Azak Deniz Muharebesi

Azak Deniz Muharebesi
Osmanlı-Kazak mücadelesi
Osmanlı Donanmasının Karadeniz'de Kazaklarla mücadelesi
Tarih Kasım 1614 Bölge Azak Kalesi açıkları, Azak Denizi Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu	Don Kazakları
Komutanlar ve liderler
Şakşakî İbrahim Paşa	??
Güçler
60 şayka ve kadırga	40-50 şayka
Kayıplar
Hafif	Ağır

Azak Deniz Muharebesi, Osmanlı-Kazak mücadelesinde evre.

Osmanlı donanmasının Karadeniz filosu komutanı Şakşakî İbrahim Paşa Sinop'u bastıktan sonra esirlerle dönen Kazak filosunu Kasım 1614'te Don nehrinin Azak Denizi'ne döküldüğü yerde mağlup etti.

Muharebe öncesi

Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 1614 yılında Akdeniz'de faaliyet icra edip Malta, Trablusgarp ve Mani'de başarılar kazanırken Osmanlılar hiç beklemedikleri bir yerden darbe yediler. Nitekim, Don Kazakları Ağustos 1614'te Azak Denizi üzerinden Karadeniz'e açılarak Sinop'a ulaştılar ve şehrin kalesine ansızın taarruz ettiler. Surları ve burçları aşan Kazaklar, içeriye girerek evleri ve konakları ateşe verdiler. Pek çok kişiyi katledip, şehri yağma ve talan ettiler. Şehre büyük zarar veren Kazaklar yağmaladıkları malları beraberlerine alarak geri dönüşle geçtiler.

Sinop Baskını o zamana kadar Karadeniz'i bir Türk gölü olarak gören Osmanlıları şaşkınlığa uğrattı ve Sadrazam Nasuh Paşa'nın gözden düşmesine neden oldu. Zira, Nasuh Paşa Sinopluların Padişaha gönderdikleri şikayetnâmeyi örtbas etmeye çalışmış, Padişahın sorusu üzerineyse vakayı önemsiz bir olaymış gibi yansıtmıştı. Ancak, Nasuh Paşa'yla ihtilaflı olan Şeyhülislam Hocazade Mehmed Efendi Padişaha gerçekleri ayrıntıları ile açıkladı. 17 Ekim 1614 tarihinde I. Ahmed Cuma selamlığına çıkmadı ve Saray çevresinde koruma önlemleri aldırdı. Sadrazam ikametgâhı olan Paşakapısı'na ise Bostancıbaşı Ohrili Hüseyin Ağa ve silahlı 100 kadar bostancı gönderildi ve Sadrazam Nasuh Paşa Bostancıbaşının eliyle boğulup idam edildi.

Muharebe

Baskın haberinin duyulması üzerine, Osmanlılar Tuna ve Karadeniz sahillerini korumakla görevli Şakşakî İbrahim Paşa komutasındaki 60 parçalık filoyu 24 Ekim'de Karadeniz'e gönderdiler. İbrahim Paşa, Kazak filosunu aramaktansa Azak Denizi'ne girerek filosunu geri döneceklerini bildiği Don ağzına demirletti.

Buna mukabil Kazaklar, Kasım başında bölgeye ulaştıklarında İbrahim Paşa'nın pususundan haberdar olarak bir kısım şaykalarını karadan kızaklar vasıtasıyla nehrin yukarısına çıkarmaya çalıştılar. Denizdeki şaykalar Osmanlı filosunun, karaya çıkanlar ise Kırım atlılarının taarruzuna uğradı. Çarpışmalarda birçok Kazak öldürülürken, bir bölümü de esir alındı. İbrahim Paşa bu sayede Sinop baskınında yağma edilen malları, kadınları ve çocukları kurtarmayı başardı ve esirlerin 20'sini de zaferinin nişanesi olarak İstanbul'a getirdi.

Muharebe sonrası

Osmanlı donanmasının bu zaferi Kazakların Osmanlılarda şaşkınlık yaratan Sinop Baskınında verdikleri hasarların telafi edilmesi açısından önemliydi.

Buna mukabil, Kazakların gelecekteki taarruzları için yeterli önlemler de alınamadı. Nitekim, Kazakların Don nehrindeki geçiş yolunun iki yakasına kale inşası için bir hatt-ı hümayun gönderilmişse de Rumeli Beylerbeyi Ahmed Paşa bu işi gerçekleştiremeden geri çağrıldı.