Butaul
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Butaul ("Buta'nın oğlu" anlamına gelen Buta-ul olarak da yazılır)[1] 1799 yılında Banat'ın kuzeyindeki Sannicolau Mare'de bulunan altın eserler hazinesinde yer alan bir yazıtta adı geçen bir isimdir. Yazıtın çeşitli yorumlarına göre, Butaul bir tür yerel şef olan župan idi.[2]
Yazıt
[değiştir | kaynağı değiştir]Buta-ul ve Buyla, hazinede bulunan kaplardan birinin üzerindeki bir yazıtla korunan isimlerdir. Yazıt Yunan alfabesiyle yazılmıştır ve şöyledir:
- BOYHΛA.ZOAΠAN. TEKNİK. ΔYΓΕTOIΓH.BOYTAOYΛ. ZΩAΠAN. TAΓPOΓH.HTZIΓH.TAICH
- (Çevriyazım: bouēla zoapan tesē dygetoigé boutaoul zōapan tagrogē ētzigē taisē).[3]
Yazıtın dili bilinmemektedir. Yazıtın anlamı konusunda bir fikir birliği bulunmamakla birlikte, Buta-ul ve Buyla'nın bir Türk dilinden kişisel isimler olduğu ve her ikisinin de župan unvanına sahip olduğu tespit edildiği konusunda genel bir anlaşma vardır. Eserlerin üzerinde bulunan diğer çok kısa yazıtlar runiform bir yazı tipindedir ve Türk dilinde olması da muhtemeldir, ancak bunlar çok kısadır ve deşifre edilmemiştir.[4]
yorumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeşitli kaynaklar yazıtın farklı yorumlarını sağlamıştır. Bazı görüşlere göre yazıt, yerel liderlerinin Türkçe adları ve Slav unvanları olan bir halk tarafından yazılmıştır.[5] Diğer görüşlere göre ZOAΠAN formu "čaban" olarak okunabilir, yani BOYTAOYΛ. ZΩAΠAN, "Çaban soyundan Buta'nın oğlu" anlamına gelir.[6]
Bir yoruma göre Buyla, Tisa'nın iki Getae topraklarının büyük dükü iken Buta-ul, Tisa'nın Tagro ve Etzi topraklarının dükü idi.[8] Diğer yoruma göre Župan Buila (Buyla) Dügetoigi prensi iken, Büyük Župan Butaul Tagrogi ve Itschigi (Utschugi) prensiydi.[8] Başka bir yorum, Butaul'un Tisa halkları olan Tagroges, Iazyges'in župan'ı olduğunu belirtir.[9]
Tutorov'a göre, Buta-ul, geleneksel bir Slav hükümdarının unvanı olan " büyük župan" olan bir Avar soylusuydu.[7] Tutorov ayrıca, Groß Sankt Nikolaus Hazinesi'nin, 796'da Frank hükümdarı Charlemagne'nin oğlu Pippin'in ordusuyla birlikte Tisa nehri yakınlarındaki Avar kağanlığının merkezine girmesiyle Buta-ul tarafından gömüldüğünü tahmin ediyor.[7] Buta-ul'un, hazineyi sadece yarım metre derinliğe gömüldüğü için, Frank ordusu gelmeden önce acele ile gömüldüğü tahmin edilmektedir.[7][7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Acta linguistica Academiae Scientiarum Hungaricae, Том 21, Magyar Tudományos Akadémia, 1971, page 37". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ "From Daēnā to Dîn: Religion, Kultur und Sprache in der iranischen Welt; Festschrift für Philip Kreyenbroek zum 60. Geburtstag, Christine Allison, Anke Joisten-Pruschke, Antje Wendtland, Otto Harrassowitz Verlag, 2009, page 5". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Francis Dvornik, "Deux inscriptions gréco-bulgares de Philippes", Bulletin de correspondance hellénique, 1928 Vol. 52 no. 52, pp. 125–147, accessed Oct. 10, 2011
- ^ András Róna-Tas, Hungarians and Europe in the early Middle Ages (Central European University Press, 1999; 963-9116-48-3), pp. 131–132 6 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Hungarians and Europe in the early Middle Ages: an introduction to early Hungarian history, András Róna-Tas, Central European University Press, 1999, page 132". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ "Linguistica, Том 27, Raziskovalna skupnost Slovenije, 1987, page 121". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ a b c d e Milan Tutorov, Banatska rapsodija – istorika Zrenjanina i Banata, Aurora, Novi Sad, 2001, pages 164–165.
- ^ a b "Die Inschriften des Schatzes von Nagy-Szentmiklós, Robert Göbl, András Róna-Tas, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1995, page 19". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ "Geschichte des Osmanischen reiches, Joseph Hammer-Purgstall (Freiherr von), C. A. Hartleben, 1828, page 726." 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Butaul ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur