Bagrevand Muharebesi

Bagrevand Muharebesi
Bagrevand bölgesinin haritası
Tarih 25 Nisan 775 Bölge Bagrevand Sonuç Abbâsî zaferi
Taraflar
Abbâsî Halifeliği	Ermeni prensler
Komutanlar ve liderler
Emir bin İsmail	VII. Smbar Bagratuni (ölü) VI. Muşeg Mamikonyan (ölü)

Bagrevand Muharebesi 25 Nisan 775'te Bagrevand ovasında Abbâsî Halifeliğine karşı ayaklanan Ermeni prenslerinin kuvvetleri ile halifelik ordusu arasında yapılmıştır. Savaş Abbâsîlerin ezici zaferiyle ve başlıca Ermeni liderlerin ölümüyle sonuçlandı. Özellikle Mamikonyan ailesinin gücü neredeyse yok olmuştu. Savaş, Bizans İmparatorluğu'na geniş çaplı Ermeni göçünün başlangıcına işaret ediyordu.

Arkaplan

Abbâsî Halifeliğinin kurulmasının ardından Abbâsîler, Ermeni nayedarlarını zayıflatmak için saldırgan politikalar uyguladılar. Acımasız yöntemleriyle bilinen Halife Ebu'l-Abbas el-Saffah, 747'den 750'ye kadar süren Ermeni ayaklanmasını şiddetle bastırdı. Halife el-Mansur (hükümdarlığı 754-775) çeşitli Ermeni prenslerine (nayedar) ödenen yardımları kaldırdı ve bunlara ek olarak ağır vergi yükümlülükleri getirdi. Çoğunluğu Hristiyan olan Ermeni nüfusa karşı dini zulüm örnekleriyle birleşen bu önlemler, 774 yılında Abbâsî karşıtı büyük bir isyanın patlak vermesine neden oldu.

Savaş

İsyana Artavazd Mamikonyan önderlik etti, ancak Artsruni ve Sünik aileleri tarafsız kalırken, o zamana kadar Arap yanlısı olan Bagratuni başta olmak üzere çoğu nayedar ailesinin doğrudan veya zımni desteğini topladı. İsyan, Arap vergi toplayıcılarına yönelik saldırılar da dahil olmak üzere Ermenistan'a yayıldı ve yerel Arap vali Hasan bin Kahteba isyanı bastıramadı. Halife, Emir bin İsmail komutasındaki 30,000 Horasanlı'yı eyalete gönderdi ve 25 Nisan 775'teki Bagrevand Muharebesi'nde nayedar kesin bir yenilgiye uğrayarak liderleri VII. Smbat Bagratuni ve VI. Muşeg Mamikonyan'ı kaybetti. Savaştan sonra isyan Abbâsîler tarafından acımasızca bastırıldı.

Sonrası

Tarihçi Mark Whittow'un yazdığı gibi, bu savaş “Transkafkasya siyasetinde bir dönüm noktası” olmuştur. Ermeni isyanının yenilgiye uğratılması, başta Mamikonyan, Gnuni, Amatuni, Rştuni, Saharuni ve Kamsarakan aileleri olmak üzere, “ya başka ailelere bağlı olarak ya da Bizans'ta sürgün olarak” hayatta kalan birçok nayedar ailesinin gücünü ortadan kaldırmıştır (Whittow). Öte yandan, zaman içinde Halifeliğe geçen Artsruniler güç boşluğundan yararlanarak Vaspurakan'da iktidara yükselirken, Bagratuniler bir süre dağdaki kalelerine çekildikten sonra 9. yüzyılda ülkede yeniden hâkim bir konum elde etmeyi başardılar.

Abbâsîler Ermenistan'da kontrolü yeniden ele geçirdikten sonra 780'lerde komşu İberya'daki yerli Hristiyan soyluları da benzer bir tasfiyeye tabi tuttular ve yeni bir iskân politikasıyla Transkafkasya'ya giderek daha fazla sayıda Arap Müslüman yerleştirdiler. 9. yüzyılın başlarında şehirlerde ve ovalarda Arap unsuru baskın hale geldi. Bir sonraki yüzyılda Kafkas Albanyası etkin bir şekilde İslamlaştırılırken, İberya ve Ermenistan'ın büyük bölümü bir dizi Arap emirliğinin kontrolü altına girdi.

Kaynakça

Kaynaklar

• Adalian, Rouben Paul (2010). Historical Dictionary of Armenia. Scarecrow Press. ISBN 9780810874503. 
• Dadoyan, Seta B. (2011). The Armenians in the Medieval Islamic World: The Arab Period in Arminiyah, Seventh to Eleventh Centuries. Transaction Publishers. ISBN 9781412846523. 
• Ter-Ghewondyan, Aram (1976). The Arab Emirates in Bagratid Armenia. Garsoïan, Nina tarafından çevrildi. Lizbon: Livraria Bertrand. OCLC 490638192. 
• Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600–1025. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 978-0-520-20496-6.