra dünyanın en büyük ikinci demokratik seçmen kitlesini temsil etmektedir.[1][2][3]
1979'dan bu yana Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği vatandaşları tarafından genel oy hakkı çerçevesinde her beş yılda bir doğrudan seçilmektedir. 1979'dan sonraki her seçimde katılım oranı düşerken, 2019 seçimlerinde bu eğilim tersine döndü ve katılım %8 artarak, 1994'ten bu yana ilk kez %50'nin üzerine çıktı.[4] Seçim yaşı, tüm Avrupa Birliği'ne üye ülkelerde 18'dir; ancak Malta, Belçika, Avusturya ve Almanya'da 16, Yunanistan'da ise 17 olarak belirlendi.[5]
Avrupa Parlamentosu, yasama yetkisine sahiptir, Avrupa Birliği mevzuatının kabul edilmesi genellikle Parlamento ve Konsey'in onayını gerektirir, bu da fiilen iki meclisli bir yasama yapısını oluşturur. Avrupa Parlamentosu, çoğu üye devletin ulusal parlamentolarının aksine resmî olarak inisiyatif hakkına sahip değildir, çünkü inisiyatif hakkı Avrupa Komisyonu'nun bir ayrıcalığıdır.[6] Bununla birlikte Parlamento ve Konsey, Komisyon'dan yasama sürecini başlatmasını ve bir öneri sunmasını talep etme hakkına sahiptir.
Protokol açısından Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği'nin "ilk kurumu" olarak kabul edilir, antlaşmalarda ilk sırada yer alır ve diğer AB kurumlarına karşı törensel bir önceliğe sahiptir. Konsey ile eşit yasama ve bütçe yetkilerine sahiptir, ayrıca AB bütçesi üzerinde de eşit kontrol yetkisine sahiptir. Yürütme organı olan Avrupa Komisyonu, nihai olarak Parlamento'ya karşı sorumludur. Özellikle Parlamento, Avrupa Konseyi'nin Komisyon Başkan adayıyla ilgili onay kararını verir ve Komisyon'un tamamının atanmasını kabul etme veya reddetme yetkisine sahiptir. Ayrıca, bir güvensizlik oylaması yoluyla mevcut Komisyon'un istifasını zorlayabilir.
Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Temelinde, 1951'de kurulan ve ilk toplantısını 78 üyeyle 1952 yılında yapan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) yatmaktadır. AKÇT, Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun kurulmasını izleyerek 1958’de Avrupa Toplulukları Parlamenterler Meclisi adını alarak; bu ortak parlamentonun 1958’deki üye sayısını ise ulusal parlamentolarca tayin edilen 142 üye oluşturmaktadır. 1979’da 410 üye söz konusu iken, Yunanistan ve onu izleyerek Portekiz ve İspanya’nın da katılımından sonra meclis üye sayısı 518’e çıkmıştır. İsveç, Avusturya ve Finlandiya’nın katılımlarını izleyerek parlamentonun üye sayısı artmıştır. 1979’dan bu yana tek dereceli genel seçimle işbaşına gelen Avrupa Parlamentosu’nun üyeleri, AB’nin üye sayısını 25’e çıkarttığı genişleme ile birlikte 732’e ulaşmıştır. 2007 yılındaki genişleme ile birliğin nüfusu artmıştır. Böylece parlamenter sayısı 736'ye çıkmıştır.
Genişletilmiş Başkanlık Divanı, Parlamento’nun temel karar alma organıdır. Genişletilmiş Başkanlık Divanı, başkan ve başkan yardımcılarının biçimlendirdiği divan; divan üyeleri ve siyasi grup liderlerinden oluşmaktadır.
AB genişleme sürecindeki işlevi
[değiştir | kaynağı değiştir]Avrupa Parlamentosu’nun genişleme sürecindeki işlevi Avrupa Birliği'ni Kuran Anlaşma, madde 49’da net bir şekilde özetleniyor: 49. madde içindeki ilgili bölüm şöyle: “6. maddenin 1. paragrafında belirtilmiş olan ilkelere uyan her Avrupalı devlet Birlik’e üye olmayı talep edebilir. Devlet, başvurusunu Konsey’e yöneltir. Konsey de Komisyon’un görüşünü ve Avrupa Parlamentosu üyelerinin salt çoğunluğu ile verilmiş olumlu oyu aldıktan sonra, oy birliği ile karar verir.”
Bir diğer ifade ile, Parlamento'nun değerlendirmeleri sonucunda salt çoğunlukla olumlu bir karara varılmaması halinde yeni üyenin kabulü olanaksızdır.
Parlamento'nun genişleme sürecindeki işlevlerinden bir diğeri de aday ülkelere ilişkin raportörlerin belirlenmesidir. Söz konusu raportörler, aday ülkelerin siyasi, ekonomik ve sosyal yapıları ile ilgili olarak toplanan bilgileri Parlamento'ya iletme görevini üstlenir ve toplanan bilgileri güncelleştirir.
Parlamento Genel Sekreterliği tarafından aday ülkelerin gelişimi ve hazırlanma süreci ile ilgili bilgi akışının hızlandırılması amacıyla oluşturulmuş bir de “Genişleme Görev Grubu” vardır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Brand, Constant; Wielaard, Robert (8 Haziran 2009). "Conservatives Post Gains In European Elections". The Washington Post. Associated Press. 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2010.
- ^ Traynor, Ian (7 Haziran 2009). "Misery for social democrats as voters take a turn to the right". The Guardian. Birleşik Krallık. 5 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2010.
- ^ "18 new MEPs take their seats". European Parliament. 10 Ocak 2012. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2012.
- ^ "Results of the 2014 European elections". European Parliament. 3 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014.
- ^ "Voting age for European elections | Think Tank" (İngilizce). European Parliament. 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2023.
- ^ Williams, Matt (24 Haziran 2008). "Pöttering defends parliament's role at EU summits". The Parliament Magazine. 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2008.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Avrupa Parlamentosu resmi sitesi
- EuroAcademic - Avrupa Akademik Çalışmalar Merkezi 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Europedia: Guide to European policies and legislation 16 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
