Rockwell B-1 Lancer
| B-1 Lancer | |
|---|---|
.jpg) ABD Hava Kuvvetleri'ne ait bir B-1 Lancer, Kaliforniya'daki Edwards Hava Üssü'nün yakınlarında uçarken, 2020 | |
| Türü | Stratejik bombardıman uçağı |
| Ulusal köken |  ABD |
| Üretici | Rockwell International (günümüzde Boeing) |
| Tasarımcı | Rockwell International |
| İlk uçuş | 23 Aralık 1974 |
| Hizmete giriş | 1 Ekim 1986 |
| Durumu | Etkin hizmette |
| Ana kullanıcı | ABD Hava Kuvvetleri |
| Üretim aralığı | 1973-74, 1983-88 |
| Üretim sayısı | 104 |
| Program maliyeti | ~28 milyar $ |
| Birim maliyeti | ~280 milyon $ (1986) |
| Gelişimi | Boeing B-52 Stratofortress |
| Değişimleri | Northrop Grumman B-2 Spirit |
Rockwell B-1 Lancer, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri tarafından kullanılan süpersonik, değişken kanatlı ağır bombardıman uçağıdır.[1][2] 2024 itibarıyla B-2 Spirit ve B-52 Stratofortress ile birlikte ABD Hava Kuvvetleri'nin üç stratejik bombardıman uçağından biridir. 75.000 pound (34.000 kilogram) yük kapasitesine sahip olan B-1 Lancer, uzun menzilli ve yüksek hızlı bombardıman görevleri için tasarlandı.[3]
B-1, ilk olarak 1960'larda tasarlandı. Amaç, B-58 Hustler'ın Mach 2 hızını B-52'nin menzil ve yük kapasitesiyle birleştirmek ve sonunda her ikisinin yerini alacak bir bombardıman uçağı üretmekti. Uzun çalışmaların ardından North American Rockwell, tasarım yarışmasını kazanarak B-1A prototiplerini geliştirdi. Prototipler yüksek irtifada Mach 2,2 ve çok düşük irtifalarda Mach 0,85 hızlarına ulaşabiliyordu. Program, yüksek maliyet, aynı hız ve menzilde görev yapabilen AGM-86 seyir füzesinin devreye girmesi ve B-2 üzerinde yapılan erken çalışmalar nedeniyle 1977'de iptal edildi.
Program, B-2 hayalet bombardıman uçağı programındaki gecikmeler nedeniyle büyük ölçüde geçici bir önlem olarak 1981 yılında yeniden başlatıldı. B-1A tasarımı değiştirildi, yüksek irtifada azami hız Mach 1,25'e düşürüldü, alçak irtifada hız Mach 0,92'ye çıkarıldı, elektronik bileşenler kapsamlı bir şekilde iyileştirildi ve daha fazla yakıt ve silah taşıyabilmesi için gövde yükseltildi. Yeni varyant B-1B adını aldı ve teslimatları 1985'te başladı. Ertesi yıl Stratejik Hava Komutanlığı (SAC) bünyesinde nükleer bombardıman uçağı olarak resmen hizmete girdi. 1988 yılına kadar 100 uçağın tamamı teslim edildi.
1992'de Stratejik Hava Komutanlığı'nın lağvedilmesinin ardından B-1B, Hava Muharebe Komutanlığı'na devredildi ve nükleer silah kapasitesi devre dışı bırakılarak geleneksel bombalama görevleri için yeniden donatıldı. Uçak ilk kez 1998'de Çöl Tilkisi Harekâtı'nda, ardından 1999'da Kosova'daki NATO harekâtında savaşta kullanıldı. B-1B daha sonra Afganistan ve Irak'ta ABD ve NATO kuvvetlerine hava desteği sağladı. 2025 itibarıyla ABD Hava Kuvvetleri envanterinde 45 adet B-1B bombardıman uçağı bulunmaktadır;[4] emekliye ayrılan birçok uçak ise Boneyard'da depolandı. Northrop Grumman B-21 Raider'ın, 2025'ten itibaren B-1B'nin yerini almaya başlaması ve tüm B-1B'lerin 2036 yılına kadar B-21 ile değiştirilmesi planlanmaktadır.[5]
Teknik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ana fonksiyonu: Uzun Menzil, Çok Yönlü, Ağır Bombardıman
- Üretici: Boeing, North America (önceleri Rockwell International, North American Aircraft); Saldırı avionikleri: Boeing Military Airplane; Savunma avionikleri: EDO Corporation
- Motor: 4x General Electric F101-GE-102 turbofan ardyakıcılı motor
- İtiş gücü: Ardyakıcıyla beraber motor başı 13607 Kg.
- Kanat açıklığı: 137 feet (41.8 metre) Tam açık konumda, 79 feet (24.1 metre) tam kapalı konumda (Hıza bağlı olarak kanat konum değiştirmektedir, bu iki ölçü arasındaki her uzunluk bu nedenle mümkündür.)
- Uzunluk: 146 feet (44.5 metre)
- Yükseklik: 34 feet (10.4 metre)
- Ağırlık: Yaklaşık 190,000 pound (86,183 kilogram)
- Maksimum kalkış ağırlığı: 477,000 pound (216,634 kilogram)
- Yakıt kapasitesi: 265,274 pound (120,326 kilogram)
- Yük: 75,000 pound (34,019 kilogram)
- Hız: (Mach 1.2 deniz seviyesinde)
- Menzil: Kıtalar arası
- Tavan: 30,000 feet (9,144 metre)
- Silahlar: 24 GBU-31 GPS-sevkli JDAM (Mk-84 genel maksat ve BLU-109 koruganlara karşı) ya da 24 Mk-84 2,000-pound genel maksat bombası; 8 Mk-85 deniz mayını; 84 Mk-82 500-pound genel maksat; 84 Mk-62 500-pound deniz mayını; 30 CBU-87, -89, -97 mayın mühimmatı; 30 CBU-103/104/105 WCMD, 24 AGM-158 JASSM ya da 12 AGM-154 JSOW.
- Mürettebat: 4 (Uçak komutanı, copilot ve iki silah sistem subayı)
- Maliyet: 283.1 milyon $
- İrtifa: 50,000 ft / 15.24 km
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Jenkins 1999
- ^ Cohen, Rachel (24 Eylül 2021). "Farewell, Bones: Air Force finishes latest round of B-1B bomber retirements". Air Force Times. 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2023.
- ^ "B-1B Lancer". Air Force. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2024.
- ^ Abdelrahman, Idris (20 Mart 2025). "B-1 bomber rises from the 'Boneyard' to rejoin the Air Force's fleet". Military.com. 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
- ^ "USAF to Retire B-1, B-2 in Early 2030s as B-21 Comes On-Line". Air Force Magazine. 11 Şubat 2018. 6 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2018.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- B-1 Sistem Programı Ofisi Web Sitesi
- Boeing.com'daki Resmi B-1B sayfası6 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ABD Hava Kuvvetleri'nin Resmi B-1 sayfası
- GlobalSecurity.org B-1 sayfası9 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- B-1A Kazası, 29 Ağustos 19849 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- CombatAircraft.com B-1 Lancer profili3 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TheXHunters.com'daki B-1A sayfası20 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SLIP 57 uçağının gövde üstü iniş sonrası fotoğrafları6 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
