Bancor
Bancor, John Maynard Keynes ve EF Schumacher'in 1940-1942 yıllarında kavramsallaştırdığı ve Birleşik Krallık'ın II. Dünya Savaşı'ndan sonra uygulamaya koymayı önerdiği uluslar üstü bir para birimiydi.[1] İsim, Fransızca banque (banka altını) kelimesinden esinlenmiştir.[2] Yeni yaratılan bu ulusüstü para birimi daha sonra uluslararası ticarette çok taraflı bir takas sistemini öneriyordu.
John Maynard Keynes, Büyük Buhran'ı durdurmada para politikasının etkisizliğini açıklayan bir açıklama, bunalımın parasal olmayan bir yorumunu ve son olarak bunalıma karşı para politikasına bir alternatif önerdi. Keynes, işsizliğin yoğun olduğu dönemlerde faiz oranlarının para politikalarıyla düşürülemeyeceğine inanıyordu. Sermayenin en yüksek faiz oranını arayan ülkeler arasında hareket edebilme yeteneği, Keynesçi politikaları boşa çıkardı. Uluslararası ticaret ve fon hareketlerinin hükümet tarafından daha sıkı bir şekilde kontrol edilmesiyle Keynesyen politika bireysel ekonomileri canlandırmada daha etkili olacaktır.
Bancor uluslararası bir para birimi olmayacaktı. Bunun yerine, Uluslararası Takas Birliği aracılığıyla yürütülecek olan uluslararası varlık ve yükümlülük akışlarını izlemek için kullanılacak bir hesap birimi olacaktır. Altın, bancor ile değiştirilebilirdi ancak bancor, altın ile değiştirilemezdi. Bireyler bancor'u elinde tutamaz veya ticaretini yapamaz. Tüm uluslararası ticaretin değerlendirilmesi ve takası Bancor üzerinden yapılacak. Fazla bancor varlıkları olan fazla veren ülkeler ile fazla bancor yükümlülükleri olan açık veren ülkelerden, dengeli ticareti yeniden sağlamak için harekete geçmeleri yönünde simetrik teşvikler sağlamaları istenecekti.
Keynes'in önerisi Bretton Woods Konferansı sırasında Birleşik Krallık'ın resmi önerisi haline geldi, ancak öneri kabul edilmedi.[3]
2008 mali krizinden bu yana Keynes'in önerisi yeniden canlandırıldı. Savunucuları, ABD dolarının altına bağlı olmadığı Bretton Woods sisteminin sona ermesinden bu yana, ABD'nin yüksek kamu harcamaları ve yüksek açıklar yapmaya teşvik edildiğini ve bunun da küresel finans sistemini istikrarsız hale getirdiğini ileri sürmüşlerdir.[4] Mart 2009'da yaptığı "Uluslararası Para Sistemini Reform Edin " başlıklı konuşmasında Çin Halk Bankası Guvernörü Zhou Xiaochuan, Keynes'in bancor yaklaşımını "ileri görüşlü" olarak nitelendirdi ve 2008 mali krizine yanıt olarak Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) özel çekme haklarının (SDR) küresel rezerv para birimi olarak kabul edilmesini önerdi. ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner, SDR'lerin rezerv olarak daha fazla kullanılması fikrine ilgi duyduğunu dile getirdi. Ancak bu açıklamaları nedeniyle ABD'de sert eleştirilere maruz kalmış ve dolar, bu açıklamaların ardından döviz piyasalarında avro karşısında 5 sent değer kaybetmiştir.[4] Kendisi ve Başkan Barack Obama kısa bir süre sonra Geithner'ın yorumlarından geri adım attılar.[4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ E. F. Schumacher (May 1943). "Multilateral Clearing". Economica. 10 (38): 150-165. doi:10.2307/2549461. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Kasım 2015.
- ^ Steil, Benn (2013). The Battle of Bretton Woods: John Maynard Keynes, Harry Dexter White, and the Making of a New World Order. Princeton: Princeton University Press. ss. 143-144. ISBN 978-0691162379.
- ^ "Should the IMF dole out more special drawing rights?". The Economist. ISSN 0013-0613. 3 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ a b c Tooze, Adam (2018). Crashed: How a Decade of Financial Crises Changed the World. New York, New York: Viking Press. p. 266. 978-0-670-02493-3. OCLC 1039188461.
- ^ MarketWatch, Lisa Twaronite, Polya Lesova, &, William L. Watts. "Dollar pares losses after Geithner clarification". MarketWatch (İngilizce). 29 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.