Biston betularia
| Biston betularia | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Erkek | |||||||||||||||||
_female.jpg) Dişi | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Biston betularia | |||||||||||||||||
| Alt türler | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Biston betularia veya Biberli güve, gececil bir güve türüdür.[1] Çoğunlukla Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'da bulunur. Biberli güve evrimi, popülasyon genetiğinin ve doğal seçilimin popüler bir örneğidir.[2]
Biston betularia tırtılları konakladıkları dalın şekliyle beraber rengini de taklit eder. Son araştırmalar gösteriyor ki tırtıllar, dalın rengini derileriyle algılayabiliyor ve kendini avcılara karşı korumak için rengini, buna uygun olarak değiştirebiliyor.[3]
Evrimi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Biston betularianın evrimi son iki yüzyıl boyunca detaylı bir şekilde araştırılmıştır. Araştırmanın ilk döneminde, biston betularianın ezici bir çoğunluğun açık renkli kanat desenleri vardı ve bu onları, üzerinde konakladıkları açık renkli ağaçlar ve likenler üzerinde etkili bir şekilde kamufle edebiliyordu. Ancak İngiltere'de ortaya çıkan Sanayi Devriminin yarattığı geniş çaplı kirlilik, likenlerin çoğunun ölmesine ve güvelerin üzerinde konakladığı ağaçların kurum ile kararmasına sebep oldu. Bu da açık renkli güvelerin (typica) çoğunun avcılara karşı savunmasız hale gelerek ölmesine yol açtı. Aynı anda, koyu renkli veya melanik güveler (carbonaria) yükselişe geçti çünkü kararmış ağaçlar üzerinde saklanabiliyorlardı.[4]
O zamandan bu yana, değişen çevresel koşullar sebebiyle, açık renkliler yeniden yaygın hale geldi ve güve popülasyonundaki bu dramatik değişim birçok çalışmaya konu oldu. Ayrıca bu olay "endüstriyel melanizm" adı verilen ve türlerin kirleticilere tepki olarak genetik temelli kararmalarını ifade eden terimin türetilmesini sağladı. Adaptasyonun nispeten basit ve kavraması kolay koşullarının bir sonucu olarak, biston betularia, doğal seçilimi, sıradan insanlara ve öğrencilere simülasyonlar aracılığyla açıklamak veya göstermek için popüler bir örnek haline geldi.[5]
İlk carbonaria morfu 1848 yılında Edleston tarafından Manchester'de keşfedildi ve keşfi takip eden yıllarda sıklığı giderek arttı. Özellikle Bernard Kettlewell tarafından yapılan avcılık deneyleri, seçilim baskısına carbonaria morfunu avlayan kuşların sebep olduğunu ortaya çıkardı. Sonraki deneyler ve gözlemler bu olgunun ilk evrimsel açıklamasını destekledi.[6][7][8]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Alt tür parva (erkek) -
Alt tür parva (dişi) -
Alt tür Biston betularia nepalensis (erkek) -
Alt tür nepalensis (dişi)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Grant, Bruce S. (1999). "Fine tuning the peppered moth paradigm: Reviewed Work: 'Melanism: Evolution in Action' by Michael E. N. Majerus". Evolution. 53 (3): 980-984. doi:10.2307/2640740. JSTOR 2640740.
- ^ Gishlick, Alan (23 Kasım 2006). "Icon 6 — Peppered Moths". National Center for Science Education. 5 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2009.
- ^ Eacock, A.; Rowland, H. R.; van’t Hof, A. E.; Yung, C.; Edmonds, N.; Saccheri, I. J. (August 2019). "Caterpillars of the peppered moth perceive color through their skin to match their body color to the background". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2019.
- ^ Ken Miller (August 1999). "The peppered moth: an update". Brown University. 7 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024.
- ^ "A modelling exercise for students using the peppered moth as its example" (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.
- ^ Mark Isaak (2 Mayıs 2005). "The peppered moth story". TalkOrigins Archive. Index to Creationist Claims: CB601. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024.
- ^ David Wilson (10 Eylül 2003). "Dark moths increased in s. Britain after pollution control began". Index to Creationist Claims: CB601.2.3. 12 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024.
- ^ David Wilson (10 Eylül 2003). "In several areas dark moths were more common than expected". Index to Creationist Claims: CB601.2.2. 12 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024.
