Beni Mora
Beni Mora, Gustav Holst'un yazdığı, büyük orkestra için mi minör tonda üç bölümlü bir süitdir. İlk performansı, besteci tarafından 1 Mayıs 1912'de Londra'daki Queen's Hall'da gerçekleştirilmiştir. Eser, Holst'un 1908 tatilinde Cezayir'de duyduğu müziklerden ilham almıştır. Son bölümde Arap halk müziğinden bir temanın sürekli tekrarlanması, modern minimalizmin habercisi olarak tanımlanır. Parça ayrıca dans ritimleri ve hüzünlü, yavaş bölümler içerir, nefesli çalgıları ve perküsyonu güçlü bir şekilde kullanmıştır. Beni Mora, yakın tarihlerde İngiliz orkestraları tarafından defalarca kaydedilmiştir
Arka fon
[değiştir | kaynağı değiştir]Holst 1908'de, astım, nevrit ve depresyondan muzdaripti, tıbbi tavsiye almak üzere Cezayir'de tatil yaptı. Bu gezi, Cezayir sokaklarında duyduğu müziği birleştiren Beni Mora süitine ilham verdi. Cezayir'deyken aynı cümleyi bambu flütü üzerinde iki saatten fazla aralıksız çalan yerel bir müzisyeni dinledi. Başlığı, Robert Hichens'in 1904 tarihli 'The Garden of Allah' romanından aldı. İlk bölüm, orijinal olarak, müzik eleştirmeni Edwin Evans'a adanmış, bağımsız bir parça olan Oryantal Dans'dı (1909). 1910'da Holst diğer iki bölümü ekledi.
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eser, Michael Kennedy'nin sözleriyle 'çok titiz ve renkli' çalgılamaya sahiptir. Üç bölümün başlıkları Birinci Dans, İkinci Dans ve Final: 'Ouled Naïls Sokağında' şeklindedir.
Birinci dans
[değiştir | kaynağı değiştir]Birinci Dans, trompet, trombon ve tef ile çalınan, güçlü ritmik bir figürün araya girdiği yaylılar üzerinde geniş ifadeli bir melodi ile açılır. İngiliz kornosu, obua ve flüt için solo kısımlarda canlı bir dans ritmi takip eder. Bütün orkestra hızlı dans temasına devam etmeden önce ritim yavaşlar ve açılıştaki yaylıların ezgisi tekrar duyulur. Dans sessizce kapanır. Bölüm tipik bir çalınışta 5½ ila 6½ dakika sürer, ancak 1924'te Londra Senfoni Orkestrası ile yapılan bir kayıtta besteci bölümü çok daha hızlı bir tempoda yönetmiş ve bölümü 4½ dakika içinde bitirmiştir: ortalama çalınış düreleri için aşağıdaki tabloya bakın.
İkinci Dans
[değiştir | kaynağı değiştir]İkinci dans, üç bölümün en kısasıdır, tipik olarak dört dakikanın biraz altında sürer. Birinci ve üçüncü bölümlere göre daha hafif çalgılamaya sahip bir allegrettodur. Solo timpani 54'lük bir ritimde başlar ve üzerine solo bir fagot sessiz bir temayla girer. Nazik ruh hali, timpani tarafından kesintiye uğratılan bir flüt solosu ile sürdürülür. Neredeyse bölüm boyunca sessiz olan hareket pianissimo ile sona erer.
Final: "Ouled Naillerin Sokağında"
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu bölüm eserin geri kalanı için 163 kez tekrarlanan sekiz notalı bir temayla solo bir flüt girene kadar belirsiz tonalitelerde yumuşak bir şekilde açılıyor. Ana temanın aksine, orkestra diğer dans ritimlerini çalar. En son hacim doruğa yükselir ve ardından bölüm sona ererken eski yumuşaklığa geri döner.
Resepsiyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Eserin ilk seslendirilişinde eser karışık bir dönüş aldı. Seyircilerden bazıları tısladı ve bir eleştirmen, ''Langham Place'de Biskra dans eden kızları istemiyoruz'' diye yazdı. Öte yandan, The Times dergisinin eleştirmeni, 'Bay Holst'un süiti, özellikle Biskra'daki bir gece sahnesini göstermek için bir dizi dans ezgisinin birleştirildiği canlı finalde, olağanüstü beceriyle işlenmiş gerçek Arap melodilerinden derlenmiştir' şeklinde yorumlamıştır.
Ralph Vaughan Williams Beni Mora hakkında şöyle yazmıştır: 'Eğer Londra yerine Paris'te çalınsaydı, bestecisine Avrupalı bir ün kazandırırdı ve İtalya'da çalsaydı muhtemelen bir isyan çıkarırdı.' Daha yakın zamanlarda, eleştirmen Andrew Clements, finalde tekrarlanan melodinin 'proto-minimalist modası' hakkında yazmıştır.
Kayıtlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Orkestra şefi | Orkestra | Yıl | 1. Bölüm | 2. Bölüm | 3. Bölüm | Referans |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Gustav Holst | Londra Senfoni Orkestrası | 1924 | 4 '28 " | 3 '06 " | 6 '47 " | [1] |
| Sör Malcolm Sargent | BBC Senfoni Orkestrası | 1958 | 5 '24 " | 2 '54 " | 5 '47 " | [2] |
| Sör Adrian Boult | Londra Filarmoni Orkestrası | 1971 | 6 '28 " | 3 '55 " | 6. 50 " | [3] |
| David Lloyd-Jones | Kraliyet İskoç Ulusal Orkestrası | 1996 | 6 '17 " | 3 '58 " | 7 '11 | [4] |
| Sör Andrew Davis | BBC Filarmoni | 2011 | 6 '03 " | 3 '49 " | 6 '48 " | [5] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha fazla okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- A Thematic Catalogue of Gustav Holst's Music. Londra: Faber and Faber. 1974. ISBN 0-571-10004-X.
- A Comprehensive Biography of Composer Gustav Holst, with Correspondence and Diary Excerpts. Lewiston, N Y: E Mellen Press. 2001. ISBN 0-7734-7522-2.
- Gustav Holst: The Man and his Music. Oxford: Oxford University Press. 1990. ISBN 0-19-314154-X.