Biyoliç

Genel tanım

Biyoliç, geleneksel liç yöntemlerine göre daha az yatırım maliyetine sahip olan, çevreye karşı daya duyarlı bir prosestir. Bugüne kadar doğada kendiliğinden gerçekleşmiş de olsa, bilimsel açıdan ilk defa 1940'larda keşfedilmiştir. Kısaca biyoliç; geleneksel liç yöntemleri ile çözünmeyen metal sülfürlerin, bakteriler yardımıyla çözeltiye alınma işlemidir. Bu işlemin doğada kontrolsüz şekilde oluşması, çevre açısından çok büyük risk oluşturmasına karşın, özellikle madencilik sektöründe kontrollü uygulamaları ile çok verimli ve ekonomik bir proses olabilmektedir.

Biyoliç mekanizmaları

Biyoliç prosesinde bakteriler, çözünmeyen metalleri belli biyolojik ve kimyasal reaksiyonlar sonucu, metal sülfatlara dönüştürmektedirler. Bu işlem doğrudan veya dolaylı olarak iki şekilde gerçekleşebilir.

Doğrudan (direkt) biyoliç

Doğrudan biyoliç mekanizmasında, bakteriler mineral yüzeyine yapışır ve hiçbir ara işlem olmadan minerali doğrudan oksitler.

ZnS + 2O₂ → ZnSO₄

Metallerin sülfatları genelde sulu liç çözeltisinde çözünür olmalarına karşın, sülfür formları suda çözünmezler.

CuS + 2O₂ → CuSO₄

Dolaylı (indirekt) biyoliç

İndirekt biyoliçte; doğrudan bakteriler yerine, bu bakterilerin ürettiği kimyasallar reaksiyona girerek işlemi gerçekleştirir.

Biyoliçi etkileyen faktörler

• Besi maddeleri
• Oksijen ve karbondioksit
• pH
• Sıcaklık
• Mineral madde (substrat)
• Ağır metaller

Biyoliçin avantaj ve dezavantajları

Avantajları

• İşletme kolaylığı
• Proseste düşük basınç ve sıcaklık
• Toz ve SO₂ oluşmaması
• Çevre dostu teknoloji olması
• Hidrometalurjik ve pirometalurjik proseslere nazaran daha az yatırım masrafı
• Düşük tenörlü sülfürlü cevherlerin liç edilebilmesi
• Pirometalurjik proseslerden çok daha az enerji harcaması
• Kullanılan sistemin boyutundan bağımsız olması
• Basit kimyasal işlemlerle elde edilemeyecek reaksiyonların oluşumu

Dezavantajları

• Hidrometalurjik ve pirometalurjik proseslere göre çok daha yavaş olması
• Kontrolünün zor olması

Daha fazla bilgi

• Bioleaching, BioMineWiki 10 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BHP Billiton - [1]
• Bactech - [2]
• T. A. Fowler and F. K. Crundwell - 'Leaching of zinc sulfide with Thiobacillus ferrooxidans'
• BioHeap - Bioleaching process developed by Pacific Ore Ltd
• Brandl H. (2001) Microbial leaching of metals. In: Rehm H.J. (ed.) Biotechnology, Vol. 10. Wiley-VCH, Weinheim, pp. 191–224
• Bioleaching microbes (bacteria, archea, fungi, lichens), BioMinewiki 4 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bioleaching reactions, BioMineWiki 4 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.