Bildirim (bilgisayar programlama)

Bildirim (İngilizce: declaration), bilgisayar programlamada bir tanımlayıcının (değişken, fonksiyon, sınıf vb.) özelliklerini belirten dil yapısıdır. Derleyici veya yorumlayıcıya tanımlayıcının türü, adı ve diğer nitelikleri hakkında bilgi verir. Bildirimler, programın geçerli kapsamı içinde bir varlığın kullanılabilmesi için gereklidir ve genellikle şu unsurları içerir:

• Tanımlayıcı adı (identifier)
• Veri türü (ing. data type) veya yapısal bilgi (ing. construction)
• Depolama sınıf belirteci (static, extern gibi)
• Erişim belirleyici (public, private gibi)

Tarihçe

Bildirim kavramının evrimi:

Programlama dillerinde bildirimin tarihsel gelişimi

Dönem	Dil	Gelişme
1950'ler	Fortran, COBOL	Basit değişken bildirimleri
1970'ler	C, Pascal	Fonksiyon prototipleri, yapı bildirimleri
1980'ler	C++, Objective-C	Sınıf ve nesne bildirimleri
1990'lar	Java, C#	Arayüz ve jenerik tür bildirimleri
2000'ler	TypeScript, Rust	Gelişmiş tür çıkarımı ve mülkiyet bildirimleri

Temel Özellikler

Tür Belirtme

Programlama dillerinde tür bildirimi üç temel şekilde yapılır:

1. Açık bildirim: Değişken türünün programcı tarafından belirtilmesi

   int sayi; // C'de tamsayı bildirimi
   

2. Tür çıkarımı: Derleyicinin değere göre türü otomatik belirlemesi

   let x = 5; // Rust'ta tür çıkarımı
   

3. Yapısal tipleme: İsimden ziyade yapıya dayalı tür belirleme

   let kullanici = {ad: "Ali", yas: 30}; // TypeScript
   

Kapsam Yönetimi

Değişken kapsam türleri:

• Global kapsam

var globalVar = 10; // JavaScript'te fonksiyon kapsamlı

• Blok kapsamı

{ 
  let blockVar = 20; // ES6 blok kapsamlı değişken
}

Depolama Nitelikleri

Depolama sınıf belirteçleri

Belirteç	Dil	Açıklama
static	C/C++	Program ömrü boyunca varlığını sürdürür
auto	C	Otomatik ömürlü (öntanımlı)
final	Java	Değerin değiştirilemezliği
mut	Rust	Değiştirilebilir değişken

Bildirim Türleri

Değişken Bildirimi

Dillere göre değişken bildirim örnekleri:

• Python 3.6+ tür ipuçları

isim: str = "Vikipedi"
sayi: int = 42

Fonksiyon Bildirimi

• Kotlin'de fonksiyon bildirimi

fun kareAl(x: Int): Int {
    return x * x
}

Sınıf Bildirimi

• C#'da sınıf bildirimi

public class Nokta {
    public int X { get; set; }
    public int Y { get; set; }
}

Kavramsal Ayrım

• Bildirim ile Tanım ayrımı tablosu

Özellik	Bildirim	Tanım
Amaç	Varlığın özelliklerini duyurmak	Uygulama/bellek ayırma sağlamak
Derleme aşaması	Sözdizimsel analiz	Kod üretimi
Örnek (C++)	class Araba;	class Araba { int tekerlek=4; };
Tekrar sayısı	Çoklu (header dosyalar)	Tek (linker hatası önlemek için)

Önem ve Tartışmalar

• Performans Etkisi: Açık tür bildirimleri derleyici optimizasyonlarını kolaylaştırır
• Okunabilirlik: TypeScript gibi dillerde tür bildirimleri kod dokümantasyonu görevi görür
• Tartışmalar: Python topluluğunda tür ipuçlarının zorunlu olup olmaması

Ayrıca Bakınız

• Tanım
• Değişken (bilgisayar bilimi)
• Tür sistemi
• Derleyici