Beşkilise
| Խծկոնք | |
 | |
 | |
| Konum | Kars, Türkiye |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°22′50″K 43°22′35″D / 40.38056°K 43.37639°D |
| Mezhep | Ermeni Apostolik Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Temel atma | 7. yüzyıl |
| Tamamlanma | 13. yüzyıl |
Beş Kilise veya Khıdskonk (Ermenice: Խծկոնք Xc'konk' ), Ani'nin yaklaşık 25 km güneybatısında, Digor ilçe merkezine yakın vadinin içinde üç kaya çıkıntısı üzerine 6. yüzyılda Pakraduniler tarafından kurulmuş manastır topluluğudur.
Manastır toplamda, hepsi kubbeli ve özenle kesme taştan yapılmış beş kiliseden oluşmaktaydı. Bunlar; Aziz Karapet, Meryem Ana (Surp Asdvadzdzin), Aziz Stefanos, Aziz Krikor ve Aziz Sarkis kiliseleridir. Günümüzde sadece Aziz Sarkis Kilisesi harabe halde kalmıştır.
Kiliselerin, manastırın kuruluşuna veyahut kiliselerin inşasına ilişkin tarih ve şeraite ışık tutacak yazıtları yoktur. Manastır, 13.yüzyıl Moğol istilasından sonra terk edilmiştir. 1878'de, Kars bölgesinin Rus yönetimine geçmesiyle Beşkilise, Ermeni Kilisesi'ne devredilmiştir. Binalar onarılmış, manastır yeniden ibadete açılmıştır. Keşiş ve hacılar için konaklama imkânı düzenlenmiştir. Bunlar, en büyük çıkıntının kenarına, aşağıdaki vadinin içindeki nehrin yanına ve de Aziz Sarkis Kilisesi'nin kuzeybatısına inşa edilmiştir.
Uzun yıllar kullanılan manastır ve adını aldığı beş kilise, Ermeni Kırımı'ndan sonra boş ve cemaatsiz kalmıştır. Manastır, Ermeni arkeolog Aşkarbek Kalantar tarafından 1920 yılı Ağustos'undan hemen önce fotoğraflandığında sağlam görülmektedir.[1] 1959 yılında burayı ziyaret eden Fransız sanat tarihçisi Jean-Michel Thierry, beş kiliseden dördünün yıkıldığını, yalnızca Aziz Sargis Kilisesi'nin ayakta kaldığını tespit etmiştir.[2] Tarihçi Thomas Sinclair 1987'de burayı görmüş ve manastırdan geriye kalan binaların "yuvarlanan kayalar" nedeniyle yıkıldığını belirtmiştir.[3] Ancak bazılarınca kalan binaların kaya yuvarlanmasıyla yıkılamayacağı belirtilerek, kalan harabe haldeki yapıların Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından patlayıcılarla havaya uçurulmuş olduğunu iddia etmiştir.[4][5]
Aziz Sarkis, 1989 depreminde de ağır hasar geçirmiştir. Binanın beton çekirdeği parçalanmıştır ve kilise günümüzde büsbütün yıkılmak üzeredir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kalantar, Ashkharbek (1994), Armenia From the Stone Age to the Middle Ages, Selected Papers, Neuchâtel: Recherches et Publications, pp. 84-89.
- ^ (Fransızca) Thierry, Jean-Michel, "Notes Sur des Monuments Armeniens en Turquie (1964)," Revue des Études Arméniennes 2 (1965), pp. 165-84.
- ^ Sinclair. Eastern Turkey, p. 421.
- ^ Hofmann, Tessa (2003). Armenians in Turkey Today: A Critical Assessment of the Situation of the Armenian Minority in the Turkish Republic. Brussels: Forum of Armenian Associations of Europe, p. 40.
- ^ Ivan Foletti and Stefano Riccioni, "Inventing, Transforming and Discovering Southern Caucasus," Venezia Arti27 (December 2018), p. 8.
- Virtualani. "KHTZKONK (BEŞKİLİSE) MANASTIRI". 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2007.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
