Bukan

Bukan بۆکان
Şehristan merkezi
Bukan Şehrin İran'daki konumu
Ülke	İran
Eyalet	Batı Azerbaycan Eyaleti
Şehristan	Bukan şehristanı
Bahş	Merkezî bahşı
Rakım	1.365 m
Nüfus  (2016)
• Toplam	193.501 (2.016)
Zaman dilimi	UTC+03.30 (IRST)
• Yaz (YSU)	UTC+04.30 (IRST)
Alan kodu	+(98)0482-62

Bukan (Farsça: بۆکان, Kürtçe: Bokan), İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

Bukan idari olarak Batı Azerbaycan eyaletinin aynı isimli Bukan şehristanının yönetim merkezidir ve şehrin 2016 yılı resmi nüfusu 193.501 kişi. ve 32.488 hanedir.

Şehir, Kaçarlar döneminde, Aziz Han Mükri ve ailesinin ilgisi ve ikametgahı nedeniyle önemli hale geldi. Şehrin tarihi, Sardar Aziz Han ailesi olarak bilinen dört devlet yöneticisinin yönetim merkezi ve ikametgâhıydı. Bukan, 1979 İran Devrimi'nden sonra sosyal, kültürel, sportif, ekonomik ve siyasi açılardan çok gelişmiştir. Bu şehir İran'ın en önemli ve etkili şehirlerinden biridir.

İsim ve halk

Bukan isminin kökeni tartışmalıdır. Bazı araştırmacılar bu ismin Kürtçe'de 'gelin' anlamına gelen "buk" kelimesinin çoğulu olan "bukan"'dan geldiğini düşünse de bu iddiayı destekleyen bir kanıt yoktur. Reşidüddin Hamedani, bu ismin bir Merkit prensine ait olduğunu yazmıştır. Bukan ismi sadece Kaçardönemindendeki belgelerde görülür.

Nüfusun çoğunluğunu Kürtler oluşturur ve şehirde Kürtçenin Sorani lehçesi konuşulmaktadır.

Tarihi

Antik Doğu Müzesi'nden kanatlı bir keçiyi tasvir eden Bukan'dan sırlı tuğla Tokyo, Japonya Tanabe 1983

İslam öncesi dönem

Bukan'da MÖ 4100 ile MÖ 4400 yılları arasına tarihlenen çok sayıda eser keşfedilmiştir. Bu eserler Bukan'ın İran Platosu'ndaki ilk insan yerleşimlerinden birine ev sahipliği yaptığını doğrulamaktadır.

İslam sonrası

Şehir, 14. yüzyılın sonlarından 19. yüzyıla kadar Mukri Emirliği'nin bir parçasıydı. Emirlik gerileyince, çevredeki birçok köyü kontrol eden emiri deviren yerel Kürt aşireti Dehbokri Kürtleri şehrin kontrolünü ele geçirdi. Dehbokri'ler Mükriyan Emirliği'ne karşıydı. Küçük bir şehir olmasına rağmen Bukan, kültürel ve siyasi olarak bölgede önemli bir rol oynadı. 1940'ların ortalarında kısa ömürlü Kürt Mahabad Cumhuriyeti'ne dahil olan kentte bir matbaa kuruldu ve Kürtçe kitap ve dergiler yayımlandı. Daha sonra kasabada bir köylü isyanı yaşanmış ve köylüler aristokratları (beyleri) kovmayı başarmışlardır. İsyan nihayetinde ordu tarafından acımasızca bastırılmıştır.

Kürt nüfusun yoğun olarak yaşadığı Bukan'da, 9 Mayıs 2010 tarihinde İran'ın Kürt kökenlilere karşı yürüttüğü politika sonucu 5 kişinin asılmasına tepki olarak tüm İran'ın Kürt kentlerinde olduğu gibi protesto amaçlı eylemler düzenlenmiştir.

Konumu

Bukan, Urmiye Gölü'nün ve bağlı bulunduğu eyaletin güneyinde, Batı Azerbaycan ile Kürdistan Eyaleti sınırında, Mianduab ile Sakkız arasındaki kara yolu üzerindedir. Şehir bölgede önemli bir merkez olan Mahabad'a 56 km uzaklıktadır.

Ekonomisi

Şehir halkı tarım ve hayvancılıkla geçinir ki Bukan'da önemli bir sanayi tesisi bulunmaz.

Dış bağlantılar

• (İngilizce) Encyclopaedia Iranica