Bülend Dervâze
Bülend Dervâze (çev. 'Yüksek Kapı' veya 'Zafer Kapısı', 1573 yılında Babür İmparatoru Ekber Şah tarafından Gucerât'a karşı kazandığı zaferi anmak amacıyla inşasına başlanmıştır. Hindistan'ın Agra şehrine 43 km uzaklıkta bulunan Fetihpûr Sikri'deki Ulucamii'nin ana girişidir.[1][2]
Bülend Dervâze, dünyanın en yüksek kapısı olup Babür mimarisinin bir örneğidir. Ekber'in imparatorluğundaki gelişmişliğini ve teknolojik zirvelerini sergiler.[3][4]
Mimarlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Bülend Dervâze, kırmızı ve açık kahverengi kumtaşından yapılmış olup, beyaz ve siyah mermerle süslenmiştir ve caminin avlusundan daha yüksektir. Bülend Dervâze simetriktir ve tepesinde chhatris adı verilen büyük, bağımsız büfeler bulunur. Ayrıca çatıda teras kenarı galeri köşkleri, stilize edilmiş kalkan siperleri, küçük minör kuleler ve beyaz ve siyah mermerden yapılmış kakma işçiliği bulunmaktadır. Dışarıda, yokuş aşağı doğru uzanan uzun bir merdiven, girişe ilave yükseklik kazandırıyor. Yüksekliği 40 metre, yerden yüksekliği ise 51 metredir. Yapının toplam yüksekliği yerden yaklaşık 54 metredir. Fatehpur Sikri şehrinin güney girişini oluşturan 15 katlı yüksek bir kapıdır. Kapıya yaklaşım 42 basamaktan oluşmaktadır.[5] Plan olarak yarı sekizgen olup, her iki yanında üç katlı küçük iki kanat bulunmakta olup, tepesinde üç köşk ve bunların etrafında on üç küçük kubbeli köşk bulunmaktadır. Girişin çevresinde daha küçük taretler vardır.[3][4] Cami avlusu kemerli nişler, küçük laudalar ve mermerlerle bölünerek vurgulanmıştır. Ana kemer, üç çıkıntılı kenarın ortasında yer alır ve üzeri kubbe ile örtülüdür. Ortadaki kemer, daha küçük kemerler ve düz braketlerle üç katmana ayrılmıştır.[6]
Büyük kapının kendisi sadedir. Badşahî Dervâze'da dikkat çeken bej taşından yapılmış üç yatay panel burada da mevcuttur. Düz kırmızı kumtaşı payandalar, beyaz mermerle çerçevelenmiş olup, kemerin tepesinde beyaz mermerle işlenmiş çiçek benzeri bir süs ve her iki tarafta, üstündeki dar panelin ortasında düz bir rozet yer almaktadır. Aslında büyük ve belirgin, ama aşağıdan bakıldığında küçük ve narin görünen sivri uçlu süsleme, kemer yayının altına doğru taşınır. Sol taraftan iki, sağ taraftan ise sekiz parça kopmuştur. Kemerin, dekoratif panellerle sınırlanmış ve yarı kubbeyle taçlandırılmış üç kemerli açıklıkla üst üste bindirilmiş üç gerçek açıklığı vardır.[3][4] Kapının kaldırımın üzerindeki toplam yüksekliği 176 ft'dir.
Bülend Dervâze'nin doğu kemerindeki Farsça bir yazıtta, Ekber Şah'ın 1573'te Uttar Pradeş'i fethettiği ve Gucerât'ta kazandığı zafer kayıtlıdır.
Yazıt
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana girişte, Farsça yazılmış İslami bir yazıt, "İsa" (Meryem oğlu İsa ) şöyle diyor: "Dünya bir köprüdür, üzerinden geç, ama üzerine ev inşa etme. Bir gün umut eden sonsuzluğu umut edebilir, ama dünya sadece bir saat sürer. Bunu dua ederek geçir, çünkü gerisi görünmez."
İsa, takipçilerine dünyayı kalıcı bir yurt olarak görmemelerini ve dünyevi şeylere umut bağlamamalarını, çünkü insan hayatının kısa süreceğini öğütlemektedir.[5]
Üst kısmına Nesih hattıyla Kur'an ayetleri işlenmiştir. Bunlar Şeyh Selîm Çiştî'nin müritlerinden Hoca Hüseyin Çiştî tarafından çizilmiştir.
Amaç
[değiştir | kaynağı değiştir]Bülend Dervâze, Ulucamii'nin orijinal tasarımının bir parçası değildir; Ekber tarafından 1573'te Gucerât'ın fethini kutlamak amacıyla inşa edilmiştir.[6]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tac Mahal
- Selîm Çiştî Türbesi
- İbadet Hana
- Jodha Bai Mahal
- Naubat Hana
- Hümayun Türbesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "prateek to Visit in India: Buland Darwaza". India Travel. 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024.
- ^ There is another memorial gate called the "Buland Darwaza" at the Dargah Sharif in Ajmer, Rajasthan, "Historical Monuments". Mission Sarkar Gharib Nawaz. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
- ^ a b c "Buland Darwaza India – Buland Darwaja Fatehpur Sikri – Buland Darwaza Sikri India". www.agraindia.org.uk. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024.
- ^ a b c "All You Need To Know About Buland Darwaza". 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024.
- ^ a b "Buland Darwaza". 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
- ^ a b Sen Gupta, Subhadra; Israni, Prakash (2013). Fatehpur Sikri : Akbar's magnificent city on a hill. New Delhi: Niyogi Books. ss. 186-187. ISBN 9789381523728. OCLC 845530599.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gateway to the Mughal era, K D L Khan, Maharaja Features, Sunday 15 May 2011, Deccan Herald