Cakismani
Cakismani (Gürcüce: ჯაყისმანი), Gürcistan'ın batı kesiminde, bugünkü Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde, Vale kasabası yakınında ortadan kalkmış bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Cakismani adı, Gürcücede "Caki köyü" anlamına gelen Cakisubani'den (ჯაყისუბანი) değişime uğramıştır. Köy, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu köyü 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Burada 9-10. yüzyılda inşa edilmiş olan Cakismani Manastırı, köyün hayli eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.
Cakismani köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Cağisman (جاغسمان) şeklinde geçer. Bu defterde adı "Caki" (ჯაყი) kelimesinden gelen üç yerleşin yerinden biriydi. Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Kuzey nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte Cakismani köyünde 21 Hristiyan hane yaşıyor ve hane reisleri Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[1][2]
Cakismani köyü, Çıldır Vilayeti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde aynı idari konuma sahipti. Köyün geliri Hicri 1129 (1716/1717) tarihinde Hüseyin adında birine timar olarak tahsis edilmişti ve 15.000 akçeden oluşuyordu. Hicri 1141 (1728/1729) tarihinde ise Hasan adında birine verilmiş ve vergi 8.000 akçe olarak belirlenmişti.[3]
Cakismani köyü, Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde Cagisman (Джагисманъ) adıyla kaydedilmiştir. Bu sırada köy, Ahaltsihe iline (uyezd) bağlı Kobliani kazasının Vale nahiyesine bağlıydı. Nüfusu, 185'i erkek ve 149'u kadın olmak üzere, 18 hanede yaşayan 334 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamamı, Müslüman anlamında "Tatar" olarak yazılmıştır.[4]
Cakismani köyü daha sonra ortadan kalmış, burada bulunan Cakismani Manastırı 2006 yılında, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 455". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 312-313". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 146, 196". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Tiflis guberniası" - 303". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
- ^ "საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება № 665" [Order of the President of Georgia #665]. Sakartvelos sakanonmdeblo matsne (Gürcüce). Tiflis. 7 Kasım 2006. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Eylül 2013.