Baymirza Hayit
Baymirza Hayit | |
|---|---|
| Doğum | 17 Aralık 1917 Namangan, Özbekistan |
| Ölüm | 31 Ekim 2006 (88 yaşında) Almanya |
| Milliyet | Özbek |
| Meslek | Tarihçi, Şarkiyatçı |
Baymirza Hayit (Özbekçe: Boymirza Hayit; 17 Aralık 1917 - 31 Ekim 2006), Türkistan ve Orta Asya üzerine araştırmalar yapmış Özbek tarihçi ve şarkiyatçı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Baymirza Hayit Özbekistan'ın Namangan ilinin bir köyü olan Yargorgan'da doğdu. Sovyet Ordusunda zırhlı birlikler yüzbaşısı görevinde iken 1942 yılında Polonya'da Almanlara esir düştü. Bir süre esir tutulan Hayit bir süre Türkistan Lejyonu'nda görev alarak Nazi müttefiki oldu. Ardından Veli Kayum Han'ın liderliğini yaptığı Türkistan millî Birlik Komitesi'ne katıldı ve askeri kanattan sorumlu komite üyesi olarak görev yaptı.
Savaştan sonra Amerikalılar tarafından tutuklandı. Nazi olmadığı, Türkistan’ın bağımsızlığı için mücadele ettiği anlaşılınca serbest kaldı. 1947'de Münster Üniversitesine yazıldı. Ömrünün sonuna kadar Sovyet araştırmalarıyla, Sovyetler Birliği içindeki Türk halklarının siyasi, tarihi ve dini meseleleri üzerine çalışıp eserler verdi.
1950'de Ruth isimli Alman bir hanımla evlenen Hayit'in bu evlilikten Ertay ve Mirza adında iki oğlu, Dilber adında bir kızı oldu. Ayrıca Özbekistan'da evlendiği ilk eşinden olma Bekmirza adında bir oğlu vardır.
31 Ekim 2006 yılında Almanya'nın Köln şehrinde 88 yaşında iken hayatını kaybetti.
Kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- “Die Nationalen Regierungen von Kokand und der Alasch Orda.” Ph.D. thesis for University of Münster, Munich, 1950.
- “Sowjetrußische Orientpolitik am Beispiel Turkestan.” Köln-Berlin: Kiepenhauer & Witsch, 1956
- “Turkestan im XX Jahrhundert.” Darmstadt: Leske, 1956
- “Documents: Soviet Russia's Anti-Islam-Policy in Turkestan.” Düsseldorf: Gerhard von Mende, 2 vols, 1958.
- “Turkestan Zwischen Russland Und China.” Amsterdam: Philo Press, 1971
- "Turkestan. Im Herzen Euroasiens". Studienverlag, 1980. ISBN 3-922145-50-7.
- “Some thoughts on the problem of Turkestan”, Institute of Turkestan Research, 1984
- “Islam and Turkestan Under Russian Rule.” İstanbul: Can Matbaa, 1987.
- “Basmatschi: Nationaler Kampf Turkestans in den Jahren 1917 bis 1934.” Köln: Dreisam-Verlag, 1993. ISBN 3-89452-373-5; ISBN 3-89607-080-0.
- “Berichte und Forschungen über Turkestan.” Köln. 1997.
- “Yeni Çağ Türkistan tarihi kaynaklar.” Turan Kültür Vakfı¸ 2000 ISBN 975-7893-28-5
