Beta Cassiopeiae
  | |
| Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Kraliçe |
| Sağ açıklık | 00sa 09d 10.68518s[1] |
| Dik açıklık | +59° 08′ 59.2120″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | +2,28 (2,25–2,31)[2] |
| Özellikler | |
| Tayfsal sınıf | F2 III[3] |
| U−B renk ölçeği | 0,11[4] |
| B−V renk ölçeği | 0,34[4] |
| Değişen yıldız türü | δ Sct[5] |
| Astrometri | |
| Dikey hız (Rv) | 11,3[6] km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: +523,50 mys/y[1] Dec.: −179,77 mys/y[1] |
| Iraklık açısı (π) | 59,58 ± 0,38 mys[1] |
| Uzaklık | 54,7 ± 0,3 ly (16,8 ± 0,1 pc) |
| Mutlak büyüklük (MV) | +1,3[7] |
| Ayrıntılar[8] | |
| Kütle | 1,91±0,02 M☉ |
| Yarıçap | 3,79+0,10 -0,09 (ekvatoral) 3,06+0,08 -0,07 (kutupsal) R☉ |
| Işıma gücü | 21,3+1,0 -0,7 L☉ |
| Yüzey kütle çekimi (log g) | 3,40[5] cgs |
| Sıcaklık | 6.167 (ekvatoral) 7.208 (kutupsal) K |
| Metallik [Fe/H] | 0,03[8] dex |
| Dönüş hızı (v sin i) | 72,4+1,5 -3,5 km/s |
| Yaş | 1,18±0,05 Milyar yıl |
| Katalog belirtmeleri | |
| Veritabanı kaynakları | |
| SIMBAD | veri |
Beta Cassiopeiae (Latince: β Cassiopeiae; Beta Cas veya β Cas olarak kısaltılır), Kraliçe takımyıldızında yer alan Delta Scuti türü bir değişen yıldızdır. Caph olarak adlandırılan[11] ve F2 tayf sınıfından bir dev olan bu yıldızın ortalama görünür büyüklüğü +2,28 kadir, mutlak büyüklüğü ise +1,3'tür.
Adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Beta Cassiopeiae, yıldızın Bayer belirtmesidir. Yıldız aynı zamanda, Arapça keff (كف) kelimesinden gelen ve "avuç içi" (Ülker'den uzanan el) anlamına gelen geleneksel Caph, Chaph ve Kaff isimlerini ve "Devenin Hörgücü" anlamındaki Sinâm-ün-nâka adını da taşımıştır.[12] Uluslararası Astronomi Birliği, 2016 yılında yıldız adlarını kataloglayıp standartlaştırmak için bir Yıldız Adları Çalışma Grubu (WGSN) oluşturmuştur.[13] WGSN'nin Temmuz 2016'daki ilk bülteninde yayımlanan onaylı isimler tablosunda, bu yıldıza resmen Caph adı verilmiştir.[14]
İslam öncesi dönemde "kınalı el" anlamına gelen Arapça el-Keff el-Hadîb adı, başlangıçta Kraliçe takımyıldızının 'W' şeklini oluşturan beş yıldızın tamamını tanımlıyor ve kına ile boyanmış bir eli tasvir ediyordu. Bu isim zamanla kısaltılarak yalnızca β Cassiopeiae'yi ifade eder hale gelmiştir. "Kınalı el"in parçası olduğu Thuraya adlı eski asterizm ise Ülker'i "baş" olarak kabul edip Boğa ve Kahraman takımyıldızları üzerinden Kraliçe'ye kadar uzanırken, asterizmin diğer "eli" Balina takımyıldızında yer alıyordu.[15]
Çin astronomisinde, Bacaklar takımyıldızı içinde yer alan 王良 (Wáng Liáng) adlı asterizm, β Cassiopeiae, κ Cassiopeiae, η Cassiopeiae, α Cassiopeiae ve λ Cassiopeiae'den oluşur.[16] Dolayısıyla β Cassiopeiae'nin Çince adı, "Wang Liang'ın Birinci Yıldızı" anlamına gelen 王良一 (Wáng Liáng yī)'dir.[17]
Caph, Alfa Andromedae (Alpheratz) ve Gama Pegasi (Algenib) ile birlikte ekinoks gök çemberini belirleyen "Üç Rehber" olarak bilinen üç parlak yıldızdan biridir.[9] Bu yıldızlar, Beta Cassiopeiae'den başlayıp güneye doğru Alfa Andromedae üzerinden göksel ekvatora uzanan hayali bir hat oluşturur. Bu hat Güneş'in yörüngesi olan ekliptiğin, her ilkbahar ve sonbahar ekinoksunda göksel ekvatoru kestiği noktayı belirtir.[18]
Gözlem bilgisi
[değiştir | kaynağı değiştir]+2,28 kadir ortalama görünür büyüklüğüyle, kendisinden biraz daha parlak olan Schedar'ın (Alfa Cassiopeiae) yanında, Kraliçe takımyıldızının 'W' şeklini oluşturan beş yıldızdan biridir. Tarihi öneme sahip olan ve Tycho'nun Yıldızı olarak bilinen SN 1572 süpernovası da 1572 yılında Caph'ın yaklaşık 5 derece kuzeybatısında belirmiştir.[9]
