Budo
Budo kelimesi BUDO, Bursa Deniz Otobüsleri anlamına gelebilir.
Budo (武道, budō), savaş sanatlarını tanımlamak için kullanılan Japonca sözcüktür. Zaman, yer ve anlayışa bağlı olarak farklı sanatlar için kullanılmıştır.
Anlamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Budō kelimesi iki kanjinin on'yomi (Çin okunuşu) telaffuzundan oluşmaktadır. Bu 武 karakterinin kan'on (Tang Hanedanı kaynaklı) okunuşudur. Savaş, çatışma anlamına geldiği gibi, karakterin etimolojisi yönünden, "savaşın, çatışmanın önlenmesi" anlamında öznel bir içeriğe de sahiptir. Dō (道) ise yol, yöntem anlamına gelmektedir. Budō kelimesi geleneksel olarak, bujutsu (武術) kelimesi ile birlikte değişimli olarak kullanılmıştır. Bujutsu'nun daha çok teknik bir anlam içerdiği söylenebilir. Tarihsel olarak bujutsu terimi yaygın olarak kullanılırken, gendai budō (現代武道) adı verilen modern savaş sanatlarının etkisi sonucunda budō terimi daha çok tercih edilir hale gelmiştir. Buna karşılık, tarihsel okullar tarafından öğretimi sürdürülen savaş sanatlarını betimlemek için koryū bujutsu (古流武術), kobudō (古武道) veya kobujutsu (古武術) terimleri de kullanılmaktadır. Günümüzde budo Japonya dışındaki kullanımıyla, bütün Japon savaş sanatlarına verilen genel bir isim haline gelmiştir.
Klasik Budo / Bujutsu
[değiştir | kaynağı değiştir]Klasik budo buke (武家) adı verilen savaşçı sınıfı tarafından geliştirilen, savaşa yönelik çeşitli uygulama ve sanatlar (術, jutsu) anlamında kullanılmaktadır.
Silah sanatları
- Kenjutsu: Kılıç kullanma sanatı.
- Iaijutsu: Kılıcı kınından çekme ve kınına sokma sanatı.
- Sōjutsu: Mızrak kullanma sanatı.
- Naginatajutsu: Palalı mızrak kullanma sanatı.
- Bōjutsu: Uzun sopa kullanma sanatı.
- Jōjutsu: Değnek kullanma sanatı.
- Tetsubōjutsu: Demir sopa kullanma sanatı.
- Kyūjutsu: Okçuluk sanatı.
- Kusarigamajutsu: Zincirli orak kullanma sanatı.
- Tessenjutsu: Demirden dövüş yelpazesi kullanma sanatı.
- Kanabōjutsu: Demirden yapılan çok ağır sopayı kullanma sanatı.
Silahsız sanatlar
- Jūjutsu: Düşmanı alet kullanmaksızın safdışı etme sanatı. Zamana ve okullara göre Yawara, Kumiuechi, Kogusoku, Hakuda gibi isimler almış teknikler bütünüdür.
- Yoroi Kumiuechi: Düşmanı silahsız olarak ve zırh içindeyken safdışı etme sanatı.
- Hōjojutsu: Düşmanı iple bağlayarak etkisiz hale getirme sanatı.
Yardımcı sanatlar
Düşmanı safdışı bırakmakta doğrudan etkili olmasalar da buna yardımcı olarak tasarlanmış sanatlardır.
- Bajutsu: Süvarilik sanatı.
- Yadomejutsu: Düşman oklarını engelleme sanatı.
- Suieijutsu: Yüzme sanatı.
Modern Budo
[değiştir | kaynağı değiştir]Meiji restorasyonu ve sonrasında savunma sporu (Judo) veya bedensel-ruhsal uygulamalar bütünü (Aikido) olarak tasarlanmış savaş sanatlarıdır. Bunlardan bir kısmı klasik savaş sanatlarından kaynaklanmaktadır.
Silah sanatları
Silahsız sanatlar
- Judo < Jūjutsu
- Aikido
Okinawa adasından kaynaklanan, ancak modern gelişimini Japonya'da ve modern budonun etkisi altında sürdüren Karate de (özellikle Japonya dışında) bu listeye dahil edilebilmektedir.
Diğer savaş sanatları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sumo Güreşi: Sumo savaşa yönelik bir uygulama olarak değil, Şinto tapınaklarındaki ritüeller amacıyla geliştirilmiş ve profesyonel güreşçiler tarafından uygulanagelmiş bir savaş sanatıdır. Buna karşılık, sumonun tapınaklar dışına Meiji döneminde çıkması ve bir spor olarak örgütlenmeye başlanması nedeniyle Japon toplumunda modern bir savaş sanatı olarak görülmesi eğilimi de mevcuttur.
- Ninjutsu: Ninjutsu ninja adı verilen ve buke sınıfı dışındaki savaşçılar tarafından geliştirilmiştir. Bugün ninjutsuyu öğreten modern ve bağdaştırmacı bir yapılanma olmasına karşın, otantik halinin bütünlüğünde ve eski ninjutsu okulları (古流, koryū) ile süreklilik halinde bir durumdan söz etmek mümkün değildir. Kaldı ki ninjutsu kendini bir savaş sanatından çok "hayat öğretisi" olarak tanımlamaktadır.
