Bilişsel savaş
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ekim 2025) |
Bilişsel savaş (İngilizce: Cognitive warfare), bireylerin ve toplumların algı, dikkat, hafıza, muhakeme ve karar alma süreçlerini hedef alan, düşman unsurların psikolojik, teknolojik ve enformasyon temelli yöntemlerle zihinsel işleyişe müdahale ettiği saldırı türüdür.[1] NATO ve çeşitli ülkeler tarafından kara, deniz, hava, uzay ve siber alanın ardından altıncı savaş (harp) sahası olarak tanımlanır.[2]
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilişsel harp, düşman hedefin ne düşündüğünü değil, nasıl düşündüğünü değiştirmeyi amaçlar. Bu kapsamda hedefin algılarını bozmak, rasyonel muhakemesini zayıflatmak, ortak hakikat zeminini yıkmak ve toplumsal dayanıklılığı kırmak için çok katmanlı teknikler kullanılır.[3]
Kullanılan yöntemler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dezenformasyon kampanyaları
- Bilgi kirliliği ve enformasyon aşırı yüklemesi
- Sosyal medya algoritmalarının manipülasyonu
- Derin sahte (deepfake) içerikler
- Bot ağları ve sahte kullanıcı profilleri
- Psikolojik harekât teknikleri
Küresel bağlam
[değiştir | kaynağı değiştir]- NATO: Bilişsel harp konseptini doktrinine entegre etmeyi tartışmakta, eğitim ve tatbikatlarda bu senaryoları işlemektedir.[1]
- Rusya: Hibrit savaş stratejilerinde bilgi operasyonlarını ve algı yönetimini yoğun biçimde kullanmaktadır.
- Çin: “Algoritmik bilişsel savaş” modeliyle yapay zekâ ve büyük veriyi kullanarak hedef bireyleri mikro-ölçekte yönlendirmeyi amaçlamaktadır.[4]
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilişsel harp faaliyetleri, etik açıdan tartışmalı olup, hedef toplumların iç işlerine müdahale, ifade özgürlüğü ihlali ve demokratik süreçlerin bozulması gibi eleştirilerle karşılaşmaktadır.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Cognitive warfare: NATO review". NATO Review. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.
- ^ François du Cluzel. "The Cognitive Warfare Concept" (PDF). NATO Innovation Hub. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.
- ^ a b "Combating Disinformation and Cognitive Security". Berkman Klein Center, Harvard University. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.
- ^ "Algorithmic Cognitive Warfare in China". Jamestown Foundation. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.