Gökyüzünün kuzey yarım küresinin derinliklerinde yer alan Beta Cassiopeiae, kuzey yarım küredeki gözlemciler için belirgin bir konumdayken güney yarım kürede nadiren görülür. Öyle ki, Kraliçe takımyıldızı Tazmanya'dan ufkun üzerine hiç çıkmaz, Avustralya'nın Cairns şehri gibi konumlardan ise ufka çok yakın bir seviyede gözlemlenebilir.[19]
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Beta Cassiopeiae, yıldız sınıflandırması F2 III olan sarı-beyaz renkte bir devdir.[3] Güneş'ten üç kat daha büyük ve 21 kat daha parlak olan Caph'ın mutlak büyüklüğü ise +1,3'tür. Geçmişte Güneş'in yaklaşık iki katı kütleye sahip A-tipi bir yıldız olan Caph,[8] günümüzde kırmızı dev olma yolunda soğuma ve genişleme evresindedir. Çekirdeğindeki hidrojeni tükettiği düşünülen yıldızın merkezi küçülüp ısınırken, dış katmanlarındaki hidrojen zarfı genişleyerek soğumaktadır. Bu tür yıldızlar bu evrede uzun süre kalmaz ve nispeten nadirdir. Ayrıca Caph'ın koronasının alışılmadık derecede zayıf olduğu gözlemlenmiştir.[18]
Beta Cassiopeiae, bir Delta Scuti türü değişen yıldızdır ve bu türün Denebola, Vega ve Altair'den sonra en parlak dördüncü örneğidir.[21] Yıldız, tek periyotlu bir zonklayan yıldızdır[22] ve parlaklığı 2,5 saatlik bir periyotla +2,25 ile +2,31 kadir arasında değişkenlik gösterir.[18] Delta Scuti değişenleri, çekirdeklerindeki hidrojen füzyonunu tamamlama aşamasına gelmiş, genellikle F5–A0 tayf sınıfına ve 1,5–2,5 güneş kütlesine sahip altdev veya anakol yıldızlarıdır.[22] Bu yıldızların zonklamaları, Hertzsprung-Russell diyagramında klasik Sefe değişenlerinin de bulunduğu Helyum kararsızlık kuşağı ile ilişkilidir ve Delta Scuti yıldızları bu kuşağın anakol ile kesiştiği bölgede yer alır.[23]
Beta Cassiopeiae, kritik hızının yaklaşık %92'si gibi yüksek bir süratle dönmekte ve bir tam turunu her 1,12 günde tamamlamaktadır. Bu hızlı dönüş, kutuplarından basık bir sferoit şekli almasına neden olur ve ekvatoral şişkinliği kutup yarıçapından %24 daha fazladır. Bu şekil, kutup bölgeleri ile ekvator arasında yaklaşık 1.000 K'lik bir sıcaklık farkı yaratır ve kutupların daha sıcak olmasına yol açar. Yıldız, Dünya'dan neredeyse kutbu dönük bir açıyla gözlemlenir ve yıldız ekseni, bakış doğrultumuza yaklaşık 20 derece eğiktir.[8]
Beta Cassiopeiae'nin geçmişte 27 günlük yörüngeye sahip sönük bir yoldaşı olan spektroskopik ikili yıldız olduğu düşünülse de güncel veriler yıldızın tek başına olduğunu göstermektedir.[24]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653-664. arXiv:0708.1752
. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
- ^ Kukarkin, B. V.; Kholopov, P. N.; Pskovsky, Y. P.; Efremov, Y. N.; Kukarkina, N. P.; Kurochkin, N. E.; Medvedeva, G. I. (1971). "General Catalogue of Variable Stars containing information on 20437 variable stars discovered and designated till 1968". General Catalogue of Variable Stars (3rd bas.). Bibcode:1971GCVS3.C......0K.
- ^ a b Gray, R. O.; Corbally, C. J.; Garrison, R. F.; McFadden, M. T.; Robinson, P. E. (2003). "Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 Parsecs: The Northern Sample. I". The Astronomical Journal. 126 (4). arXiv:astro-ph/0308182 . Bibcode:2003AJ....126.2048G. doi:10.1086/378365.
- ^ a b Johnson, H. L.; Iriarte, B.; Mitchell, R. I.; Wisniewskj, W. Z. (1966). "UBVRIJKL photometry of the bright stars". Communications of the Lunar and Planetary Laboratory. 4 (99): 99. Bibcode:1966CoLPL...4...99J.
