Barın Ayaklanması
| Barın Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sincan çatışmaları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Doğu Türkistan İslam Partisi (Çin iddiası) Özgür Türkistan Hareketi (Batılı kaynaklar) |
 Çin | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Zeydun Yusuf (ölü) Abdülhani Tursun (esir) Cemal Mahmut (esir) Abdül Kasım (batılı kaynaklar) |
Xu Xinjian (ölü) Ali Yasin (esir) Wu Yong (esir) Tian Chongfeng (ölü) Mahmut Ali | ||||||
| Güçler | |||||||
| 200-300 |
130 silahlı polis 100+ asker ve milis | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
16 ölü 6 yaralı 232 gözaltı |
7 ölü 15 yaralı 5 esir | ||||||
Barın Ayaklanması, 4-10 Nisan 1990 tarihleri arasında Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Barın beldesinde Uygur militanlar ve Çin güvenlik güçleri arasında meydana gelen çatışmalardı. Ayaklanma, 4 Nisan akşamı, 200 ila 300 kişilik bir Uygur protestocunun, Uygur kadınlarına yönelik zorla kürtaj yapıldığı iddialarını ve Sincan'daki Çin yönetimini protesto etmek amacıyla yerel hükûmet ofisinin kapılarını ihlal etmeye çalışmasıyla başladı. Olayları bastırmak için 130 kişilik Halkın Silahlı Polisi birliğinin gelişi, kalabalık arasındaki militanların silahlı direnişiyle karşılaştı. O akşam ilk çatışmalarda altı polis öldü ve 13 polis yaralandı. Militanlar ayrıca beş polisi esir alırken, silahlı polis 19 militanı yakaladı.
Silahlı polis, iki başarısız müzakere girişimi ve esir değişimi sonrasında ertesi gün Halk Kurtuluş Ordusu'ndan takviye çağrısında bulundu. Ayaklanma, Çin takviye kuvvetlerinin gelmesinden kısa bir süre sonra sona erdi; militanların çoğu teslim oldu, ancak bazıları Kunlun Dağları'na kaçtı. Kaçan militanların tümü sonunda 6'dan 10 Nisan'a kadar ordu tarafından yakalandı. Analistler ve akademisyenler genellikle Barın Ayaklanması'nı Sincan tarihinde Çin hükûmetinin bölgedeki politikalarını sıkılaştırmasına neden olan bir dönüm noktası olarak görüyor.
Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti her yıl 5 Nisan gününü Barın Devrimi'nin yıldönümü olarak kutlamaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- "30th Anniversary of the Baren Revolution". The Voice of East Turkistan. 1 (3). 5 Nisan 2020 – Internet Archive vasıtasıyla.
- "Beijing Reports 22 Deaths In Revolt in Western Region". The New York Times. Reuters. 23 Nisan 1990. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Holley, David (12 Kasım 1990). "An Islamic Challenge to China: Officials fear the spread of fundamentalism in the westernmost region. They toughen controls on religious life and suppress secessionist activities". Los Angeles Times. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Sulaiman, Eset; Gerin, Roseanne (12 Nisan 2017). "Authorities Urge Kyrgyz Herdsmen to Spy on Uyghurs in China's Xinjiang". Radio Free Asia. Juma, Mamatjan tarafından çevrildi. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Turkey summons Chinese ambassador over response to Uighur claims". Reuters (İngilizce). 7 Nisan 2021. 8 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi – Al Jazeera vasıtasıyla.