Batto Sfez
Batto Sfez (Arapça: باتو سفس) (İbranice: באטו ספז), Tunus'taki Yahudi cemaatinin lideri Nassim Shamama'nın araba sürücüsü olarak çalışan genç bir Tunuslu Yahudi'dir. 1857'de İslam'a küfür ettiği iddiasıyla yargılanmış ve bu dava uluslararası diplomatik krize neden olmuştu. Avrupa güçlerinin olaya müdahale etmesiyle Tunus'ta, Osmanlı'da ilan edilen Tanzimat'a benzer ferman ilan edildi.
Arka planı
[değiştir | kaynağı değiştir]1855'te, Tunus'un yeni yeni hükümdarı, daha önce Yahudiler'e getirilmiş olan küçük kısıtlamaların çoğunu kaldırdı. Ayrıca Yahudi cemaatinin lideri olan Nassim Shamama'yı Finans'ın Genel Sekreteri olarak görevlendirdi.
O zamanlarda Fransa, Tunus ile 1824 yılında imzaladığı kapitülasyon antlaşması ile Tunus'ta bulunan Fransızlar, mahkemelerinden muaf tutuluyordu. Anlaşma ile Fransa'ya bağlı olarak çalışan Yahudiler'de bu durumdan faydalanıyordu.
Ancak Tunuslu Yahudi Batto Sfez Affair'e açılan davada bu haktan yararlanamıyordu. Çünkü kendisi Tunus doğumluydu ve bu yüzden konsolosluk korumasına giremiyordu.
Tutuklama ve duruşma
[değiştir | kaynağı değiştir]1856'da Sfez, Nassim Shamama'nın arabasıyla bir Müslüman çocuğunu öldürdü.[1][2] Bir Yahudi'nin Müslümanı öldürmesi büyük bir tartışma yarattı. Bu tartışma esnasında Sfez, İslam'a küfür etti iddia edildi. Sfez'in Müslümanı öldürürken ve küfür ettiği esansında sarhoş olduğunu ifade eden birçok tanık vardı. Mahkeme davası devam ederken, Yahudi cemaati Sfez'in serbest bırakılmasını sağlamak için para teklif etti. Tunus hükümdarı Muhammed Bey, Sfez'in yaptıklarından hoşnutsuz olduğu için bu girişimler başarısız oldu. Girişimleri başarısızlıkla sonuçlanan Yahudiler, bunun üzerine Fransız ve İngiliz konsoloslarından destek aramıştır. Ancak girişimin olduğu gün Muhammed Bey, mahkemede alınan infaz kararını yayınladı ve Sfez 24 Haziran 1857'de başı kesilerek idam edildi. Kesilen Başı daha sonra şehirden atıldı. Yetkililer cesedin Yahudi mezarlığına gömülmesini reddetti.
Avrupa devletlerinin müdahale etmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu olaylar yerel Yahudi cemaatinin yanı sıra Fransız ve İngiliz konsolosları Léon Roches ve Richard Wood'a büyük bir endişe yarattı. Tunus'ta bulunan Yahudi ve Hristiyan topluluklar, Fransa İmparatoru III. Napolyon'a bir heyet yollayarak, büyük bir tehlikede olduklarını belirtiler. Bunun üzerine III. Napolyon, Tunus'a büyük bir donanma yolladı. Fransızların istekleri açıktı: Muhammed Bey, 1839 yılında Osmanlı'nın ilan ettiği Tanzimat ile gelen bir dizi reformun aynısını ülkesinde uygulaması gerekiyordu.
Ahmed Diyaf, Fransızların istekleri üzerine bir ferman hazırladı. Muhammed Bey, 10 Eylül 1857'de hazırlanan fermanı imzaladı. Bu ferman ile; insanların hayatları ve mülkleri devlet tarafından güvence altına alınacak, vergilendirmede eşitlik sağlanacak (dolayısıyla gayri-Müslimlere uygulanan ayrımcı cizye vergilerinin kaldırılması), dini özgürlük ve kanun önünde eşit olacaktı.