- ^ a b Daszyńska, J.; Cugier, H. (2003). "Far-Ultraviolet light curves of the δ Scuti variable: β Cassiopeiae". Advances in Space Research. 31 (2): 381-386. Bibcode:2003AdSpR..31..381D. doi:10.1016/S0273-1177(02)00630-0.
- ^ Evans, D. S. (June 20–24, 1966). "The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities". Batten, Alan Henry; Heard, John Frederick (Ed.). Determination of Radial Velocities and their Applications, Proceedings from IAU Symposium no. 30. 30. University of Toronto: International Astronomical Union. s. 57. Bibcode:1967IAUS...30...57E.
- ^ Jaschek, C.; Gomez, A. E. (1998). "The absolute magnitude of the early type MK standards from HIPPARCOS parallaxes". Astronomy and Astrophysics. 330: 619. Bibcode:1998A&A...330..619J.
- ^ a b c d Che, X.; Monnier, J. D.; Zhao, M.; Pedretti, E.; Thureau, N.; Mérand, A.; ten Brummelaar, T.; McAlister, H.; Ridgway, S. T. (May 2011). "Colder and Hotter: Interferometric Imaging of β Cassiopeiae and α Leonis". The Astrophysical Journal. 732 (2): 68. arXiv:1105.0740 . Bibcode:2011ApJ...732...68C. doi:10.1088/0004-637X/732/2/68.
- ^ a b c Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star-names and their meanings. New York, NY: Dover Publications. s. 146. ISBN 1-931559-44-9.
- ^ "V* bet Cas—Variable Star of delta Sct type". SIMBAD. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2011.
- ^ "IAU Catalog of Star Names". 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023.
- ^ Hafez, Ihsan (Ekim 2010). ′Abd al-Raḥmān al-Ṣūfī and His Book of the Fixed Stars: A Journey of Re-discovery (Doctor of Philosophy tez) (İngilizce). James Cook University. s. 406. doi:10.25903/6xsf-aa64.
- ^ "IAU Working Group on Star Names (WGSN)". International Astronomical Union. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
- ^ "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1" (PDF). University of Arizona Department of Astronomy. 9 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023.
- ^ Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006). Dictionary of Modern Star Names. Cambridge, MA: Sky Publishing. s. 26. ISBN 1-931559-44-9.
- ^ (Çince) 中國星座神話, written by 陳久金. Published by 台灣書房出版有限公司, 2005, 978-986-7332-25-7.
- ^ (Çince) 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表 2009-09-29 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hong Kong Space Museum. Accessed on line November 23, 2010.
- ^ a b c Kaler, James B. (2002). The Hundred Greatest Stars. New York: Copernicus Books. s. 27. ISBN 0-387-95436-8.
- ^ Newell, W. J. (1965). The Australian Sky. Jacaranda Press. s. 84. ISBN 0-7016-0037-3.
- ^ "MAST: Barbara A. Mikulski Archive for Space Telescopes". Space Telescope Science Institute. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
- ^ Buzasi, D. L.; Bruntt, H.; Bedding, T. R.; Retter, A.; Kjeldsen, H.; Preston, H. L.; Mandeville, W. J.; Suarez, J. C.; Catanzarite, J. (2005). "Altair: The Brightest δ Scuti Star". The Astrophysical Journal. 619 (2): 1072-76. arXiv:astro-ph/0405127 . Bibcode:2005ApJ...619.1072B. doi:10.1086/426704.
- ^ a b Poretti, E. (2000). "The Frequency Content of δ Scuti Stars as Determined by Photometry". Breger, Michel; Montgomery, Michael (Ed.). Delta Scuti and Related Stars, Reference Handbook and Proceedings of the 6th Vienna Workshop in Astrophysics, held in Vienna, Austria, 4–7 August 1999. ASP Conference Series. 210. s. 45. arXiv:astro-ph/0002304 . Bibcode:2000ASPC..210...45P.
- ^ Percy, John R. (2007). Understanding variable stars
. Cambridge University Press. ss. 139-144, 182-187. ISBN 978-0-521-23253-1.
- ^ Teays, Terry J.; Schmidt, Edward G.; Pasinetti Fracassini, Laura E.; Fracassini, Massimo (15 Ağustos 1989). "The chromosphere of Beta Cassiopeiae"
. Astrophysical Journal. 343: 916. Bibcode:1989ApJ...343..916T. doi:10.1086/167761.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- WikiSky'da Beta Cassiopeiae: DSS2, SDSS, GALEX, IRAS, Hidrojen α, X-Ray, Astrofoto, Gök Haritası
| Yıldızlar |
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Yıldız kümeleri |
| ||||||||||||
| Bulutsular |
| ||||||||||||
| Gökadalar |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
