Bülbül (şarkıcı)

Bülbül
Genel bilgiler
Unvanı	Bülbül
Doğum	Murtaza Meşedi Rıza oğlu Memmedov 27 Haziran 1897(1897-06-27) Hanbağı, Rus İmparatorluğu
Ölüm	26 Eylül 1961 (64 yaşında) Bakü, SSCB
Tarzlar	Opera, Halk müziği
Meslekler	Şarkıcı
Etkin yıllar	1916-1961
Çocukları	Emin Memmedov (1933-1999) Polad Bülbüloğlu (1945)

Murtaza Memmedov (Azerice: Murtuza Məşədi Rza oğlu Məmmədov) ya da bilinen adıyla Bülbül (27 Haziran 1897, Hanbağı - 26 Eylül 1961, Bakü), SSCB Halk Sanatçısı unvanına sahip Sovyet Azerbaycanlı tenor. Polad Bülbüloğlu'nun babasıdır.

Hayatı

Bülbül, 1897 yılında Şuşa ile Hankendi arasındaki eski han bağı olarak bilinen Hanbağı adlı yerleşim biriminde doğdu. Küçük yaşlarından itibaren müzik yeteneğiyle tanındığı için kendisine Azerbaycanca “bülbül” anlamına gelen Bülbül lakabı verilmişti. Profesyonel müzikle uğraşmaya başladığında bu ismi sahne adı olarak benimsedi. Genç yaşlarında 1920 yılında Üzeyir Hacıbeyov’un Aslı ve Kerem operasında Kerem rolünü canlandırmak üzere Bakü’ye davet edildi. Burada Avrupa tarzı operayla tanıştı ve bu alanda ustalaşmaya karar verdi. Daha sonra 1921 yılında kabul edildiği Azerbaycan Devlet Konservatuvarında (bugünkü Bakü Müzik Akademisi) müzik ve vokal eğitimi aldı; ayrıca İtalya’nın Milano kentindeki La Scala Tiyatrosunda da öğrenim gördü.

Şarkılarında Bülbül, ulusal icra üslubunu İtalyan vokal okulunun gelenekleriyle ustalıkla birleştirebildi. 1938 yılında Üzeyir Hacıbeyov’un aynı adlı Köroğlu operasında başrolü ilk oynayan sanatçı oldu. Hayatı boyunca birçok şarkı ve romansın hem solisti hem de ortak bestecisi olarak tanındı.

Bülbül, aynı zamanda müzik üzerine yayınlarıyla ve 1932–1961 yılları arasında mezun olduğu kurum olan Azerbaycan Devlet Konservatuvarı’nda vokal sanatı öğretmenliğiyle de biliniyordu. 1940 yılında müzik alanında doktora derecesi aldı. Bugün monografileri Azerbaycan müziğini inceleyenler için önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Ayrıca Azerbaycan’ın geleneksel müzik aletleri olan tar, kemança ve balaban çalımını öğretmek amacıyla hazırladığı ders kitaplarıyla bu alanda bir ilke imza attı. Bülbül, Sovyetler Birliği’nin en yüksek sanatsal unvanı olan SSCB Halk Sanatçısı nişanına ve İtalya’da “Stella di Garibaldi” nişanına layık görüldü. Bülbül, yaşamının sonuna kadar Bakü'de yaşadı ve orada vefat etti.

İkinci eşi, aynı zamanda yetenekli bir şarkıcı ve aktris olan Adelaida Memmedova'dan doğan ikinci oğlu Polad Memmedov (diğer adıyla Polad Bülbüloğlu) da müzik alanında tanınmış bir isimdir. Polad, günümüzde Azerbaycan Millî Meclisi üyesidir.

Ödüller ve Onur Unvanları

• SSCB Halk Sanatçısı — 17 Nisan 1938
• Azerbaycan SSC Emektar Sanatçısı — 25 Mayıs 1934
• “Stalin” Ödülü (2. Derece) — 7 Mart 1950
• “Lenin” Nişanı — 2 kez: 25 Şubat 1946 ve 9 Haziran 1959
• “Kızıl Emek Bayrağı” Nişanı — 2 kez: 27 Ocak 1936 ve 25 Ocak 1958
• “Onur” Nişanı — 17 Nisan 1938
• “Moskova’nın 800. Yıldönümü” Madalyası — 18 Nisan 1949
• "Kafkasya Savunması Madalyası — 1 Mayıs 1944
• 1941-1945 Büyük Yurtsever Savaşında Cesur Emek Madalyası— 6 Haziran 1945
• “Stella di Garibaldi” nişanı (İtalya)
• Azerbaycan SSC Yüksek Sovyeti Milletvekili — 2 kez seçilmiştir
• Sumgayıt Şehri Onur Vatandaşı

Anısı

Sanatçının memleketi Şuşa'da Bülbül'ün bronz büstü dikilmiştir. 1992 yılında Şuşa'nın işgali sırasında büst (Natavan ve Üzeyir Hacıbeyov'un büstleriyle birlikte) Gürcistan topraklarına götürülmüş ve daha sonra Azerbaycan hükümeti tarafından geri alınmıştır. Uzun yıllar boyunca büst, Bakü'de Güzel Sanatlar Müzesi'nde muhafaza edilmiştir. Şuşa 2020 yılında özgürleştirildikten sonra Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Şuşa'ya yaptığı ilk ziyarette büstün tekrar Şuşa'da açılışını gerçekleştirmiştir.

1976 yılından itibaren Bakü'de Bülbül'ün anma ev-müzesi faaliyet göstermektedir. Ayrıca, Şuşa şehrinde 1992 yılına kadar yer alan ev-müzesi Bakü'deki memorial müzesinin bir şubesi olarak hizmet vermekteydi.

Günümüzde Bakü'deki merkezi caddelerden biri Bülbül'ün adını taşımaktadır ve adına Azerbaycan Devlet Konservatuvarı bünyesinde bir müzik okulu faaliyet göstermektedir. Azerbaycan Devlet Opera ve Bale Tiyatrosunun fuayesinde, Bülbül adına Orta Dereceli Müzik Okulu'nda büstler dikilmiştir. 1992 yılından itibaren Sumgayıt Çocuk Sanat Okulu Bülbül'ün adını taşımaktadır. Her iki yılda bir Bakü'de Bülbül adına uluslararası vokalistler yarışması düzenlenmektedir. 1998 yılında Bülbül'ün 100. doğum yılı dolayısıyla Azerbaycan posta pulu, 2008 yılında ise 110. yıldönümü vesilesiyle hatıra madeni para basılmıştır. 2012 yılında Bülbül'ün yaşadığı evin yakınında, Bülbül Bulvarı'nda bronz anıt dikilmiştir. Anıtın yapımcısı heykeltıraş Akif Asgerov'dur.

Galeri

• 
  Bülbül'ün Bakü'de memorial plaketi