Budapeşte Memorandumu
| Belarus Cumhuriyeti/Kazakistan Cumhuriyeti/Ukrayna'nın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'na katılımı ile ilgili Güvenlik Teminatları Hakkında Mutabakat Muhtırası | |
|---|---|
 | |
| İmzalanma | 5 Aralık 1994 |
| Yer | Budapeşte, Macaristan |
| Taraflar |  Belarus Kazakistan Ukrayna Rusya ABD Birleşik Krallık |
| Dil | İngilizce, Rusça, Ukraynaca |
Budapeşte Memorandumu, 5 Aralık 1994 tarihinde Macaristan'ın Budapeşte kentinde düzenlenen AGİT konferansında imzalayan taraflarca Belarus, Kazakistan ve Ukrayna'nın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'na katılımıyla ilgili güvenlik güvenceleri sağlamak için imzalanan üç özdeş siyasi anlaşmadır. Memorandum ilk olarak üç nükleer güç olan Rusya, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık tarafından imzalanırken diğer nükleer güçler olan Çin ve Fransa ise ayrı belgelerde biraz daha zayıf bireysel güvenceler verdi.[1]
Memorandum, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Kazakistan'ın toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına yönelik tehditlere veya güç kullanımına karşı güvenlik güvenceler de içermekteydi. Sonuç olarak, 1994 ve 1996 yılları arasında Beyaz Rusya, Kazakistan ve Ukrayna nükleer silahlarından vazgeçti.
Memorandumun birinci maddesi, her imzacı ülkeyi AGİK Nihai Senedi ilkelerine uygun olarak, mevcut sınırlar içindeki bağımsızlığına ve egemenliğine saygı göstermeyi yükümlü kılıyordu. Bu yükümlülüğe sahip ülkelerden biri olan Rusya, 2014 yılında Ukrayna'ın bir parçası olan Kırım'ı ilhak etti. 22 Şubat 2022 tarihinde de Ukrayna'ın tamamını işgale girişti ve bunda başarısız olunca ülkenin güney ve doğusunu ilhak etti.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Vasylenko, Volodymyr (15 Aralık 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Text of the Budapest Memorandum (Belarus) 19 Nisan 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1994'te antlaşmalar
- Belarus antlaşmaları
- Kazakistan antlaşmaları
- Ukrayna antlaşmaları
- Rusya antlaşmaları
- Amerika Birleşik Devletleri antlaşmaları
- Birleşik Krallık antlaşmaları
- Belarus-Rusya ilişkileri
- Kazakistan-Rusya ilişkileri
- Rusya-Ukrayna ilişkileri
- Belarus askerî tarihi
- Kazakistan askerî tarihi
- Ukrayna askerî tarihi
- Rusya askerî tarihi
- 1994'te Belarus
- 1994'te Kazakistan
- 1994'te Ukrayna
- 1994'te Rusya
- 1994'te Amerika Birleşik Devletleri
- 1994'te Birleşik Krallık
- Nükleer çoğalma