CMYK renk modeli

CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Key) (Türkçe: Cam göbeği, Eflatun, Sarı, Siyah), Matbaacılıkta kullanılan bir çıkarmalı renk modelidir. CMYK modeli, beyaz bir yüzeyi (kağıt) maskeleme prensibi ile çalışır. Işık mürekkep tarafından emilir bu sebeple model çıkarmalı olarak adlandırılır, çünkü mürekkepler beyaz ışıktan kırmızı, yeşil ve mavi renkleri "çıkarır".

Işık tabanlı eklemeli RGB renk modelinde ana renk sayısı üçtür. Boya tabanlı çıkarmalı renk modeli olan CMYK'da ise bu rakamın dörde çıktığını görmekteyiz.

CMYK modelindeki 4 renk ayrımı, renkler tram denilen küçük mürekkep noktacıklarından oluşur. En üstte: 4 rengin üst üste binmesiyle oluşmuş görüntü.

CMYKOG (Hekzakrom)

CMYK özellikle yazıcılar ve matbaalar için geliştirilen bir renk modeli olmasına karşın, turuncu gibi bazı renklerin basımında tatmin edici sonuçlar vermemektedir. Yeşil gibi ana ve yaygın bir rengin, Cam göbeği ve Sarı bileşenlerinin karışımıyla elde edilmesinden dolayı CMYK "pahalı" bir baskı teknolojisi olarak yorumlanmaktadır. Bu nedenle günümüz matbaacılığında giderek artan bir şekilde altı renkli Hexacrome ya da CMYKOG denilen yeni standart kullanılmaktadır.

Hekzakrom ve CMYKOG sistemleri

Pantone tarafından geliştirilen ve CMYK'ya ek olarak turuncu (O) ve yeşil (G) mürekkeplerin de kullanıldığı altı renkli bir baskı sistemidir. Bu sistem, geleneksel CMYK'ya göre çok daha geniş bir renk gamı sunar ve özellikle pastel tonlar ile cilt tonlarının daha doğru basılmasını sağlar. Hexachrome sistemi, 2008 yılında Adobe'un HexWare eklentisine desteği sonlandırmasıyla birlikte Pantone tarafından kullanımdan kaldırılmıştır. Ancak, altı renkli baskı prensibi sektörde CMYKOG adıyla hâlâ referans olarak kullanılmaktadır.

Renk gamı ve baskı kalitesi

CMYK renk modelinin renk evreni (gamut), RGB'ye göre daha dardır. Bu nedenle bazı doygun renkler ve özel tonlar (örneğin parlak turuncu, canlı yeşil) CMYK ile tam olarak elde edilemez. Hexachrome ve CMYKOG gibi sistemler, bu eksikliği gidermek için geliştirilmiştir ve matbaacılıkta daha geniş bir renk yelpazesi sunar.

Tarihsel gelişim

CMYK renk modeli, 1970'lere kadar yalnızca cyan, magenta ve yellow (CMY) olarak üç renkten oluşuyordu. Siyah renk ise bu üç rengin karıştırılmasıyla elde ediliyordu. Ancak bu yöntem hem maliyetliydi hem de baskı kalitesini düşürüyordu. Bu nedenle siyah (Key) rengi sisteme eklenerek CMYK modeli oluşturuldu ve baskı süreçleri hem hızlandı hem de maliyetler düştü.

Dijital baskı ve renk yönetimi

Dijital baskı teknolojilerinde CMYK hâlâ standart olarak kullanılmakta, ancak yüksek kaliteli ve daha doğru renk elde etmek için özel renk profilleri (ICC profilleri) ve altı renkli baskı teknikleri (ör. CMYKOG) tercih edilmektedir.

Uygulama alanları

Son yıllarda, özellikle yüksek kaliteli katalog, dergi ve ambalaj baskılarında CMYKOG gibi altı renkli sistemler daha yaygın kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistemler, Pantone kataloglarındaki birçok özel rengi tek geçişte basabilme avantajı sunar.